Antropologia a historia

Joanna Mroczkowska

Opublikowane: 2018-01-01

Tom 66 Nr 2 (2018)

Antropologia a historia

Joanna Mroczkowska

Abstrakt

W artykule tym została omówiona relacja antropologii i historii. Postawione zostało pytanie o nierówność legitymizacji społecznej tych dyscyplin, o to, w jaki sposób historia bywa uważana w dyskursie potocznym i publicznym za źródło obiektywnego opisu przeszłości, oraz o zbyt małą słyszalność środowisk antropologicznych w debacie publicznej o przeszłości. Autorka wskazuje, że wyjaśnienie tej nierówności tkwi w podejściu uprzywilejowującym subiektywizm i konstrukcjonizm w antropologii oraz w fakcie, że wiele twierdzeń stawianych przez antropologów stoi w sprzeczności z dominującymi, potocznymi i politycznymi dyskursami, w szczególności zaś te, bazujące na dekonstrukcji niektórych pojęć uważanych za oczywiste i zgodne z „naturalnym porządkiem”. Jednocześnie Autorka podkreśla, za Katarzyną Kaniowską, że różnica dotycząca źródeł historyka i antropologa jest pozornie głęboka, bowiem prawda obiektywnego opisu staje się mitem, gdy bada się pamięć społeczną. Na podstawie przykładu  badań prowadzonych na Podlasiu w latach 2007-2015, dotyczącego narracji o Żydach w lokalnych społecznościach małych miasteczek, pokazuje jak problematyczne są takie kategorie jak: pamięć, rzeczywistość, narodowość oraz stereotyp. Autorka wskazuje też, w jaki sposób i w jakim celu można antropologicznie patrzeć w przeszłość. W tym przypadku podstawowe kwestie dotyczyły tego, jak pisać o ludziach, których fizycznie już nie ma, ale którzy stanowią punkt odniesienia w życiu i pamięci mieszkańców okolic. Jako metaforę płaszczyzny porozumienia oraz łącznika, poprzez który wnoszone są wartości najważniejsze dla obu dyscyplin, zaproponowano odniesienie do greckiego źródłosłowu pojęcia historie, które oznaczać miało rozmowę z „naocznym świadkiem, wywiad z nim, pytania stawiane mu do wyjaśnienia, dokładny opis zdarzenia”. Elementem łączącym obie dyscyplin mógłby być kontakt ze świadkiem, z drugim człowiekiem, próbującym przekazać nam swój subiektywny opis rzeczywistości.

Słowa kluczowe:

antropologia, historia, relacja antropologii i historii, Żydzi, pamięć społeczna

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Mroczkowska, J. (2018). Antropologia a historia. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(2), 167–175. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1004

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anderson Benedict. 1997. Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków
Google Scholar

Austin John. 1993. Wypowiedzi performatywne i konstatujące; Jak działać słowami, [w:] tenże, Mówienie i poznawanie, przeł. B. Chwedończuk, Warszawa
Google Scholar

Ascher Marcia. 1991. Ethnomathematics: A Multicultural View of Mathematical Ideas, Pacific Grove, CA
Google Scholar

Biziuk Dorota. 2009. Sokółka. 400-lecie miasta, Białystok
Google Scholar

Bujnowski Wojciech. 2009. Powiat sokólski, jego przeszłość i stan obecny, wyd. J. Bujnowski, Warszawa
Google Scholar

Brocki Marcin. 2008. Antropologia –literatura – dialog– przekład, Wrocław
Google Scholar

Cała Alina. 1992. Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa
Google Scholar

Clifford James, Marcus George E. 1986. Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, Berkeley-Los Angeles-London
Google Scholar

Domańska Ewa. 2007a. „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce, „Teksty drugie”, nr 5, s. 48-61
Google Scholar

Domańska Ewa. 2007b. Mikrohistorie: spotkania w międzyświatach, Poznań
Google Scholar

Eriksen Hylland T. 2006. Engaging anthropology. The case for a Public Presence, Oxford-New York
Google Scholar

Geertz Clifford. 2005. Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków
Google Scholar

