Perspective on research on Polish clandestine philately. Reflections in the context of the work of Janusz Gajewski and Zbigniew Rutkowski devoted to the underground post office of Fighting Solidarity
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM72.2024.1.005Keywords:
clandestine post office, Fighting Solidarity, opposition, postage stamp, iconographic sourceAbstract
The paper concerns the phenomenon of “clandestine post office” which was an important, albeit sporadically present in scientific literature, part of the independent publishing movement operating in the last years of the Polish People‘s Republic. So far, research on independent philately has most often been limited to publishing catalogues of items found mainly in private collections. In recent years, however, there has been a noticeably greater interest in this topic, as evidenced by the Book of the underground post office of the Fighting Solidarity Organization published in 2023, as well as other publications covering, among others, iconographic and iconological purposes, as well as organizational and structural issues.
Downloads
References
Adamski Artur. 2007. Poczta Solidarności Walczącej, [w:] O wyzwolenie z komunizmu ludzi i narodów przysięgam walczyć! 25. rocznica powstania Solidarności Walczącej, red. M. Łątkowska, Warszawa, s. 136.
Artières Philippe, Rodak Pawel. 2009. La poste clandestine en Pologne. Histoire et mémoire d’une pratique depuis l’insurrection de Varsovie jusqu’aux années 2000, „Vingtième Siècle. Revue d’histoire”, 102, s. 19–30.
Brożek Igor. 1991. O „znaczkach” „Solidarności”, „Filatelistyka”, 2, 11, s. 297.
Brzozowski Henryk. 1996. Poznański Czerwiec ’56 na znaczkach Poczty Podziemnej 1982–1989, Poznań.
Domagalski-Łabędzki Włodzimierz. 2017. Solidarność Walcząca. Historia i dziedzictwo, red. A. Adamski, Wrocław.
Encyklopedia. 1993. Encyklopedia filatelistyki, red. M. Kiełbaska, D. Kalisiewicz, Warszawa.
Endzel Zbigniew. 1991. O Poczcie „Solidarności” — inaczej, „Filatelistyka”, 2, 11, s. 297.
Essen Andrzej. 2017. Znaczek pocztowy jako źródło ikonograficzne, „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, 25, s. 191–206, https://doi.org/10.4467/2543733XSSB.17.013.7259
Gawlik Jan Paweł. 1991. O pseudoznaczkach „Poczty Solidarności”. Próba rozsupłania węzła, „Filatelistyka”, 2, 7–8, s. 201–205.
Gliksman Adam, Malik Andrzej. 2014. Społeczny Fundusz Pomocy Pracowniczej (1982–1989), Kraków.
Głażewski Stanisław. 2010. Podziemna poczta Solidarności, „Studia Puławskie”, 11, s. 76–108.
Goszczyński Włodzimierz. 1990. Filatelistyka współczesna, Warszawa.
[Jaśkiewicz Jacek]. 2007. O tym, jak powstawały jego znaczki opowiada Jacek Jaśkiewicz, [w:] O wyzwolenie z komunizmu ludzi i narodów przysięgam walczyć! 25. rocznica powstania Solidarności Walczącej, red. M. Łątkowska, Warszawa, s. 137–139.
Kamiński Łukasz, Waligóra Grzegorz. 2010. Solidarność Walcząca, [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, 2, Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa, s. 453–503.
Klessa Edwin. 2022. Charakterystyka kolekcji filatelistycznej Edwina Klessy poświęconej NSZZ „Solidarność”, „Rocznik Skrzatuski”, 10, s. 221–233.
Kobyliński Anatol. 1989. Sześć lat podziemnej poczty w Polsce (1982–1988), Rapperswil.
Kowalewski Zbigniew. 2023. Grafiki więźniów politycznych 1981–1986, Łomianki.
Kowalewski Zbigniew, Jaworski Andrzej. 2023. Emisje Poczty Podziemnej 1982–1985, Łomianki.
Kuta Cecylia. 2019. Niecenzurowane. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie w latach 1976–1990, Kraków.
Kuta Cecylia. 2023. Wstęp, [w:] Autonomiczny Wydział Wschodni Solidarności Walczącej, red. C. Kuta, Kraków–Warszawa, s. 7–12.
Malendowicz Ludwik Kazimierz. 1990. Znaczek z nadrukiem „13.XII.1981 r. Wojna WRON z Narodem 13.XII.1982 r.”, „Filatelista”, 37, 4–5–6, s. 98–100.
Monkos Henryk. 2008. Inicjowanie, projektowanie i wytwarzanie znaków pocztowych, [w:] Podstawy wiedzy o poczcie i filatelistyce. Podręcznik dla potrzeb Studium Filatelistyki PZF, red. Z. Wiatrowski, P. Drzewiecki, Bydgoszcz–Ciechocinek–Warszawa, s. 125–177.
