Tramwaje konne w Wilnie w latach 1887–1914. Od pomysłu do realizacji

Paweł Lesisz

Published: 2018-01-01

Vol. 66 No. 4 (2018)

Horsecars in Vilnus in the years 1887-1914. From the idea to its realization

Paweł Lesisz

Abstract

At the turn of the 20th c. Vilnius was growing in area and in population. Before the outbreak of the Great War the city had nine districts and almost 200,000 inhabitants. Before the introduction of horsecars the only means of public urban transport were cabs.The fi rst competition for a concession to develop horsecar tramways was won by Wiskowatow in 1887. In the years 1887–1892 the right to this enterprise changed owners several times, fi nally coming to “The Association of Urban and Suburban Railroads in Russia”, which under-took to build three lines: from the railway station to the Green Bridge, from Zarzecze (Užupis) to Łukiszki (Lukiškės Square) and from the centre to Antokol (Antakalnis). The works were carried out in the years 1887–1893. Vilnius cab drivers were the only group that was not pleased with putting the new means of transport into operation; they considered it a threat to their pro-fession. The grand opening, put off several times, took place on the 3rd of June 1893.The city had 38 tram sets, divided into two classes, each car with 14 seats. The trams were adjusted to the weather changing with seasons. The rails were over 14 km long; the operating speed could not exceed 13 kph. The first-class fare was 5 kopeks and the second-class fare 3 kopeks. Reduced fares were offered to students and persons who bought monthly tickets. The quality of the service provided by the Association soon declined. Poor service, dirty trams, poorly paid staff (the driver earned 12 roubles per month and a conductor 25 roubles per month) and poorly kept horses prevailed until the outbreak of the Great War; nevertheless, the number of users grew. In 1913 the Association served 3 million passengers. The tramway staff consisted of several groups: the company owners and clerks, conductors and drivers, and seasonal workers, for instance employed to clear the rails of snow. Drivers and conductors on duty were obliged to wear special uniforms. During the revolutionary actions of 1905-1907 Vilnius tram drivers demanded higher wages, and fi nally they succeeded. The horses working for the Association were treated badly, which made city-dwellers protest. Some tried to fight for a better treatment of the animals by unharnessing them, which, however, did not bring any lasting results. Plans to modernize the Vilnius tramways appeared since 1897. Until the beginning of the First World War the municipal authorities received many projects of changing horse power to electric engines. Finally, after overcoming many problems (mainly the lack of funding) the documents necessary to start the modernization were completed in 1914, but the project was hampered by the outbreak of the war. Developing horsecar tramways in Vilnius at the end of the 19th c. fostered the democratization of public transport and the growth of the city. Better connections between the city’s districts and suburbs contributed to its quicker economic and cultural development.

Keywords:

Vilnius, horsecar, Russian revolution of 1905, communication

Most read articles by the same author(s)

Paweł Lesisz, Cabs in Vilnius in the years 1864–1914 , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 68 No. 1 (2020)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Lesisz, P. (2018). Horsecars in Vilnus in the years 1887-1914. From the idea to its realization. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(4), 487–501. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1030

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Aleksandravičius Egidijus, Kalakauskas Antanas, 2003. Pod władzą carów Litwa w XIX wieku, Kraków.
Google Scholar

A.R.Z. 1893. Wilno, „Kraj”, nr 39, s. 16.
Google Scholar

A.R.Z. 1894a. Wilno, „Kraj”, nr 36, s. 21.
Google Scholar

A.R.Z. 1894b. Wilno, „Kraj”, nr 51, s. 28.
Google Scholar

A.R.Z. 1897a. Wilno, „Kraj”, nr 8, s. 16.
Google Scholar

A.R.Z. 1897b. Wilno, „Kraj”, nr 18, s. 16.
Google Scholar

A.R.Z. 1897c. Wilno, „Kraj”, nr 22, s. 22.
Google Scholar

A.R.Z. 1897d. Wilno, „Kraj”, nr 24, s. 23.
Google Scholar

A.R.Z. 1897e. Wilno, „Kraj”, nr 28, s. 16.
Google Scholar

A.R.Z. 1899. Wilno, „Kraj”, nr 9, s. 34.
Google Scholar

A.R.Z. 1902a. Wilno, „Kraj”, nr 25, s. 11.
Google Scholar

A.R.Z. 1902b. Wilno, „Kraj”, nr 29, s. 11.
Google Scholar

A.R.Z. 1904a. Wilno, „Kraj”, nr 12, s. 13.
Google Scholar

A.R.Z. 1904b. Wilno, „Kraj”, nr 19, s. 19.
Google Scholar

Bezrobocie. 1906. Bezrobocie tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 202, s. 2.
Google Scholar

