Antropologia a historia

Autor

Słowa kluczowe:

antropologia, historia, relacja antropologii i historii, Żydzi, pamięć społeczna

Abstrakt

W artykule tym została omówiona relacja antropologii i historii. Postawione zostało pytanie o nierówność legitymizacji społecznej tych dyscyplin, o to, w jaki sposób historia bywa uważana w dyskursie potocznym i publicznym za źródło obiektywnego opisu przeszłości, oraz o zbyt małą słyszalność środowisk antropologicznych w debacie publicznej o przeszłości. Autorka wskazuje, że wyjaśnienie tej nierówności tkwi w podejściu uprzywilejowującym subiektywizm i konstrukcjonizm w antropologii oraz w fakcie, że wiele twierdzeń stawianych przez antropologów stoi w sprzeczności z dominującymi, potocznymi i politycznymi dyskursami, w szczególności zaś te, bazujące na dekonstrukcji niektórych pojęć uważanych za oczywiste i zgodne z „naturalnym porządkiem”. Jednocześnie Autorka podkreśla, za Katarzyną Kaniowską, że różnica dotycząca źródeł historyka i antropologa jest pozornie głęboka, bowiem prawda obiektywnego opisu staje się mitem, gdy bada się pamięć społeczną. Na podstawie przykładu  badań prowadzonych na Podlasiu w latach 2007-2015, dotyczącego narracji o Żydach w lokalnych społecznościach małych miasteczek, pokazuje jak problematyczne są takie kategorie jak: pamięć, rzeczywistość, narodowość oraz stereotyp. Autorka wskazuje też, w jaki sposób i w jakim celu można antropologicznie patrzeć w przeszłość. W tym przypadku podstawowe kwestie dotyczyły tego, jak pisać o ludziach, których fizycznie już nie ma, ale którzy stanowią punkt odniesienia w życiu i pamięci mieszkańców okolic. Jako metaforę płaszczyzny porozumienia oraz łącznika, poprzez który wnoszone są wartości najważniejsze dla obu dyscyplin, zaproponowano odniesienie do greckiego źródłosłowu pojęcia historie, które oznaczać miało rozmowę z „naocznym świadkiem, wywiad z nim, pytania stawiane mu do wyjaśnienia, dokładny opis zdarzenia”. Elementem łączącym obie dyscyplin mógłby być kontakt ze świadkiem, z drugim człowiekiem, próbującym przekazać nam swój subiektywny opis rzeczywistości.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Anderson Benedict. 1997. Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków

Austin John. 1993. Wypowiedzi performatywne i konstatujące; Jak działać słowami, [w:] tenże, Mówienie i poznawanie, przeł. B. Chwedończuk, Warszawa

Ascher Marcia. 1991. Ethnomathematics: A Multicultural View of Mathematical Ideas, Pacific Grove, CA

Biziuk Dorota. 2009. Sokółka. 400-lecie miasta, Białystok

Bujnowski Wojciech. 2009. Powiat sokólski, jego przeszłość i stan obecny, wyd. J. Bujnowski, Warszawa

Brocki Marcin. 2008. Antropologia –literatura – dialog– przekład, Wrocław

Cała Alina. 1992. Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa

Clifford James, Marcus George E. 1986. Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, Berkeley-Los Angeles-London

Domańska Ewa. 2007a. „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce, „Teksty drugie”, nr 5, s. 48-61

Domańska Ewa. 2007b. Mikrohistorie: spotkania w międzyświatach, Poznań

Eriksen Hylland T. 2006. Engaging anthropology. The case for a Public Presence, Oxford-New York

Geertz Clifford. 2005. Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków

Gruber Ruth Ellen. 2003. Miasta bez Żydów, Konteksty, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 57, nr 1-2, s. 105-116

Hacking Ian. 1999. The social construction of what, Cambridge (Mass.), London

Hammersley Martyn, Paul Atkinson P. 2000. Metody badań terenowych, Warszawa

Horton Joanna. B.r. The Ontological Turn, [working paper], https://www.academia.edu/6292081/The_Ontological_Turn, s. 1-15

Kaniowska Katarzyna. 2003. Antropologia i problem pamięci, Konteksty, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 57, nr 3-4, s. 57-66

Maso Ilja. 2001. Phenomenology and Ethnography, [w:] Handbook of Ethnography, red. P. Atkinson i in., London-New Delhi, s. 136-144

Dialogic Emergence. 1995. The Dialogic Emergence of Culture, red. B. Mannheim, D. Tedlock, Urbana-Chicago

Michoń Łukasz, Michał Pawlak. 2010. O humbugizacji antropologii, [w:] Antropologia zaangażowana (?), red. F. Wróblewski, Ł. Sochacki, J. Steblik, Kraków, s. 47-56

Melchior Małgorzata. 2012. Śladami lokalnej przeszłości: pamięć jako przedmiot animacji kultury, [w:] Kultura jako pamięć: posttradycjonalne znaczenie przeszłości, red. E. Hałas, Kraków, s. 227-234

Olszewska-Dyoniziak Barbara. 2001. Człowiek – kultura – osobowość. Wstęp do klasycznej antropologii kulturowej, Wrocław

Paleček Martin, Risjord Mark. 2012. Relativism and the ontological turn within anthropology, „Philosophy of the Social Sciences”, t. 43, nr 1, s. 3-23

Pickering Andrew. B.r. The Ontological Turn: Taking Different Worlds Seriously, Social Analysis, (w druku)

Pilichowski Czesław. 1979. Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa

Radkowska Magdalena. 2004. Na obrzeżach. Wywiad z prof. dr hab. Wojciechem Bursztą, „(op.cit.)”, nr 8 (21), s. 8-9

Rajtar Magdalena. 2014. Zwrot etyczny i nowa antropologia moralności, „LUD”, nr 98, s. 138-156

Ricoeur Paul. 1995. Pamięć – zapomnienie – historia, [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. Krzysztof Michalski, Kraków, s. 22-43

Szacka Barbara.2005. Pamięć społeczna, [w:] Encyklopedia Socjologii, t. 3, red. W Kwaśniewicz, Warszawa, s. 52-55

Tokarska-Bakir Joanna. 2016. (Nie)pamięć zbrodni, Kontynuacja dyskusji, podjętej w „KARCIE” 85, wokół zebranych przez Mirosława Tryczka zeznań Polaków, którzy latem 1941 mordowali żydowskich sąsiadów na Podlasiu, „Karta”, 86, s. 138-143

Wiszniewicz Joanna. 2009. Życie przecięte, Warszawa

Williams J. Patrick, Phillip Vannini. 2006. Authenticity in Culture, Self, and Society, New York

Zamorski Krzysztof. 2005. Historia, [w:] Encyklopedia Socjologii, t.1, red. W Kwaśniewicz, Warszawa, s. 276-283

Zigon Jarred. 2008. Morality. An Anthropological Perspective, Oxford

Zowczak Magdalena H. 2015. Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne, Warszawa

Yanagisako Sylvia Junko, Fishburne Collier Jane. 2007. O ujednoliconą analizę płci kulturowej i pokrewieństwa, [w:] Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1: Organizacja społeczna, red. R. Hryciuk, A. Kościańska, Warszawa, s. 21-59

Pobrania

Opublikowane

2018-01-01

Jak cytować

Mroczkowska, J. (2018). Antropologia a historia. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(2), 167–175. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1004

Numer

Dział

Studia i materiały