Umocnienia miejskie późnośredniowiecznego Kołobrzegu w świetle badań archeologicznych
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.3.001Słowa kluczowe:
umocnienia miejskie, granice miasta, Pomorze Zachodnie, Kołobrzeg, późne średniowieczeAbstrakt
W artykule przedstawiono zagadnienia związane z formą i przebiegiem późno -średniowiecznych umocnień kołobrzeskich oraz zachodzącymi w tym zakresie przemianami. Zasadniczą podstawę źródłową stanowią znaleziska archeologiczne. W mniejszym zakresie, ze względu na zły stan zachowania, wykorzystano przekazy pisane, źródła kartograficzne i ikonograficzne. Pierwotne umocnienia kołobrzeskie miały postać ziemnych wałów otoczonych fosą. W połowie XIV w. rozpoczęto budowę ceglanych murów miejskich, którą zakończono w połowie XV w. W ich pierścieniu znajdowały się cztery główne bramy oraz kilka furt. Bramy kołobrzeskie miały „szyje” wysunięte daleko poza krawędź fosy, które były zakończone piętrowymi lub wyższymi budynkami.
Pobrania
Bibliografia
Ansorge Jörg. 2005. Katharinenberg 36 — ein Wiekhaus in der Stralsunder Stadtmauer, „Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern”, 12, s. 117–131.
Bau- und Kunstdenkmäler. 1889. Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungs-Bezirks Köslin, 1, Die Kreise Köslin und Colberg-Körlin, oprac. L. Böttger, Stettin.
Dworaczyk Marek, Wywrot-Wyszkowska Beata. 2016. Źródła archeologiczne, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, 6, red. B. Wywrot-Wyszkowska, M. Dworaczyk, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 447–580.
Enzenberger Peter. 2007. Handwerk im mittelalterlichen Greifswald. Ein Beitrag zur Darstellung der Siedlungs- und Produktionsweise in einem spätmittelalterlichen Handwerkerviertel am Übergang vom 13. zum. 14. Jahrhundert, Schwerin.
Ernst Bernhard. 2009. Neue Untersuchungen an der Stralsunder Stadtmauer — Die Ausgrabungen auf dem Areal Katharinenberg 14–20, „Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern”, 56 (2008), s. 115–156.
Göbel Heinrich. [1927]. Die städtebauliche Entwicklung von Kolberg. Mittelalterliche Industriestadt Festung, See-, Sol- u. Moorbad, Düsseldorf.
Hoffa Monika. 1968. Niektóre cechy fizyczno-geograficzne rejonu Kołobrzegu i ich znaczenie dla portu i uzdrowiska, Poznań.
Kamiński Roman, Słowiński Sławomir. 2007. Fragmenty średniowiecznych umocnień obronnych odkryte przy ul. św. Ducha w Szczecinie, [w:] XV Sesja Pomorzoznawcza. Materiały z konferencji 30 listopada–02 grudnia 2005, red. G. Nawrolska, Elbląg, s. 381–389.
Kasprzak Monika. 2009. Późnośredniowieczne mury obronne Gdańska w świetle najnowszych badań archeologicznych, [w:] Stan badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk, s. 151–166.
Krąpiec Marek. 2016. Analiza dendrochronologiczna próbek drewna, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, 6, red. B. Wywrot-Wyszkowska, M. Dworaczyk, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 269–278.
Kroczyński Hieronim. 1993. Relikty nowożytnej twierdzy kołobrzeskiej we współczesnej architekturze miasta, Kołobrzeg.
Kroczyński Hieronim. 2000a. Twierdza Kołobrzeg, Warszawa.
Kroczyński Hieronim. 2000b. Ślady średniowiecznego Kołobrzegu w kartografii i ikonografii nowożytnej, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 191–196.
Mulsow Ralf. 2010. Die Befestigungen der Stadt Rostock in Mittelalter und in der frühen Neuzeit, [w:] Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum, 7, Die Befestigungen, red. M. Gläser, Lübeck, s. 445–463.
Ogiewa-Sejnota Monika. 2019. A picture of the Duchy of Szczecin during the Thirty Years’ War in light of the chronicle by Peter Rudolphy between 1627 and 1637, „Przegląd Zachodniopomorski”, 34 (63), 4, s. 223–252.
Piskorski Jan M. 1987. Miasta księstwa szczecińskiego do połowy XIV wieku, Warszawa–Poznań.
Polak Zbigniew. 2000b. Zabudowa lokacyjnego Kołobrzegu, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 161–170.
Polak Zbigniew. 2016. Organizacja przestrzeni i przemiany budowlane, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, 6, red. B. Wywrot-Wyszkowska, M. Dworaczyk, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 17–37.
Polak Zbigniew, Rębkowski Marian. 1998. Zabudowa i funkcja terenu w średniowieczu, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, 3, red. M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 169–181.
Rębkowski Marian. 1996. Topografia Kołobrzegu w XIII wieku, [w:] Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, 2, Miasta i rzemiosła, red. Z. Kurnatowska, Wrocław, s. 127–136.
Rębkowski Marian. 2000. Centrum lokacyjnego Kołobrzegu, [w:] Średniowieczny Śląsk i Czechy. Centrum średniowiecznego miasta. Wrocław a Europa Środkowa, red. J. Piekalski, K. Wachowski, Wratislavia Antiqua, 2, Wrocław, s. 227–234.
Rębkowski Marian. 2001. Pierwsze lokacje miast w Księstwie Zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg.
Rębkowski Marian. 2002. Neue Ergebnisse zur ältesten Befestigung der Gründungsstadt Kolberg (Kołobrzeg), [w:] Civitas et castrum ad Mare Balticum. Baltijas arheoloģijas un vēstures problēmas dzelzs laikmetā un viduslaikos. Rakstu krājums — veltījums LZA īstenajam loceklim prof. Dr. habil. hist. Andrim Caunem 65 gadu dzīves jubilejā, red. Ē Mugurēvičs, Riga, s. 224–234.
Rębkowski Marian. 2010. Fortifications of medieval Kołobrzeg, [w:] Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum, 7, Die Befestigungen, red. M. Gläser, Lübeck, s. 615–627.
Rębkowski Marian. 2011. Boundary of a town and boundaries in a town. Spatial divisions of chartered towns in thirteenth-century Pomerania in the light of archaeological sources, „Quaestiones Medii Aevi Novae”, 16, s. 149–170.
Rębkowski Marian, Polak Zbigniew, Wywrot-Wyszkowska Beata. 1998. Źródła archeologiczne, [w:] Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu, 3, red. M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 13–168.
Riemann Hermann. 1924. Geschichte der Stadt Kolberg, Kolberg.
Schanz Elke. 2008. Slawen und Deutsche am Rande der Stadt Altentreptow, „Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern”, 15, s. 49–56.
Skrycki Radosław. 2011. Kołobrzeg w wojnie siedmioletniej 1756–1763. Źródła kartograficzne do dziejów miasta w XVIII wieku, Kołobrzeg.
Solek Zofia, Leciejewicz Lech. 1961. Z badań nad krajobrazem naturalnym wczesnośredniowiecznego Kołobrzegu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 9, 3, s. 387–394.
Starski Michał. 2009. Średniowieczne i nowożytne umocnienia miejskie Pucka w świetle wyników dotychczasowych badań archeologicznych, [w:] Stan badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk, s. 129–150.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