BN [Biblioteka Narodowa], MK [Magazyn Kartografii] ZZK 8 644; MDU [Magazyn Druków Ulotnych], DŻS XII 8b/p.95; Poczt. 6650; Poczt. 6660.
Google Scholar

Briedis Laimonas, 2008. Vilnius City of strangers, Vilnius.
Google Scholar

Ceny. 1908. Ceny targowe w Wilnie, „Goniec Wileński”, nr 28, s. 4.
Google Scholar

Dozór. 1910. Dozór nad tramwajami, „Kurier Litewski”, nr 77, s. 2.
Google Scholar

Droga do Kalwarji. 1906. Droga do Kalwarji, „Kurier Litewski”, nr 137, s. 3.
Google Scholar

Dworzaczek W. 1906. W sprawie tramwajów elektrycznych w Wilnie, „Dziennik Wileński”, nr 60, s. 2.
Google Scholar

Fajnhauz Dawid. 1999. 1863: Litwa i Białoruś, Warszawa.
Google Scholar

Fedorowicz Irena. 2005. W służbie ojczystej. Czesław Jankowski w życiu kulturalnym Wilna lat 1905–1929, Kraków.
Google Scholar

Gańko Karolina, Lubraczyński Łukasz. 2016. Dorożkarstwo warszawskie w XIX wieku, Warszawa.
Google Scholar

Główne warunki koncesji. 1907. Główne warunki koncesji, na budowę i eksploatację tramwajów elektrycznych w Wilnie, „Kurier Litewski”, nr 105, s. 2.
Google Scholar

Hattowski Michał. 1907. Tramwaje elektryczne w Wilnie, „Kurier Litewski”, nr 3, s. 1.
Google Scholar

z dnia 31.01.2018 r.
Google Scholar

Hubisz Ryszard, 2013. Wilno, „Tramwaje w Polsce”, Łódź.
Google Scholar

Huszcz. 1887. Wilno, „Kraj”, nr 6, s. 14.
Google Scholar

Ihnatowicz Ireneusz, Biernat Andrzej. 2003. Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa.
Google Scholar

Iskra. 1893a. Wilno, „Kraj”, nr 16, s. 16.
Google Scholar

Iskra. 1893b. Wilno, „Kraj”, nr 17, s. 15.
Google Scholar

Iskra. 1893c. Wilno, „Kraj”, nr 23, s. 13.
Google Scholar

Iskra. 1893d. Wilno, „Kraj”, nr 24, s. 15.
Google Scholar

Jurkowski Roman, 1984. Czesław Jankowski jako dziennikarz, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, R. XXIII, nr 3, s. 15–53.
Google Scholar

Jurkowski Roman, 1989. W lisiej szubie z piórem w ręku (Czesław Jankowski), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, R. XXXI, nr 4, s. 136–146.
Google Scholar

Kirkor Adam Honory, Przewodnik historyczny po Wilnie i jego okolicach, 1880, Wilno.
Google Scholar

Kmiecik Zenon. 1976. Prasa Polska w latach 1864–1918, Warszawa.
Google Scholar

Konie tramwajowe. 1907. Konie tramwajowe, „Dziennik Wileński”, nr 37, s. 2.
Google Scholar

Konie tramwajowe. 1910. Konie tramwajowe, „Kurier Litewski”, nr 173, s. 2.
Google Scholar

Kradzież. 1910. Kradzież w tramwaju, „Kurier Litewski”, nr 137, s. 2.
Google Scholar

Lebecki Henryk. 1999. Wilno krajobraz miejski w fotografiach XIX i pocz. XX w., Warszawa.
Google Scholar

Lecznica. 1905. Lecznica dla zwierząt, „Kurier Litewski”, nr 28, s. 2–3.
Google Scholar

Nasze tramwaje. 1907. Nasze tramwaje, „Kurier Litewski”, nr 103, s. 2.
Google Scholar

Nasze tramwaje. 1908. Nasze tramwaje, „Kurier Litewski”, nr 128, s. 2.
Google Scholar

Nasze tramwaje. 1912. Nasze tramwaje, „Kurier Litewski”, nr 247, s. 2.
Google Scholar

Nowa taksa. 1906. Nowa taksa dorożkarska, „Kurier Litewski”, nr 3, s. 2.
Google Scholar

O bruki. 1905. O bruki, „Kurier Litewski”, nr 4, s. 2.
Google Scholar

O oczyszczenie ulic. 1907. O oczyszczenie ulic, „Dziennik Wileński”, nr 41, s. 2.
Google Scholar

O postój. 1910. O postój tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 158, s. 2.
Google Scholar

Oględziny. 1912a. Oględziny tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 197, s. 2.
Google Scholar

Oględziny. 1912b. Oględziny tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 202, s. 2.
Google Scholar

Okrzyczane tramwaje. 1912. Okrzyczane tramwaje, „Kurier Litewski”, nr 172, s. 2.
Google Scholar

