Zbiory testamentów szlacheckich z drugiej połowy XVI w. Opracowanie i edycja

Abstrakt

ZBIORY TESTAMENTÓW SZLACHECKICH Z DRUGIEJ POŁOWY XVI W.OPRACOWANIE I EDYCJA

Artykuł prezentuje najnowszy tom z serii „Białoruś w aktach z XVI–XVIII w.”, poświęcony przechowywanym w zbiorach Narodowego Historycznego Archiwum Białorusi testamentom szlachty i mieszczan z drugiej połowy XVI w. Zbiór przygotowały archiwistki z NHAB: Wolga  Babkowa, Iryna Bober i Albina Aljaksandrowa. Tom zawiera 116 dokumentów z lat 1559––1600. Znajdują się w księgach sądów grodzkich i ziemskich w Brześciu, Mińsku, Nowogródku, Słonimiu i Witebsku oraz w księgach miasta Mohylewa. Opublikowano wszystkie zachowane testamenty, z wyjątkiem kilkunastu uszkodzonych. Autorka charakteryzuje zawartość wspomnianych powyżej ksiąg. Pokrótce informuje o specyfi cznych problemach pracy nad przygotowaniem wydawnictwa, zasadach konstrukcji indeksów — geografi cznego i osobowego. Charakteryzuje też grupę autorów testamentów. Liczebnie przeważają wśród nich mężczyźni (84 testamenty) oraz wyznawcy prawosławia (55). Katolicy (21) tworzą znaczącą mniejszość; protestantów i wyznawców islamu jest kilku. Większość testatorów należała do średniej szlachty — posesjonatów, dwunastu to mieszczanie. Wśród spadkodawców znajdujemy tylko około 10 przedstawicieli elity władzy — Kiszków, Sapiehów, burmistrza Mohylewa Esmanowicza. Autorka przedstawia także problemy związane z pracą nad częścią drugą edycji, która ma zawierać około 140 testamentów szlachty powiatu grodzieńskiego z lat 1554–1594, zachowa-nych w księgach sądu ziemskiego w Grodnie. Struktura grupy testatorów jest podobna do opi-sanej w wydanym już tomie. Także tu wśród testamentów szlachty średniozamożnej znajduje-my kilka dokumentów magnackiej elity — Chodkiewiczów i Wołłowiczów. Dziewiętnaście dokumentów pisanych jest po polsku.