Prawo do ogrodu. Ogrodnicy w przestrzeni miasta
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE19.2021.009Słowa kluczowe:
miejskie ogrodnictwo, urban gardening, ruchy miejskie, opór, antropologia miastaAbstrakt
Celem mojego artykułu jest przedstawienie działalności miejskich ogrodników – zdecentralizowanego, oddolnego ruchu realizującego różne formy upraw roślinnych w mieście. Krzyżują się w nim hobbystyczne zainteresowania uprawą kwiatów, warzyw i ziół, różne formy aktywizmu miejskiego oraz tendencje ekologiczne, zainteresowania ochroną Ziemi i racjonalnym wykorzystaniem jej zasobów. Miejskie ogrodnictwo traktuję jako jeden z ruchów miejskich, a jego działania – jako rodzaj infrapolityki. Wskazuję jednak, że nie można go traktować wyłącznie w kategoriach oporu, lecz w jego analizach należy uwzględniać reakcję
adwersarzy, która przejmuje znaki oporu i obraca na swą korzyść.
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Adams D., Hardman M. 2014. Observing Guerrillas in the Wild: Reinterpreting Practices of Urban Guerrilla Gardening, Urban Studies, No. 6 (May), 1103–1119.
Barber A. 2017. Guerrilla gardeners warned to stop filling in Bath’s potholes with flowers by council officials, 15.05. https://www.bathchronicle.co.uk/news/bath-news/guerrilla-gardeners-warned-stop-filling-60095, 14.04.2021.
Baudry S. 2012. Reclaiming Urban Space as Resistance, Revue Française d’Études Américaines, No. 131, Infrapolitics and mobilizations /Infrapolitique et mobilisations (ler Trimestre), 32–48.
Beach G. 2016. Rooftop wheat fields elevate Chicago’s urban farming scene to exciting new heights, 27.09, https://inhabitat.com/rooftop-wheat-fields-elevate-chicagos-urban-farming-scene-to-exciting-new-heights/, 08.04.2021.
Bomby nasienne oraz ogrodnictwo partyzanckie, 2019, https://dzicyzapylacze.pl/bomby-nasienne-oraz-ogrodnictwo-partyzanckie/, 14.04.2021.
Buren D. van. 2016. Can Cities Feed Themselves? A Look at Urban Farming in 5 Major American Urban Centers, 09.03., http://yardfarmers.us/can-cities-feed-themselves-a-look-at-urbanfarming-in-5-major-american-urban-centers/, 30.11.2018.
Certomà C., 2015. Critical Urban Gardening. RCC Perspectives, No. 1, Think Global, Eat Local: Exploring Foodways, 13–18.
Colasanti K., Litjens Ch., Hamm M. 2020. Growing Food in the City: The Production Potential of Detroit’s Vacant Land, https://www.canr.msu.edu/foodsystems/uploads/files/Growing_Food_in_the_City_-_Colasanti_Litjens_Hamm.pdf, 30.11.2018.
Erbel J. 2014. Ruchy miejskie jako nowa forma zaangażowania społecznego. Władza Sądzenia, nr 4, 37–47.
Fiske J. 2010. Zrozumiec kulturę popularną, przeł. K. Sawicka, Kraków: Wydawncitwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Flores H. C. 2006. Food Not Lawns: How to Turn Your Yard Into a Garden and Your Neighborhood into a Community, Chelsea Green Publishing.
Hardman M. 2011. Understanding guerrilla gardening: an exploration of illegal cultivation in the UK, Working Paper, no. 1, Centre for Environment and Society Research, Birmingham.
Harvey D. 2013. The Right to the City, 04.10, https://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf, 14.03.2021.
Hoban P. 2019. Agnes Denes’s Prophetic Wheatfield Remains As Relevant As Ever, [online] https://www.architecturaldigest.com/story/agnes-denes-prophetic-wheatfield-remains-as-relevant-as-ever, [dostęp: 10.04.2021].
