Materiał kostny z czterech grobów kultury strzyżowskiej wyeksplorowanych w latach 2015-2016 na stanowisku 15 w Rogalinie w świetle badań interdyscyplinarnych

Dorota Lorkiewicz-Muszyńska; Monica Abreu-Głowacka; Wojciech Kociemba; Mariusz Glapiński; Eliza Michalak; Marzanna Ciesielka; Anna Hyrchała

doi:10.23858/PA69.2021.1858

Autor

Dorota Lorkiewicz-Muszyńska Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Święcickiego 6; 60-789 Poznań https://orcid.org/0000-0001-8868-8812
Monica Abreu-Głowacka Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Święcickiego 6; 60-789 Poznań
Wojciech Kociemba Oddział Neurochirurgii, Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. Józefa Strusia w Poznaniu ul. Szwajcarska 3; 61-285 Poznań
Mariusz Glapiński Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Święcickiego 6; 60-789 Poznań
Eliza Michalak Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Święcickiego 6; 60-789 Poznań https://orcid.org/0000-0001-8155-4475
Marzanna Ciesielka Katedra i Zakład Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ul. dr Kazimierza Jaczewskiego 8; 20-400 Lublin
Anna Hyrchała Dział Archeologiczny Muzeum im. ks. St. Staszica w Hrubieszowie ul. 3-go Maja 11; 22-500 Hrubieszów https://orcid.org/0000-0001-8749-1583

DOI:

https://doi.org/10.23858/PA69.2021.1858

Słowa kluczowe:

archaeology, Early Bronze Age, Strzyżów culture, anthropology, odontology, computer tomography, musculoskeletal stress markers (MSM ), enthesis

Abstrakt

In 2008 a burial site was discovered in Rogalin (eastern Poland). Interdisciplinary investigations were carried out and it was concluded that the site was a unique example of Strzyżów culture, an agricultural culture found in eastern Poland and western Ukraine, dated to the Early Bronze Age (2000/1950–1600 BC ). Strzyżów culture spread over the area from the eastern part of Lublin Upland (area between the upper Wieprz river and Bug river) to the area of south-western Volhynia crossing Horyn river in present-day Ukraine. The highest density of its sites is in the territory of Horodło Plateau and near the town of Hrubieszów. Sixteen graves were discovered between 2009 and 2016. The aim of the study was to conduct analysis of skeletal remains from four burial graves – no. 13, 14, 15, and 16 excavated in 2015 and 2016. Research was based on macroscopic, stereomicroscopic analysis, X-ray and CT examinations.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Abreu-Głowacka M. (2015). Badania genetyczne – odkrywanie tajemnic grobów kultury strzyżowskiej. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (170-181). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Achilli A. et al. (2007). Mitocondrial DNA variation of modern Tuscans supports the Near Eastern Origin of Etruscans. American Journal of Human Genetics: April 2007.

Acsadi G., Nemeskeri I. (1970). History of Human Life Span and Mortality. Budapest.

Auerbach B.M., Ruff Ch.B. (2004). Human Body Mass Estimation: A Comparison of “Morphometric” and “Mechanical” Methods. American Journal of Physical Anthropology, 125(4), 331-342.

Berthom W., Tihanyi B., Kis L., Révész L., Coqueugniot H., Dutour D., Pálfi G. (2018). Horse riding and the shape of the acetabulum: Insights from the bioarchaeological analysis of early Hungarian mounted archers (10th century). International Journal of Osteoarcheology, 29(1), 117-126.

Bochenek A., Reicher M. (2019). Anatomia człowieka 1. Warszawa: PZWL.

Buikstra J.E., Ubelaker D.H. (1994). Standards for Data Colllection from Human Skeletal Remains: Proceedings of a seminar at the Field Museum of Natural History. Arcansas Archaeological Survey Research Series. New York.

Demirjian A., Goldstein H., Tanner J.M. (1973). A new system of dental age assessment. Human Biology, 45, 221-227.

Foster A., Buckley H.R., Tayles N. (2012). Using Enthesis Robusticity to Infer Activity in the Past: A Review. Journal of Archaeological Method and Theory, 21(3), 1-23. doi: 10.1007/s10816-012-9156-1.

Glapiński M., Przystańska A., Kulczyk T. (2015). Zabawa w Puzzle i rozwiązywanie zagadek. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (154-161). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Goodwin W., Linacre A., Hadi S. (2011). Lineage markers. An Introduction to Forensic Genetics. John Wiley & Sons Ltd., 155-169.

Grine F.E., Jungers W.L., Tobias P.V., Pearson O.M. (1995). Fossil Homo femur from Berg Aukas, northern Namibia. American Journal of Physical Anthropolgy, 97(2), 151-185.

Haavikko K. (1970). The formation and the alveolar and clinical eruption of the permanent teeth. Anorthopantomographic study. Suomen Hammaslaakariseuran Toimituksia, 66(3), 103-170.

Hawkey D.E. (1998). Disability, Compassion and the Skeletal Record. International Journal of Osteoarchaeology, 8, 326-340.

