Diffcult heritage. The history of war memeorials and patriotic monuments in Silesia exemplified by the district of Ząbkowice Śląskie
Keywords:
memorials, Silesia, Ząbkowice Śląskie, district of Ząbkowice ŚląskieAbstract
In many towns of the historical region of Silesia there are still old memorials to soldiers killed in various wars. Many of such memorials have been demolished; some have been adapted for new functions. As a consequence of the population transfers in Silesia after the Second World War the social and cultural context of war memorials and patriotic monuments disappeared. After 1945 it was an official policy to remove traces of German culture, which also affected the memorials in question. The article aims at investigating in what circumstances such memorials were erected, using the example of the district of Ząbkowice Śląskie (formerly Frankenstein) in south-western Poland (Lower Silesian Voivodeship). In the Kingdom of Prussia the idea of commemorating soldiers killed in action went back to the Napoleonic wars, i.e. the beginning of the 19th c. The King decreed that wooden or stone plaques be placed in churches, both Protestant and Catholic ones, listing the names of fallen soldiers from the given parish or village. Forms of commemoration became much more elaborate after the wars leading to the unification of Germany (1864–1871). The people of the German Empire proclaimed in 1871 spared no expense to commemorate those that fell in that period. Memorials of various forms were built in most towns and larger villages. Symbols applied in their designs referred to the monarchy, victory and martyrdom in the name of the unity of the German nation. Another wave of commemorating came after the end of the First World War. While memo-rials erected after the unification of Germany expressed patriotic exultation and the joy of vic-tory, those built after 1918 articulated personal tragedies that affected German society, resulting from the losses and the painful defeat. Nevertheless, the post-WWI memorials, usually bearing long lists of names, often designed to complement the post-1871 memorials, became scenes of patriotic demonstrations, marches and wreath-laying ceremonies. They were placed outdoors, usually on main squares of towns and villages, but also inside churches. The fate of most of those memorials was decided after the end of the Second World War. Few were given new functions, e.g. of a monument connected with the political system that prevailed in Poland until 1989, or — in recent years — thoroughly renovated. Works undertaken to reconstruct the memorials or conserve their remains show a new approach to history and the difficult heritage inherited by the new inhabitants of the so-called “Recovered Territories”.
Downloads
References
Bögner Josef. 2004. Umarli w pamięci - życie jako przypomnienie. Ceremonia honorowa i pomniki wojenne z biegiem czasu, „Frankenstein-Münsterberger Heimatblatt”, nr 7, s. 7-8
Brena Jörg. 1994. Heinrichau. Młodzież na Śląsku między zamkiem a parkiem „Śląsk. Sztuka, nauka, folklor ”, 39, s. 1–19
Kronika. 2007. Kronika protestanckiej parafii Stolz i parafii Reisezagel, Kunzendorf-Seitendorf
Das Frankensteiner. 1959. Pomnik wojenny Frankensteina przez wieki, „Frankenstein Heimatbrief”, nr 3, s. 1. 3
Upadli. 2011. Pamięci poległych, „Frankenstein-Münsterberger Rundschau”, nr 10, s. 5
Dziedzic Marcin. 2000. Pomniki i figury przydrożne, [w:] Ząbkowickie opowieści. Zabytki Ząbkowic Śląskich, czerwony. M. Dziedzic, Ząbkowice Śląskie, s. 309–319
Wioska. 1963. Wioska czci swoich zmarłych, „Frankenstein-Münsterberger Heimatblatt”, nr 10, str. 10
Gaworski Marek. 2009. Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim. Architektura i właściciele, Strzelce Opolskie
Grużlewski Jacek, Przerwa Tomasz. 2003. Srebrna Góra. Spojrzenie w przeszłości,
Inicjatywa Srebrna Góra . 2017. Inicjatywa przeciwko niemieckim pomnikom wojennym, „Frankenstein-Münsterberger Rundschau”, nr 5/6, s. 1 2
Jowczyk Leopold, Dziedzic Marcin. 2000. Kościół pw. Św. Jadwigi w Sadlnie, [w:] Ząbkowickie opowieści. Zabytki Ząbkowic Śląskich, czerwony. M. Dziedzic, Ząbkowice Śląskie, s. 244–266
Karamon Tomasz. 2015. Bardo - powrót do góry, Wrocław
Karolak Czesław, Kunicki W., Orłowski H. 2006. Dzieje kultury niemieckiej, Warszawa
Klemenz Paul. 1936. Altheinrichau. Historia byłej wioski klasztornej w Heinrichau, Frankenstein
Kopietz Johannes Athanasius. 1906. Franz Polenz, burmistrz Frankenstein (1809–1849)
Obraz czasu i życia, „Journal of the Association of the History of Silesia”, 40, s. 1. 46-97
Kosmala Gerard, Chylińska Dagmara. 2018. Trudne dziedzictwo. Upamiętnienia poległych podczas I wojny światowej żołnierzy niemieckich na Śląsku, http://www.zgrit.uni.wroc.pl/strona%20internetowa%20pomniki/index.html (dostęp 20.02.2018 r.)
Kosmala Gerard. 2007. Konflikt o pomnikach żołnierzy niemieckich poległych podczas I i II wojny światowej rozgrywających się w województwie opolskim w latach 1992–2004, wrocławskie groby
wojenne [bd]. Groby i zabytki wojownika, „broszura Śląskiej Federacji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, budowy i utrzymania cmentarzy”, Breslau [bd], s. 16-30
Niemcza. 2002. Niemcza. Wielka historia małego miasta, czerwony. M. Młynarska-Kaletynowa, Wrocław
Nipperdey Thomas. 1976. Idea narodowa i zabytek narodowy w Niemczech w XIX wieku, [f:] Społeczeństwo, kultura, teoria: zebrane eseje o historii współczesnej, kolor czerwony. T. Nipperdey, Göttingen, s. 133-173
Nowak Leszek Adam. 2014. Artyści związani z Ziemią Ząbkowicką i ich dzieła, Wrocław
Organiściak Jerzy. 2017. Franz Polenz - pierwszy samorządowy burmistrz Ząbkowic i jedo działania na tle epoki (1809-1849), [w:] Wokół dziejów miasta. 730 lat Ząbkowic Śląskich, czerwony. K. Pawłowski, Ząbkowice Śląskie, s. 82-86
Pawłowski Kamil. 2014. Dzieje Ciepłowód. Od czasów najdawniejszych do współczesności, Ciepłowody
Peter Julius. 1885. Frankenstein, Camenz i Wartha na Śląsku wraz z Reichensteinem, Silberbergiem, Warthapass, Königshainer Spitzberg, Glatz
Schüttler Kurt. 1988. Wspomnienia z Lauenbrunn, Hasbergen
Seibt Arthur. 1907. Z przeszłości Tepliwody. Wkład w historię księstwa Münsterberg i Frankensteiner Weichbildes, Tepliwoda
Spillmann H. 2008. Pomnik wojenny w Briesnitz, „Frankenstein-Münsterberger Rundschau”, nr 8, s. 1. 11
Welzel August. 1999. Pomnik wojenny. Zamek Książęcy Camenz na Śląsku, „Frankenstein-Münsterberger Heimatblatt”, nr 6, s. 1 1
Zlat Mieczysław. 2009. Pomniki Drugiej Rzeszy na Śląsku, „Śląski kwartalnik historyczny Sobótka”, t. LXIV, nr 2–3, s. 293–302
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.