Place. 1906. Place miejskie, „Kurier Litewski”, nr 114, s. 2.
Google Scholar

Plater-Zyberk Małgorzata. 1999. Spojrzenia na Wilno, Warszawa.
Google Scholar

Plan miasta Wilna. 1937. Plan miasta Wilna. 1937, Biblioteka Narodowa, Magazyn Kartografii, ZZK 8 644.
Google Scholar

Plan miasta Wilna i jego okolic. 1890. Plan miasta Wilna i jego okolic. 1890, Biblioteka Narodowa, Magazyn Kartografii, ZZK 8 644.
Google Scholar

Proces. 1905. Proces z zarządem tramwajowym, „Kurier Litewski”, nr 95, s. 2.
Google Scholar

Rewizja tramwajów. 1907. Rewizja tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 137, s. 3.
Google Scholar

Romanowski Andrzej. 1999. Młoda Polska wileńska, Kraków.
Google Scholar

Rumaki. 1910. Rumaki tramwajowe, „Kurier Litewski”, nr 72, s. 3.
Google Scholar

Spłoszony koń. 1910. Spłoszony koń, „Kurier Litewski”, nr 72, s. 3.
Google Scholar

Sprawa wykupu. 1914. Sprawa wykupu tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 71, s. 2.
Google Scholar

Sprawy miejskie. 1908. Sprawy miejskie, „Kurier Litewski”, nr 189, s. 3.
Google Scholar

St. Wil. 1895. Wilno, „Kraj”, nr 31, s. 22.
Google Scholar

Strejk dorożkarzy. 1905. Strejk dorożkarzy, „Kurier Litewski”, nr 83, s. 2.
Google Scholar

Strejk tramwajów. 1905. Strejk tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 83, s. 2.
Google Scholar

Strejk tramwajów. 1906a. Strejk tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 200, s. 2.
Google Scholar

Strejk tramwajów. 1906b. Strejk tramwajów, „Kurier Litewski”, nr 201, s. 2.
Google Scholar

Strejk tramwajowy. 1907. Strejk tramwajowy, „Kurier Litewski”, nr 76, s. 2.
Google Scholar

Taksa dorożkarska. 1913. Taksa dorożkarska, „Kurier Litewski”, nr 187, s. 2.
Google Scholar

Tramwaj elektryczny. 1906a. Tramwaj elektryczny, „Kurier Litewski”, nr 255, s. 2.
Google Scholar

Tramwaj elektryczny. 1906b. Tramwaj elektryczny, „Kurier Litewski”, nr 264, s. 3.
Google Scholar

Tramwaj elektryczny. 1907. Tramwaj elektryczny, „Kurier Litewski”, nr 102, s. 3.
Google Scholar

Tramwaj elektryczny w Wilnie. 1906. Tramwaj elektryczny w Wilnie, „Kurier Litewski”, nr 193, s. 1.
Google Scholar

Tramwaj źródłem zarazy. 1909. Tramwaj źródłem zarazy, „Goniec Wileński”, nr 26, s. 3
Google Scholar

Tramwaje. 1909. Tramwaje, „Goniec Wileński”, nr 83, s. 3
Google Scholar

Tramwaje elektryczne. 1906a. Tramwaje elektryczne, „Dziennik Wileński”, nr 39, s. 3
Google Scholar

Tramwaje elektryczne. 1906b. Tramwaje elektryczne, „Kurier Litewski”, nr 139, s. 3
Google Scholar

Tramwaje elektryczne. 1907. Tramwaje elektryczne, „Kurier Litewski”, nr 91, s. 2–3
Google Scholar

Tramwaje elektryczne. 1914. Tramwaje elektryczne, „Kurier Litewski”, nr 73, s. 2–3
Google Scholar

Tramwaje elektryczne w Wilnie. 1906. Tramwaje elektryczne w Wilnie, „Dziennik Wileński”, nr 37, s. 2
Google Scholar

Tramwaje stanęły. 1913. Tramwaje stanęły, „Kurier Litewski”, nr 296, s. 2
Google Scholar

Ulewa. 1906. Ulewa czwartkowa, „Kurier Litewski”, nr 122, s. 2
Google Scholar

U.L. 1887. Wilno, „Kraj”, nr 40, s. 10
Google Scholar

`Vester. 1891. Wilno, „Kraj”, nr 30, s. 12
Google Scholar

Wołkanowski Waldemar. 2015. Michał Węsławski, Opole
Google Scholar

Z porządków. 1906. Z porządków ulicznych, „Kurier Litewski”, nr 164, s. 4
Google Scholar

Žičkus Ričardas, 2013. 120 metų arkliniam tramvajui, Katalog wystawy w Energetikos ir technikos muziejus w Wilnie
Google Scholar