Kajdański J. 2017. Synestezja przy ul. Bochenka, Wiadomości, 10.07. http://wiadomoscipodgorze.pl/synestezja-przy-ul-bochenka/, 29.11.2018.
Kamvasinou K., Milne S. A. 2019. Surveying the creative use of vacant space in London, c. 1945–95, [W:] Empty Spaces. Perspectives on Emptiness in Modern History, C. J. Campbell, A. Giovine, J. Keating (eds.), University of London Press; Institute of Historical Research, 151–178.
Kubicki P. 2019. Ruchy miejskie w Polsce. Dekada doświadczeń, Studia Socjologiczne nr 3 (234), 5–30.
Loggins D., 2007. Houston between Bowery & Second Avenue. http://www.lizchristygarden.us/, 15.07.2020.
Maćkiewicz B., Puente-Asuero R., Pawlak K. 2018. Reclaiming urban space: a study of community gardens in Poznań, Quaestiones Geographicae, 37, 131–150.
Mazuś M. 2009. Sąsiadki rządzą w parku na Kabatach, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Warszawie, 22.06. https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,6741881,Sasiadki_rzadza_w_parku_na_Kabatach.html, 14.04.2021.
Mooallem J. 2008. Guerrilla Gardening, The New York Times Magazine, 08.06, https://www.nytimes.com/2008/06/08/magazine/08guerrilla-t.html, 11.04.2021.
Obordo R. 2018. Fresh, free and beautiful’: the rise of urban gardening, The Guardian, 07.06 https://www.theguardian.com/world/2018/jun/07/fresh-free-and-beautiful-the-rise-ofurban-gardening, 14.04.2021.
Opyd J. 2013. Miejska Partyzantka Ogrodnicza w Katowicach sadzi rośliny nocą, DziennikZachodni, 24.06., https://dziennikzachodni.pl/miejska-partyzantka-ogrodnicza-w-katowicach-sadzi-rosliny-noca-zdjecia/ar/928693, 15.04.2021.
Ortner S. 2015. Opór i problem etnograficznej odmowy, przeł. A. Pasieka, [W:] Opór i dominacja. Antologia tekstów, A. Pasieka, K. Zielińska (red.), Kraków, 159-180.
Palomar C. 2010. From the Ground Up: Why Urban Ecological Restoration Needs Environmental Justice, Nature and Culture, No. 3, Special Symposium on Urban Ecological Restoration (Winter), 290–291.
Parkowa samowola. 2014. 07.08., http://synchronicity.beczmiana.pl/parkowa-samowola/, 14.04.2021.
Patman S. 2015. A New Direction in Garden History, Garden History, 43, No. 2, 273–283.
Prové Ch., Kemper D., Loudiyi S. 2018. The Modus Operandi of Urban Agriculture Initiatives, Nature and Culture, No. 1, Civil Society and Urban Agriculture in Europe, 17–46.
Reynolds R. 2006. Gardeners without borders, The Guardian, 20.04., https://www.theguardian.com/news/blog/2006/apr/20/guerrillagarde, 06.04.2021.
Skowrońska M. 2012. Ogródki działkowe znikną, zamiast nich wyrosną bloki?, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Krakowie, 30.06. https://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,12043706,Ogrodki_dzialkowe_znikna__zamiast_nich_wyrosna_bloki_.html, 14.04.2021.
Szkoła Miejskich Ogrodników – projektowanie ogrodu społecznego, 2018, https://zzm.krakow.pl/aktualnosci/500-szkola-miejskich-ogrodnikow-projektowanie-ogrodu-spolecznego.html,14.04.2021.
Szwedkowski Witold. 2020. 21.09., https://sak.org.pl/szwedkowski-witold/, 17.04.2021.
Wojtczuk M. 2007. Kabaty – powstaje nielegalny park, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Warszawie, 08.06., https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,4212717.html, 14.04.2021.
Zasiali zboże nad tunelem DTŚ. “Chcemy zwrócić uwagę na zieleń w mieście”. Co na to urzędnicy?. 2017. https://www.24gliwice.pl/wiadomosci/zasiali-zboze-nad-tunelem-dts-chcemy-zwrocic-uwage-na-zielen-w-miescie-co-na-to-urzednicy/, 14.04.2021.
