Bursztynowy „skarb” wdowy Christiny Dentler. Przyczynek do historii gdańskiej kultury materialnej w drugiej połowie XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.008Słowa kluczowe:
Gdańsk, bursztynnictwo, XVIII w., wyroby bursztynowe, inwentarz mienia domowegoAbstrakt
Zachowane do dziś przedmioty, które zostały wykonane z bursztynu w Gdańsku w drugiej połowie XVIII w., są nieliczne. Niewiele też wiadomo na temat bursztynników w tym czasie i ich sytuacji materialnej. Dlatego też cenne są informacje archiwalne na temat dobytku i bursztynowych wyrobów należących do wdowy po mistrzu bursztynniku, Johannie Ernście Dentlerze, na podstawie inwentarza z 1777 r. Dane te, uzupełnione o wiadomości na temat innych „rzeczy bursztynowych” znajdujących się w gdańskich domach, ukazują zainteresowanie ówczesnych mieszkańców miasta takimi wytworami. Okazałe sprzęty, jak kabinety, szkatuły i ramy luster, nabywali przede wszystkim koneserzy. Natomiast drobne wyroby: szachy, kasetki, szczotki do ubrań z bursztynowymi oprawami, gałki lasek, przybory do pisania, częściej trafiały do domów przeciętnych gdańszczan.
Pobrania
Bibliografia
APG [Archiwum Państwowe w Gdańsku], AUPB [Akta urzędu prezydującego burmistrza] 300, 1/154, s. 653–667; 300, 1/172, s. 339–342; 300, 1/227, s. 1–2.
APG [Archiwum Państwowe w Gdańsku], US [Urząd Sędziego] 300, 6/169, s. 515–530.
Barylewska-Szymańska Ewa 2015a. Od piwnic po strych. Wnętrza domów gdańskich drugiej połowy XVIII wieku, Res gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 7, Warszawa–Gdańsk.
Barylewska-Szymańska Ewa. 2015b. Warunki mieszkaniowe ubogiej ludności Gdańska w drugiej połowie XVIII wieku, [w:] Z Gdańska do Santiago. W sześćsetlecie konsekracji kościoła św. Jakuba fundacji szyprów morskich w Gdańsku, red. B. Siek, A. Szarszewski, P. Paluchowski, Gdańsk, s. 169–196.
Bielak J. 2008. „Bursztynnictwo gdańskie od II połowy do początków XVIII w. Studium z historii nowożytnego rzemiosła artystycznego”, maszynopis rozprawy doktorskiej, w Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego, sygn. 3372/2, Gdańsk.
Biernat Czesław. 1962. Statystyka obrotu towarowego Gdańska w latach 1651–1815, Warszawa.
Bogucka Maria. 1973. Z problematyki form życia „marginesu mieszczańskiego” w Gdańsku połowy XVII w., „Zapiski Historyczne”, 38, z. 4, s. 55–79.
CCG. 2019. Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 3: Księga obywatelska (główna) z lat 1732–1792; t. 7: Księga obywatelska (indeksowa) z lat 1710–1767, wyd. A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska-Bartoszek, Gdańsk.
Chodyński Antoni Romuald. 1981. Spis bursztynników gdańskich od XVI do początku XIX wieku, „Rocznik Gdański”, t. 41, z. 1, s. 193–214.
Chodyński Antoni Romuald. 1994. Gdańskie kolekcje bursztynu od XVIII do XIX wieku, „Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, t. 3, s. 51–74.
GDA. 1755–1757. „Gemeinnützige Danziger Anzeigen, Erfahrungen und Erläuterungen allerley nützlicher Dinge und Seltenheiten”, Danzig.
Gdański inwentarz. 1984. Gdański inwentarz mienia domowego Magdaleny Szumanowej z 1706 roku, oprac. A.R. Chodyński, H. Dwilewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Gliński M. 2016. „Bursztynnictwo gdańskie w okresie 1751–1945”, maszynopis, Gdańsk.
Grzeluk Izydor. 1998. Słownik terminologiczny mebli, Warszawa.
Kaczor Dariusz. 2019. Prawo obywatelskie (Bürgerrecht) miasta Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, [w:] Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 1: Księga obywatelska (główna) z lat 1536–1592, wyd. A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska-Bartoszek, Gdańsk, s. XII–XXIII.
Kappel Jutta. 2005. Bernsteinkunst aus dem Grünen Gewölbe, München–Berlin.
Kizik Edmund. 1997. Varia do dziejów gdańskiego cechu bursztynników w Archiwum Państwowym w Gdańsku, [w:] Bursztynowa Komnata. Materiały z konferencji naukowej z 5 października 1996 r. w Pasłęku, red. J. Włodarski, Gdańsk, s. 54–66.
Kizik Edmund. 2004. Prawo kaduka w Gdańsku w XVI–XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 5–14.
Kizik Edmund. 2015. Ceny domów na gdańskim rynku nieruchomości w latach 1774–1792 w świetle rękopiśmiennej gazety „Danziger Monathliche Sammlung”, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, cz. 3, red. E. Kizik, Gdańsk, s. 82–140.
Klonder Andrzej. 1997. Majątek pewnego gorzelnika. W kwestii poziomu życia przeciętnego gdańszczanina w II połowie XVII wieku, [w:] Mieszczaństwo gdańskie, red. S. Salmonowicz, Gdańsk, s. 51–60.
Klonder Andrzej. 2000. Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Elbląga i Gdańska w XVII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, red. J. Kruppé, t. LXVIII, Warszawa.
Łączyńska Ewa. 2011. Mieszkańcy ul. Szerokiej w świetle spisu z 1770 r., [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, cz. 2, red. E. Kizik, Gdańsk–Warszawa, s. 183–217.
Mierzwińska Elżbieta. 1989. Dzieje bursztynu. Historia sztuki bursztynniczej i przewodnik po wystawie malborskiej, Malbork.
Mierzwińska Elżbieta. 1997. Bursztynnictwo, [w:] Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVII wieku. Eseje, red. T. Grzybkowska, Gdańsk, s. 141–156.
Trzoska Jerzy. 1993. Kryzys systemu cechowego. Wzrost elementów kapitalistycznych, [w:] Historia Gdańska, red. E. Cieślak, t. 3, cz. 1, Gdańsk, s. 445–484.
WDE. 1743. „Wiedervereinigte Danziger Erfahrungen”, Danzig.
WDA. 1760–1790. „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, Danzig.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
