„Brassolety” i „rafiały”. Przepisy kulinarne Władysława Rogalińskiego z ok. 1650 roku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.003Słowa kluczowe:
kuchnia, jedzenie, szlachta, smak, modaAbstrakt
Zbiór przepisów kulinarnych kasztelana nakielskiego Władysława Rogalińskiego z ok. 1650 r. to przykład zainteresowania przedstawiciela bogatej szlachty sferą kuchni, świadczący o recepcji wzorów północnowłoskich. Obok barokowej estetyki, odpowiadającej wrażliwości polskiej szlachty, zwraca uwagę oparta na języku włoskim terminologia kulinarna. Świadczy to nie tylko o recepcji modnych wzorców smaku i strategii społecznego wyróżnienia, ale wskazuje też na jej przejmowanie za pośrednictwem niemieckim. W zbiorze kasztelana Rogalińskiego brak przy tym odniesień do nowego, propagowanego od połowy XVII w. francuskiego (klasycystycznego) wzorca kulinarnego, obecnego w Polsce już w pierwszej połowie tegoż stulecia.
Pobrania
Bibliografia
B. Czart. [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie], rkps 1727.
B. Czart. [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie], rkps 2386.
B. PAN w Kr. [Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie], rkps 1755.
B. Racz. [Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu], rkps 1365.
Astarita Tommaso. 2014. The Italian Baroque Table: Cooking and Entertaining from the Golden Age of Naples, Tempe.
Bochnakowa Anna. 1984. Terminy kulinarne romańskiego pochodzenia w języku polskim do końca XVIII w., Kraków.
Boniecki Adam. 1900. Herbarz polski, t. 3, Warszawa.
Czacki Hieronim. 1652. Sławna wysokich cnót korona, Jey Mość Pani Jadwiga z Mieszkowa Rogalińska, z głowy, JEo Mśći Pana Władisława Rogalińskiego małżonka gwałtowney śmierci ręką zięta. W roku 1652 dnia 8 lutego w Smolicach żałośnie zaćmiona, Poznań.
Czerniecki Stanisław. 2009. Compendium ferculorum albo zebranie potraw, wyd. i oprac. J. Dumanowski, M. Spychaj, Monumenta Poloniae Culinaria, t. I, Warszawa.
Dumanowski Jarosław. 2014a. „Kucharz francuski”: książka kucharska Jana III Sobieskiego, [w:] Sarmacka pamięć: wokół bitwy pod Wiedniem, red. B. Dybaś, A. Woldan, A. Ziemlewska, Warszawa, s. 85–104.
Dumanowski Jarosław. 2014b. Wiedza, narracja i smak. Staropolskie książki kucharskie i porady kulinarne jako źródło historyczne, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXII, nr 4, s. 527–540.
Dworzaczek Władysław. 1959–1960. Grodziecki Adam, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. VIII, red. K. Lepszy, Wrocław, s. 620–622.
Elsholtz Johann Sigismund. 1666. Vom Garten-Baw oder Unterricht von der Gärtnerey auff das Clima der Chur-Marck Brandenburg wie auch der benachbarten Länder gerichtet, Cölln (Spree).
Histoire de l’alimentation. 1996. Histoire de l’alimentation, red. J.-L. Flandrin, M. Montanari, Paris.
Kowalski Franciszek Wierusz. 1665. Żeglarz fortunny w starożytney łodzi, Wielmożnych Ich Mściów Panów PP. Rogalińskich dwoiakim morzem płynący; pod Zbáwiennym żaglem do portu wiecznośći przystępuiący, Poznań.
Lepszy Kazimierz. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od połowy XVI do połowy XIX wieku, Wrocław.
Magnuszewski Władysław. 1971. W sprawie miejsca urodzenia Samuela ze Skrzypny Twardowskiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 62/1, s. 165–170.
Magnuszewski Władysław. 1972. O rzekomych autografach Samuela. Twardowskiego, „Pamiętnik Literacki”, z. 63/4, s. 175–178.
Opaliński Edward. 1995. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652: system parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warszawa.
Opera. 2008. The Opera of Bartolomeo Scappi (1570): « L’arte et prudenza d’un maestro cuoco », tłum. i kom. T. Scully, Toronto.
Rilley Gilian. 2007. The Oxford Companion to Italian Food, Oxford–New York.
Staropolskie przepisy. 2017. Staropolskie przepisy kulinarne. Receptury rozproszone z XVI–XVIII w.
Źródła rękopiśmienne, wyd. J. Dumanowski, D. Dias-Lewandowska, M. Sikorska, Monumenta Poloniae Culinaria, t. VII, red. J. Dumanowski, Warszawa.
Teki Dworzaczka. 2004. Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV–XX wieku, http://teki.bkpan.poznan.pl/ (dostęp 30.04.2021).
Urzędnicy. 1987. Urzędnicy wielkopolscy XVI‒XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, Wrocław.
Urzędnicy. 1990. Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, Kórnik.
Urzędnicy. 1992. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski i in., Kórnik.
Wheaton Ketcham Barbara. 1983. Savoring the Past. The French Kitchen and Table from 1300 to 1789, Philadelphia.
Zbiór. 2021. Zbiór dla kuchmistrza tak potraw jako ciast robienia wypisany roku 1757 dnia 24 lipca, oprac. i wyd. J. Dumanowski. S. Bułatowa, Monumenta Poloniae Culinaria, t. VIII, red. J. Dumanowski, Warszawa.
Żychliński Teodor. 1884. Złota księga szlachty polskiej, t. 6. Poznań 1884.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
