Mitologizacja śmierci księcia Józefa Poniatowskiego w świetle praktyk komemoracyjnych z lat 1813-1817
Słowa kluczowe:
mit, książę Józef Poniatowski, bohaterAbstrakt
MYTHOLOGIZING THE DEATH OF PRINCE JÓZEF PONIATOWSKI IN THE LIGHT OF COMMEMORATIVE PRACTICES IN THE YEARS 1813-1817
Taking as its starting point the tragic death of Prince Józef Poniatowski on the 19th of October 1813, the article explores the process of creating a political myth as illustrated by this particular event and its interpretation as a heroic death. The process of creating a myth, understood as a construct serving particular goals, can be divided into three phases. The first one involves exploring the mindset and mood of the society, which provide the context of an emerging myth. The second one is transforming the original information and endowing it with a new sense. The last one is the verbalization of the myth and its popularization by works of art. The death of the Prince, its significance and alleged heroic quality, were analyzed according to the above scheme. Initially, due to the current mood of the society, Poniatowski’s death could have been perceived as a defeat, crushing the Poles’ hopes for regaining their own state, in which the Prince had been expected to play a crucial role due to his faithful service to Emperor Napoleon. Therefore, it was necessary to reinterpret this death to use it to consolidate the Polish nation and sustain its hopes. The myth of the Prince’s heroic death was spread by literary works and paintings, therefore the article analyses relevant iconography, including a painting by Horace Vernet. When depicting Poniatowski’s final leap into the White Elster, the French artist applied the scheme of the ancient hero Marcus Curtius and his death in defense of his fatherland. Vernet painted two versions of this picture but only the earlier one, due to some elements identified as typically Polish, can be supposed to have been commissioned by a Pole; many clues suggest that the commissioner was General Wincenty Krasiński. The painting was fully convergent with the myth and it contributed to solidifying a particular vision of the event in Polish society. Contradictory to this mythologized version, as it turned out, was an equestrian statue showing Poniatowski as an ancient commander, sculpted by the Rome-based Danish artist Bertel Thorvaldsen. Poniatowski’s heroic death was supposed to become a model for his compatriots and to sustain their hope for renewing an independent state. His burial in the Wawel cathedral was the highest honour for a Polish national hero; thanks to it the place also became a necropolis of military leaders and a shrine of the nation’s glory.
Pobrania
Bibliografia
Grzęda Ewa. 2011. «Będziesz z chlubą wskazywać synów twoich groby…» Mitologizacja mogił bohaterów w literaturze i kulturze polskiej lat 1795-1863, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Hoock H. 2004. The British Military Pantheon in St Paul’s Cathedral: the State, Cultural Patriotism, and the Politics of National Monuments, c. 1790-1820, In: R. Wrigley, M. Craske (eds.), Pantheons. Transformations of a Monumental Idea. Aldershot: Routledge, 81-105.
Hoock H. 2005. Nelson Entombed: The Military and Naval Pantheon in St Paul’s Cathedral, In: D. Cannadine (eds.), Admiral Lord Nelson: Context and Legacy, New York: Palgrave Macmillan UK, 115-143.
Hoock Holger. 2010. Empires of the Imagination: Politics, War and the Arts in the British World, 1750-1850, London: Profile Books.
Janion M. and Żmigrodzka M. 1978. Romantyzm i historia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kaleciński Marcin. 2009. Gdańskie czytanie Liwiusza i Owidiusza. Obrazy Mistrza Georga w Dworze Artusa, Porta Aurea, 7/8, 132-160.
Kieniewicz S. 1970. Krasiński Wincenty (1782-1858). In: E. Rostworowski (ed.), Polski słownik biograficzny, 15, Wrocław: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 195-198.
Kolbuszewski J. 1994. Rola literatury w kształtowaniu mitów politycznych XIX i XX wieku, In: W. Wrzesiński (ed.), Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 35-55.
Kopaliński Władysław. 2003. Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa: Rytm.
Kotkowska-Bareja H. 1994. Thorvaldsen w Polsce. In: I. Zatorska-Antonowicz (eds.), Thorvaldsen w Polsce. Warszawa: „Arx Regia”, 24-45.
Kufel S. 2010. W poszukiwaniu bohatera. U źródeł legendy literackiej Józefa księcia Poniatowskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego (Seria Filologiczna). 65, 146-157.
Miziołek Jerzy. 2003. Mity – legendy – exempla: włoskie malarstwo świeckie epoki Renesansu ze zbiorów Karola Lanckorońskiego, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Archeologii.
Rostworowski M. (ed.), 1983. Polaków portret własny. 2: opisanie ilustracji, Warszawa: Arkady.
Suchodolski B. (ed.), 1966. Wielka encyklopedia powszechna PWN 7. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Suchodolski B. (ed.), 1969. Wielka encyklopedia powszechna PWN 12. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sudolski Zbigniew. 2003. Wincenty Krasiński i współcześni. Studia i materiały, Warszawa: „Ancher”.
Szablowski I. (ed.), 1965. Katalog zabytków sztuki w Polsce 4 (1). Warszawa: Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków.
Widacka Hanna. 1995. Les adieux de Poniatowski czyli legenda księcia Józefa w grafice XIX wieku. Kronika Zamkowa 1 (31), 98-113.
Wrzesiński W. 1994. Polska mitologia polityczna XIX i XX wieku, In: W. Wrzesiński (ed.), Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 5-22.
Wrzesiński W. (ed.), 1994. Polskie mity polityczne XIX i XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Żygulski Z. junior. 1977. Z ikonografii ks. Józefa – narodziny i wędrówka mitu bohatera, In: M. Poprzęcka (ed.), Ikonografia romantyczna. Materiały Sympozjum Komitetu Nauki o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 26-28 czerwca 1975 r. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 251-283.
Żygulski Z. junior and Wielecki H. 1988. Polski mundur wojskowy, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.