Srebrna zawieszka dedykacyjna odkryta w Ogrodzie Krasińskich w Warszawie w 2021 r. — próba interpretacji znaleziska
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.4.005Słowa kluczowe:
getto warszawskie, archeologia Holokaustu, zawieszka dedykacyjna, tabliczka dedykacyjna, tarcza na Torę, hebrajska inskrypcja dedykacyjna, Nachum MorgenszternAbstrakt
Artykuł dotyczy srebrnej zawieszki dedykacyjnej znalezionej w Ogrodzie Krasińskich w 2021 r. Według wyrytej na niej hebrajskiej inskrypcji jest ona poświęcona Nachumowi Morgenszternowi zmarłemu w 1880 r. To pierwszy taki przedmiot znaleziony podczas wykopalisk w Warszawie. Na podstawie analizy porównawczej ustalono, że tego typu zawieszki umieszczano najczęściej u dołu tarczy na Torę. Pełniły one zazwyczaj funkcję informacyjną (zawierały dane o fundatorach przedmiotu), kommemoratywną (upamiętnienie mogło dotyczyć zarówno zmarłych, jak i żywych) lub błagalną (wyrażały prośby o błogosławieństwo ogólne lub w konkretnych intencjach, np. o uzdrowienie). Analogiczne eksponaty można znaleźć w wielu muzeach świata, w tekście omówiono bliżej trzy przykłady z Muzeum Żydowskiego w Pradze.
Pobrania
Bibliografia
Amar Ariella. 2014. Sacrificial Donations among the Romaniot Jews, [w:] Jewish Art in Context: The Role and Meaning of Artifacts and Visual Images, red. N. Feuchtwanger-Sarig, M. Irving, E. Schrijver, Leuven–Paris–Walpole, MA, s. 91–114.
Bańkowska Aleksandra, Haska Agnieszka. 2016. …w podziemiach wymienionych domów zakopane są… Poszukiwania Archiwum Ringelbluma, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, 12, s. 319–333, https://doi.org/10.32927/ZZSiM.420
Bereś Witold, Burnetko Krzysztof. 2013. Marek Edelman. Życie. Do końca, Warszawa.
Bergman Eleonora. 2007. „Nie masz bóżnicy powszechnej”. Synagogi i domy modlitwy w Warszawie od końca XVIII do początku XXI wieku, Warszawa.
Brzezinski Matthew. 2013. Armia Izaaka. Walka i opór polskich Żydów, Kraków.
Engelking Barbara, Leociak Jacek. 2013. Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa.
Fortuna-Antoszkiewicz Beata, Gawłowska Agnieszka, Łukaszkiewicz Jan, Rosłon-Szeryńska Edyta. 2012. Problemy rewaloryzacji i ochrony parków historycznych w centrum miasta na przykładzie Ogrodu Krasińskich w Warszawie, „Czasopismo techniczne”, 19. Architektura, 6-A, s. 145–166.
Freund Richard A. 2019. The Archaeology of the Holocaust: Vilna, Rhodes, and Escape Tunnels, Washington.
Graber Dawid. 2015. Mój testament, [w:] Dzienniki z getta warszawskiego, oprac. K. Person, Z. Trębacz, M. Trębacz, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, 23, Warszawa, s. 383–385.
Konik Jacek. 2021. Holokaust i archeologia na przykładzie badań wykopaliskowych w Ogrodzie Krasińskich w Warszawie, „Studia Żydowskie. Almanach”, 11, s. 153–158, https://doi.org/10.56583/sz.675
Konik Jacek. 2023. Głosy zabitego miasta. Wstępna prezentacja rezultatów badań archeologicznych na terenie dawnego getta warszawskiego w latach 2021–2022, Warszawa–Wrocław.
Kuntoš Jaroslav. 2012. Silver Judaica from the Collection of the Jewish Museum in Prague, Prague.
Przewodnik. 1893. Ilustrowany przewodnik po Warszawie (wraz z treściwym opisem okolic miasta), Warszawa.
Spis. 1930. Spis nieruchomości w Warszawie z podaniem nazwiska właścicieli 1930 r., Warszawa.
Szymański Józef. 2001. Nauki pomocnicze historii, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