Agnes Denes : http://www.agnesdenesstudio.com/works7.html, 05.04.2021.
Green Guerillas : https://www.greenguerillas.org/, 11.04.2021
Liz Christy Community Garden: http://www.lizchristygarden.us/, 11.04.2021.
Barber A. 2017. Guerrilla gardeners warned to stop filling in Bath’s potholes with flowers by council officials, 15.05. https://www.bathchronicle.co.uk/news/bath-news/guerrilla-gardeners-warned-stop-filling-60095, 14.04.2021.
Baudry S. 2012. Reclaiming Urban Space as Resistance, Revue Française d’Études Américaines, No. 131, Infrapolitics and mobilizations /Infrapolitique et mobilisations (ler Trimestre), 32–48.
Beach G. 2016. Rooftop wheat fields elevate Chicago’s urban farming scene to exciting new heights, 27.09, https://inhabitat.com/rooftop-wheat-fields-elevate-chicagos-urban-farming-scene-to-exciting-new-heights/, 08.04.2021.
Bomby nasienne oraz ogrodnictwo partyzanckie, 2019, https://dzicyzapylacze.pl/bomby-nasienne-oraz-ogrodnictwo-partyzanckie/, 14.04.2021.
Buren D. van. 2016. Can Cities Feed Themselves? A Look at Urban Farming in 5 Major American Urban Centers, 09.03., http://yardfarmers.us/can-cities-feed-themselves-a-look-at-urbanfarming-in-5-major-american-urban-centers/, 30.11.2018.
Certomà C., 2015. Critical Urban Gardening. RCC Perspectives, No. 1, Think Global, Eat Local: Exploring Foodways, 13–18.
Colasanti K., Litjens Ch., Hamm M. 2020. Growing Food in the City: The Production Potential of Detroit’s Vacant Land, https://www.canr.msu.edu/foodsystems/uploads/files/Growing_Food_in_the_City_-_Colasanti_Litjens_Hamm.pdf, 30.11.2018.
Erbel J. 2014. Ruchy miejskie jako nowa forma zaangażowania społecznego. Władza Sądzenia, nr 4, 37–47.
Fiske J. 2010. Zrozumiec kulturę popularną, przeł. K. Sawicka, Kraków: Wydawncitwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Flores H. C. 2006. Food Not Lawns: How to Turn Your Yard Into a Garden and Your Neighborhood into a Community, Chelsea Green Publishing.
Hardman M. 2011. Understanding guerrilla gardening: an exploration of illegal cultivation in the UK, Working Paper, no. 1, Centre for Environment and Society Research, Birmingham.
Harvey D. 2013. The Right to the City, 04.10, https://davidharvey.org/media/righttothecity.pdf, 14.03.2021.
Hoban P. 2019. Agnes Denes’s Prophetic Wheatfield Remains As Relevant As Ever, [online] https://www.architecturaldigest.com/story/agnes-denes-prophetic-wheatfield-remains-as-relevant-as-ever, [dostęp: 10.04.2021].
Kajdański J. 2017. Synestezja przy ul. Bochenka, Wiadomości, 10.07. http://wiadomoscipodgorze.pl/synestezja-przy-ul-bochenka/, 29.11.2018.
Kamvasinou K., Milne S. A. 2019. Surveying the creative use of vacant space in London, c. 1945–95, [W:] Empty Spaces. Perspectives on Emptiness in Modern History, C. J. Campbell, A. Giovine, J. Keating (eds.), University of London Press; Institute of Historical Research, 151–178.
Kubicki P. 2019. Ruchy miejskie w Polsce. Dekada doświadczeń, Studia Socjologiczne nr 3 (234), 5–30.
Loggins D., 2007. Houston between Bowery & Second Avenue. http://www.lizchristygarden.us/, 15.07.2020.
