Czytanie Twierdzy Kraków

Abstrakt

Odczytywanie miasta można potraktować jako proces dekodowania, podczas którego ujawniane jest znaczenie przypisywane jego częściom: założeniom planistycznym, ulicom, placom. Znaczenie to jest konstruowane przez odbiorców przy pomocy różnych form kulturowego pamiętania. Przedmiotem mojego zainteresowania jest Twierdza Kraków, pozostałości olbrzymiej fortecy, którą wybudowali Austriacy w II połowie XIX wieku. Mimo architektonicznych i historycznych walorów tworzących ją obiektów, wiadomości na ich temat rzadko pojawiają się w przewodnikach i nie znajdują się na szlaku najbardziej cenionych krakowskich atrakcji. Wyjaśnienia tego faktu upatruję w tym, że myślenie o Krakowie zdominowane zostało przez dyskurs patriotyczny, który wykształcił się w II połowie XIX, określający specjalną rolę tego miasta jako pomnika przeszłości i świadka polskiej historii. Jednoznaczny, militarny charakter twierdzy kłóci się z dominującym obrazem miasta, a to sprawia, że – w przytoczonym wyżej sensie – nie jest ona czytana