Bursztynowy „skarb” wdowy Christiny Dentler. Przyczynek do historii gdańskiej kultury materialnej w drugiej połowie XVIII wieku

Ewa Barylewska-Szymańska

doi:10.23858/KHKM69.2021.3.008

Published: 2021-12-16

Vol. 69 No. 3 (2021)

The Widow Christina Dentler’s amber “treasure.” A contribution to the history of the Gdańsk material culture in the second half of the 18th century

Ewa Barylewska-Szymańska

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Section: Communiques

https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.008

Abstract

Surviving objects made of amber in Gdańsk in the second half of the 18th century are scarce. Little is also known about the amber craftsmen of that time and their financial situation. That is why the archival information on the possessions and amber products belonging to the widow of the master amber craftsman, Johann Ernst Dentler, based on the inventory from 1777, is so valuable. This data, supplemented with the information on other “amber items” found in town houses in Gdańsk, shows the interest of the town’s inhabitants at that time in such products. Magnificent objects such as cabinets, caskets, and mirror frames were purchased mainly by connoisseurs, while small objects such as chess sets, boxes, clothes brushes with amber hafts, knobs for walking sticks, and writing instruments more often found their way to the houses of average Gdańsk residents.

Keywords:

Gdańsk, amber industry, 18th century, amber products, household goods inventory

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Barylewska-Szymańska, E. (2021). The Widow Christina Dentler’s amber “treasure.” A contribution to the history of the Gdańsk material culture in the second half of the 18th century. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(3), 397–407. https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.008

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

APG [Archiwum Państwowe w Gdańsku], AUPB [Akta urzędu prezydującego burmistrza] 300, 1/154, s. 653–667; 300, 1/172, s. 339–342; 300, 1/227, s. 1–2.
Google Scholar

APG [Archiwum Państwowe w Gdańsku], US [Urząd Sędziego] 300, 6/169, s. 515–530.
Google Scholar

Barylewska-Szymańska Ewa 2015a. Od piwnic po strych. Wnętrza domów gdańskich drugiej połowy XVIII wieku, Res gedanenses. Studia i materiały Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, t. 7, Warszawa–Gdańsk.
Google Scholar

Barylewska-Szymańska Ewa. 2015b. Warunki mieszkaniowe ubogiej ludności Gdańska w drugiej połowie XVIII wieku, [w:] Z Gdańska do Santiago. W sześćsetlecie konsekracji kościoła św. Jakuba fundacji szyprów morskich w Gdańsku, red. B. Siek, A. Szarszewski, P. Paluchowski, Gdańsk, s. 169–196.
Google Scholar

Bielak J. 2008. „Bursztynnictwo gdańskie od II połowy do początków XVIII w. Studium z historii nowożytnego rzemiosła artystycznego”, maszynopis rozprawy doktorskiej, w Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego, sygn. 3372/2, Gdańsk.
Google Scholar

Biernat Czesław. 1962. Statystyka obrotu towarowego Gdańska w latach 1651–1815, Warszawa.
Google Scholar

Bogucka Maria. 1973. Z problematyki form życia „marginesu mieszczańskiego” w Gdańsku połowy XVII w., „Zapiski Historyczne”, 38, z. 4, s. 55–79.
Google Scholar

CCG. 2019. Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 3: Księga obywatelska (główna) z lat 1732–1792; t. 7: Księga obywatelska (indeksowa) z lat 1710–1767, wyd. A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska-Bartoszek, Gdańsk.
Google Scholar

Chodyński Antoni Romuald. 1981. Spis bursztynników gdańskich od XVI do początku XIX wieku, „Rocznik Gdański”, t. 41, z. 1, s. 193–214.
Google Scholar

Chodyński Antoni Romuald. 1994. Gdańskie kolekcje bursztynu od XVIII do XIX wieku, „Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, t. 3, s. 51–74.
Google Scholar

GDA. 1755–1757. „Gemeinnützige Danziger Anzeigen, Erfahrungen und Erläuterungen allerley nützlicher Dinge und Seltenheiten”, Danzig.
Google Scholar

Gdański inwentarz. 1984. Gdański inwentarz mienia domowego Magdaleny Szumanowej z 1706 roku, oprac. A.R. Chodyński, H. Dwilewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Gliński M. 2016. „Bursztynnictwo gdańskie w okresie 1751–1945”, maszynopis, Gdańsk.
Google Scholar

Grzeluk Izydor. 1998. Słownik terminologiczny mebli, Warszawa.
Google Scholar

Kaczor Dariusz. 2019. Prawo obywatelskie (Bürgerrecht) miasta Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku, [w:] Catalogus Civium Gedanensium. Księgi przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, t. 1: Księga obywatelska (główna) z lat 1536–1592, wyd. A. Groth, D. Kaczor, E. Łączyńska-Bartoszek, Gdańsk, s. XII–XXIII.
Google Scholar

Kappel Jutta. 2005. Bernsteinkunst aus dem Grünen Gewölbe, München–Berlin.
Google Scholar

Kizik Edmund. 1997. Varia do dziejów gdańskiego cechu bursztynników w Archiwum Państwowym w Gdańsku, [w:] Bursztynowa Komnata. Materiały z konferencji naukowej z 5 października 1996 r. w Pasłęku, red. J. Włodarski, Gdańsk, s. 54–66.
Google Scholar

Kizik Edmund. 2004. Prawo kaduka w Gdańsku w XVI–XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 5–14.
Google Scholar

Kizik Edmund. 2015. Ceny domów na gdańskim rynku nieruchomości w latach 1774–1792 w świetle rękopiśmiennej gazety „Danziger Monathliche Sammlung”, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, cz. 3, red. E. Kizik, Gdańsk, s. 82–140.
Google Scholar

Klonder Andrzej. 1997. Majątek pewnego gorzelnika. W kwestii poziomu życia przeciętnego gdańszczanina w II połowie XVII wieku, [w:] Mieszczaństwo gdańskie, red. S. Salmonowicz, Gdańsk, s. 51–60.
Google Scholar

Klonder Andrzej. 2000. Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Elbląga i Gdańska w XVII wieku, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, red. J. Kruppé, t. LXVIII, Warszawa.
Google Scholar

Łączyńska Ewa. 2011. Mieszkańcy ul. Szerokiej w świetle spisu z 1770 r., [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, cz. 2, red. E. Kizik, Gdańsk–Warszawa, s. 183–217.
Google Scholar

Mierzwińska Elżbieta. 1989. Dzieje bursztynu. Historia sztuki bursztynniczej i przewodnik po wystawie malborskiej, Malbork.
Google Scholar

Mierzwińska Elżbieta. 1997. Bursztynnictwo, [w:] Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVII wieku. Eseje, red. T. Grzybkowska, Gdańsk, s. 141–156.
Google Scholar

Trzoska Jerzy. 1993. Kryzys systemu cechowego. Wzrost elementów kapitalistycznych, [w:] Historia Gdańska, red. E. Cieślak, t. 3, cz. 1, Gdańsk, s. 445–484.
Google Scholar

WDE. 1743. „Wiedervereinigte Danziger Erfahrungen”, Danzig.
Google Scholar

WDA. 1760–1790. „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, Danzig.
Google Scholar

Ewa Barylewska-Szymańska

e.szymanska@ihpan.edu.pl
https://orcid.org/0000-0003-0887-3714

Affiliation:

The Tadeusz Manteuffel Institute of History Polish Academy of Sciences, Section for the History of Gdańsk and the Maritime History of Poland, Al. Zwycięstwa 57, 80-207 Gdańsk, Poland