Maćkiewicz B., Puente-Asuero R., Pawlak K. 2018. Reclaiming urban space: a study of community gardens in Poznań, Quaestiones Geographicae, 37, 131–150.
Mazuś M. 2009. Sąsiadki rządzą w parku na Kabatach, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Warszawie, 22.06. https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,6741881,Sasiadki_rzadza_w_parku_na_Kabatach.html, 14.04.2021.
Mooallem J. 2008. Guerrilla Gardening, The New York Times Magazine, 08.06, https://www.nytimes.com/2008/06/08/magazine/08guerrilla-t.html, 11.04.2021.
Obordo R. 2018. Fresh, free and beautiful’: the rise of urban gardening, The Guardian, 07.06 https://www.theguardian.com/world/2018/jun/07/fresh-free-and-beautiful-the-rise-ofurban-gardening, 14.04.2021.
Opyd J. 2013. Miejska Partyzantka Ogrodnicza w Katowicach sadzi rośliny nocą, DziennikZachodni, 24.06., https://dziennikzachodni.pl/miejska-partyzantka-ogrodnicza-w-katowicach-sadzi-rosliny-noca-zdjecia/ar/928693, 15.04.2021.
Ortner S. 2015. Opór i problem etnograficznej odmowy, przeł. A. Pasieka, [W:] Opór i dominacja. Antologia tekstów, A. Pasieka, K. Zielińska (red.), Kraków, 159-180.
Palomar C. 2010. From the Ground Up: Why Urban Ecological Restoration Needs Environmental Justice, Nature and Culture, No. 3, Special Symposium on Urban Ecological Restoration (Winter), 290–291.
Parkowa samowola. 2014. 07.08., http://synchronicity.beczmiana.pl/parkowa-samowola/, 14.04.2021.
Patman S. 2015. A New Direction in Garden History, Garden History, 43, No. 2, 273–283.
Prové Ch., Kemper D., Loudiyi S. 2018. The Modus Operandi of Urban Agriculture Initiatives, Nature and Culture, No. 1, Civil Society and Urban Agriculture in Europe, 17–46.
Reynolds R. 2006. Gardeners without borders, The Guardian, 20.04., https://www.theguardian.com/news/blog/2006/apr/20/guerrillagarde, 06.04.2021.
Skowrońska M. 2012. Ogródki działkowe znikną, zamiast nich wyrosną bloki?, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Krakowie, 30.06. https://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,12043706,Ogrodki_dzialkowe_znikna__zamiast_nich_wyrosna_bloki_.html, 14.04.2021.
Szkoła Miejskich Ogrodników – projektowanie ogrodu społecznego, 2018, https://zzm.krakow.pl/aktualnosci/500-szkola-miejskich-ogrodnikow-projektowanie-ogrodu-spolecznego.html,14.04.2021.
Szwedkowski Witold. 2020. 21.09., https://sak.org.pl/szwedkowski-witold/, 17.04.2021.
Wojtczuk M. 2007. Kabaty – powstaje nielegalny park, Gazeta Wyborcza. Gazeta w Warszawie, 08.06., https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,4212717.html, 14.04.2021.
Zasiali zboże nad tunelem DTŚ. “Chcemy zwrócić uwagę na zieleń w mieście”. Co na to urzędnicy?. 2017. https://www.24gliwice.pl/wiadomosci/zasiali-zboze-nad-tunelem-dts-chcemy-zwrocic-uwage-na-zielen-w-miescie-co-na-to-urzednicy/, 14.04.2021.
Agnes Denes : http://www.agnesdenesstudio.com/works7.html, 05.04.2021.
Green Guerillas : https://www.greenguerillas.org/, 11.04.2021
Liz Christy Community Garden: http://www.lizchristygarden.us/, 11.04.2021.
Pobrania
Opublikowane
20.12.2021
Jak cytować
Hołda, R. (2021). Prawo do ogrodu. Ogrodnicy w przestrzeni miasta. Journal of Urban Ethnology, 19, 147–162. https://doi.org/10.23858/JUE19.2021.009
Numer
Dział
Artykuły
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