Mruk Henryk, Guć Michał. 2020. Znaczki szczecińskiego podziemia autorstwa Jana Tarnowskiego 1981–1989, Szczecin.
Od „Indeksu”. 2019. Od „Indeksu” do „Hutnika”. Bibliografia druków ciągłych drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie i Małopolsce 1976–1990, oprac. A. Roliński, A. Dróżdż, W. Marchewczyk, Kraków.
Okoński Krzysztof. 2023. (rec.) Silke Plate: Widerstand mit Briefmarken. Die polnische Oppositionsbewegung und ihre Unabhängige Post in den 1980er Jahren. Verlag Ferdinand Schöningh, Paderborn 2021. X, 312 S., 72 Ill., „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung”, 72, 1, s. 156–158, https://doi.org/10.25627/202372111335
Panofsky Erwin. 1971. Ikonografia i ikonologia, [w:] E. Panofsky, Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa, s. 11–32.
Piech Zenon. 1995. Czy ikonografia historyczna powinna być nauką pomocniczą historii?, [w:] Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce. Materiały z sympozjum w Uniwersytecie Jagiellońskim dnia 21–22 października 1993 roku profesorowi Zbigniewowi Perzanowskiemu przypisane, red. M. Rokosz, Kraków, s. 119–141.
Plate Silke. 2013. Duże przesłania w małym formacie. Znaczki poczty niezależnej w latach osiemdziesiątych w Polsce, [w:] Czas Bibuły, 2, Mechanizmy — Ludzie — Idee, red. R. Wróblewski, Wrocław, s. 147–163.
Plate Silke. 2021. Widerstand mit Briefmarken. Die polnische Oppositionsbewegung und ihre Unabhängige Post in den 1980er Jahren, Paderborn.
Remuszko Stanisław. 1992. Podziemna Filatelistyka, „Tygodnik Solidarność”, 3 (17 stycznia), s. 14.
Rudka Szczepan. 2013. Poczta wrocławskiej opozycji 1981–1989, [w:] Czas Bibuły, 2, Mechanizmy— Ludzie — Idee, red. R. Wróblewski, Wrocław, s. 143–145.
Ruzikowski Tadeusz. 2010. Kultura niezależna, [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, 2, Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa, s. 315–385.
Sękowski Aleksander. 1991. A propos „znaczków Poczty Solidarności”, „Filatelistyka”, 2, 7–8, s. 205.
Sokołowski Wacław. 1993. Katalog podstawowy polskich znaczków podziemnych 1980–1989, Warszawa.
Solidarność. 1991. „Solidarność” kontra „Poczta Solidarności”, „Filatelistyka”, 2, 4, s. 106.
Sołtysik Łukasz. 2023. Struktury Solidarności Walczącej w Polsce w latach 1982–1990. Szkic problematyki, [w:] Autonomiczny Wydział Wschodni Solidarności Walczącej, red. C. Kuta, Kraków–Warszawa, s. 15–73.
Swałtek Barbara, Swałtek Jacek. 2016. Gawędy o znaczkach, pieczątkach i kopertach. Filatelistyka podziemna lat 1982–1985 jako forma działania na rzecz niepodległości i suwerenności Polski, Zeszyty Historyczne Sieci Solidarności, 7, Kraków.
Swałtek Jacek. 2017. Filatelistyka podziemna w latach 1982–1989, [w:] Pamięć o bohaterach, Zeszyty Historyczne Sieci Solidarności, 8, Kraków, s. 12–14.
Szychta Katarzyna. 2018. Historia zapisana w obrazie. Wydarzenia Grudnia ’70 z perspektywy twórców nieoficjalnych znaczków i kartek pocztowych z lat osiemdziesiątych XX w., „Argumenta Historica”, 5, s. 168–189.
Szychta-Mielewczyk Katarzyna. 2021. „Nie zapomnimy nigdy!” Narracje o przeszłości odczytywane z drugoobiegowych znaczków i kart pocztowych rozpowszechnianych w PRL w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku, „Sztuka i Dokumentacja”, 25, s. 179–197.
Tokar Jerzy. 2008. Teoria filatelistyki w zarysie — ze szczególnym uwzględnieniem analizy i wykładni pojęciowej oraz nazewniczej, [w:] Podstawy wiedzy o poczcie i filatelistyce. Podręcznik dla potrzeb Studium Filatelistyki PZF, red. Z. Wiatrowski, P. Drzewiecki, Bydgoszcz–Ciechocinek–Warszawa, s. 83–116.
Znojkiewicz Andrzej. 1990. Katalog znaczków pocztowych Konfederacji Polski Niepodległej 1984–1990, 1, Warszawa.
Żórawski-Gajewski Józef Witold. 1991. O Poczcie Solidarności w polskiej Encyklopedii Filatelistyki, „Filatelistyka”, 2, 9, s. 231–232.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
