Antropologia a historia

Abstrakt

W artykule tym została omówiona relacja antropologii i historii. Postawione zostało pytanie o nierówność legitymizacji społecznej tych dyscyplin, o to, w jaki sposób historia bywa uważana w dyskursie potocznym i publicznym za źródło obiektywnego opisu przeszłości, oraz o zbyt małą słyszalność środowisk antropologicznych w debacie publicznej o przeszłości. Autorka wskazuje, że wyjaśnienie tej nierówności tkwi w podejściu uprzywilejowującym subiektywizm i konstrukcjonizm w antropologii oraz w fakcie, że wiele twierdzeń stawianych przez antropologów stoi w sprzeczności z dominującymi, potocznymi i politycznymi dyskursami, w szczególności zaś te, bazujące na dekonstrukcji niektórych pojęć uważanych za oczywiste i zgodne z „naturalnym porządkiem”. Jednocześnie Autorka podkreśla, za Katarzyną Kaniowską, że różnica dotycząca źródeł historyka i antropologa jest pozornie głęboka, bowiem prawda obiektywnego opisu staje się mitem, gdy bada się pamięć społeczną. Na podstawie przykładu  badań prowadzonych na Podlasiu w latach 2007-2015, dotyczącego narracji o Żydach w lokalnych społecznościach małych miasteczek, pokazuje jak problematyczne są takie kategorie jak: pamięć, rzeczywistość, narodowość oraz stereotyp. Autorka wskazuje też, w jaki sposób i w jakim celu można antropologicznie patrzeć w przeszłość. W tym przypadku podstawowe kwestie dotyczyły tego, jak pisać o ludziach, których fizycznie już nie ma, ale którzy stanowią punkt odniesienia w życiu i pamięci mieszkańców okolic. Jako metaforę płaszczyzny porozumienia oraz łącznika, poprzez który wnoszone są wartości najważniejsze dla obu dyscyplin, zaproponowano odniesienie do greckiego źródłosłowu pojęcia historie, które oznaczać miało rozmowę z „naocznym świadkiem, wywiad z nim, pytania stawiane mu do wyjaśnienia, dokładny opis zdarzenia”. Elementem łączącym obie dyscyplin mógłby być kontakt ze świadkiem, z drugim człowiekiem, próbującym przekazać nam swój subiektywny opis rzeczywistości.