Gruber Ruth Ellen. 2003. Miasta bez Żydów, Konteksty, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 57, nr 1-2, s. 105-116
Google Scholar

Hacking Ian. 1999. The social construction of what, Cambridge (Mass.), London
Google Scholar

Hammersley Martyn, Paul Atkinson P. 2000. Metody badań terenowych, Warszawa
Google Scholar

Horton Joanna. B.r. The Ontological Turn, [working paper], https://www.academia.edu/6292081/The_Ontological_Turn, s. 1-15
Google Scholar

Kaniowska Katarzyna. 2003. Antropologia i problem pamięci, Konteksty, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 57, nr 3-4, s. 57-66
Google Scholar

Maso Ilja. 2001. Phenomenology and Ethnography, [w:] Handbook of Ethnography, red. P. Atkinson i in., London-New Delhi, s. 136-144
Google Scholar

Dialogic Emergence. 1995. The Dialogic Emergence of Culture, red. B. Mannheim, D. Tedlock, Urbana-Chicago
Google Scholar

Michoń Łukasz, Michał Pawlak. 2010. O humbugizacji antropologii, [w:] Antropologia zaangażowana (?), red. F. Wróblewski, Ł. Sochacki, J. Steblik, Kraków, s. 47-56
Google Scholar

Melchior Małgorzata. 2012. Śladami lokalnej przeszłości: pamięć jako przedmiot animacji kultury, [w:] Kultura jako pamięć: posttradycjonalne znaczenie przeszłości, red. E. Hałas, Kraków, s. 227-234
Google Scholar

Olszewska-Dyoniziak Barbara. 2001. Człowiek – kultura – osobowość. Wstęp do klasycznej antropologii kulturowej, Wrocław
Google Scholar

Paleček Martin, Risjord Mark. 2012. Relativism and the ontological turn within anthropology, „Philosophy of the Social Sciences”, t. 43, nr 1, s. 3-23
Google Scholar

Pickering Andrew. B.r. The Ontological Turn: Taking Different Worlds Seriously, Social Analysis, (w druku)
Google Scholar

Pilichowski Czesław. 1979. Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa
Google Scholar

Radkowska Magdalena. 2004. Na obrzeżach. Wywiad z prof. dr hab. Wojciechem Bursztą, „(op.cit.)”, nr 8 (21), s. 8-9
Google Scholar

Rajtar Magdalena. 2014. Zwrot etyczny i nowa antropologia moralności, „LUD”, nr 98, s. 138-156
Google Scholar

Ricoeur Paul. 1995. Pamięć – zapomnienie – historia, [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. Krzysztof Michalski, Kraków, s. 22-43
Google Scholar

Szacka Barbara.2005. Pamięć społeczna, [w:] Encyklopedia Socjologii, t. 3, red. W Kwaśniewicz, Warszawa, s. 52-55
Google Scholar

Tokarska-Bakir Joanna. 2016. (Nie)pamięć zbrodni, Kontynuacja dyskusji, podjętej w „KARCIE” 85, wokół zebranych przez Mirosława Tryczka zeznań Polaków, którzy latem 1941 mordowali żydowskich sąsiadów na Podlasiu, „Karta”, 86, s. 138-143
Google Scholar

Wiszniewicz Joanna. 2009. Życie przecięte, Warszawa
Google Scholar

Williams J. Patrick, Phillip Vannini. 2006. Authenticity in Culture, Self, and Society, New York
Google Scholar

Zamorski Krzysztof. 2005. Historia, [w:] Encyklopedia Socjologii, t.1, red. W Kwaśniewicz, Warszawa, s. 276-283
Google Scholar

Zigon Jarred. 2008. Morality. An Anthropological Perspective, Oxford
Google Scholar

Zowczak Magdalena H. 2015. Religijność na pograniczach. Eseje apokryficzne, Warszawa
Google Scholar

Yanagisako Sylvia Junko, Fishburne Collier Jane. 2007. O ujednoliconą analizę płci kulturowej i pokrewieństwa, [w:] Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1: Organizacja społeczna, red. R. Hryciuk, A. Kościańska, Warszawa, s. 21-59
Google Scholar