Hawkey D.E., Merbs C.F. (1995). Activity-Inducet Musculoskeletal Stress Markers (MSM) and Subsistance Strategy Changes among Ancient Hudson Bay Eskimos. International Journal of Osteoarchaeology, 5, 324-338.

Hyrchała A. (2015). Wojownik i Księżniczka z Rogalina – nowy rozdział w dziejach badań nad kulturą strzyżowską. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (52-79). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Hyrchała A. (2021). Igranie z ogniem – rytuały pogrzebowe kultury strzyżowskiej na przykładzie wybranych pochowków z cmentarzyska w Rogalinie, w tym tomie.

Iwanek B., Piontek J., Nowak O. (2010). Analiza antropologiczna szkieletu z Bruszczewa. W: J. Müller et al. (red.), Wykopaliska w Bruszczewie II. SAO / SPEŚ 6 (730-753). Bonn.

Khudaverdyan A.Y., Khachatryan H.H., Eganyan L.G. (2017). The human skeleton from the late iron age burial of Shirakavan (Armenia): a case study. Bulletin of the Intrernational Association for Paleodont, 11(2), 51-61.

Kociemba W. (2015). Techniki obrazowania w radiologii, rola tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego w archeologii. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (124-129). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Lorkiewicz-Muszyńska D. (2015). Czaszka prawdę ci powie. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (140-145). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Lorkiewicz-Muszyńska D., Kociemba W., Rewekant A. (2015). Charakterystyka szczątków kostnych z cmentarzyska w Rogalinie. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (130-139). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Lorkiewicz-Muszyńska D., Kociemba W., Rychlik M. (2016). Badania identyfikacyjne szczątków. W: T. Dzieńkowski (red.), Horodysko. Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza. Badania 2005–2006 (309-322). Lublin.

Lorkiewicz-Muszyńska D., Przystańska A., Kulczyk T., Hyrchała A., Bartecki B., Kociemba W., Glapiński M., Łabęcka M., Świderski P. (2015). Wykorzystanie zdjęć rentgenowskich do oceny wieku zębowego dla celów medyczno-sądowych. Arch Med Sąd Kryminol., 65(1), 1-16.

Lovejoy C.O. (1985). Dental Wear in the Libben Population: Its Functional Pattern and Role in the Determination of Adult Skeletal Age at Death. American Journal of Physical Antropology, 68(1), 47-56. doi: 10.1002/ajpa.1330680105.

Lovejoy C.O., Meindl R.S., Pryzbeck T.R., Mensforth R.P. (1985). Chronological metamorphosis of the auricular surface of the ilium: a new method for the determination of adult skeletal age at death. American Journal of Physical Antropology, 68(1), 15-28. doi: 10.1002/ajpa.1330680103.

Malinowski A., Strzałko J. (1985). Antropologia. War¬szawa.

Malinowski A., Wolański N. (1988). Metody badań w biologii Człowieka: wybór metod antropologicznych. Warszawa.

Mariotti V., Facchini F., Giovanna B.M. (2007). The study of entheses: proposal of a standardised scoring method for twenty-three entheses of the postcranial skeleton. Collegium Antropologicum, 31(1), 291-313.

Martin R., Saller K. (1957). Lehrbuch der Anthropologie. Stuttgart.

Murphy W.A., Spruill F.G., Gantner G.E. (1980). Radiologic Identification of Unknown Human Remains. Journal of Forensic Sciences, 25(4), 727-735.

Myszka A. 2007. Rekonstrukcja budowy somatycznej człowieka na podstawie wybranych cech szkieletu. Seria Antropologia nr 24. Poznań: Wydawniwctwo UAM.

Paabo S., Poinar, H., Serre D., Jaenicke-Despres V., Hebler J., Rohland N., Kuch M., Krause J., Vigilant L., Hofreiter M. (2004). Genetic analyses from ancient DNA. Annual Review of Genetics, 38, 645-679. doi: 10.1146/annurev.genet.37.110801.143214.

Peterson J. (1998). The Natufian hunting conundrum: spears, atlatls, or bows? Musculoskeletal and armature evidence. International Journal of Osteoarcheology, 8(5), 378-389.

Przystańska A., Kulczyk T., Glapiński M. (2015). Ile masz lat. W: A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Wojownik i księżniczka – archeologia – medycyna sądowa – sztuka (162-167). Hrubieszów: Muzeum im. ks. St. Staszica.

Przystańska A., Lorkiewicz-Muszyńska D., Abreu-Głowacka M., Glapiński M., Sroka A., Rewekant A., Hyrchała A., Bartecki B., Żaba Cz., Kulczyk T. (2017). Analysis of human dentition from Early Bronze Age: 4000-year-old puzzle. Odontology, 105(1), 13-22. doi: 10.1007/s10266-015-0220-7.

Ruff C.B., Scott W.W., Liu A.Y.C. (1991). Articular and diaphyseal remodeling of the proximal femur with changes in body mass in adults. American Journal of Physical Anthropolgy, 86(3), 397-413. doi: 10.1002/ajpa.1330860306.

Smith B.G., Knight J.K. (1984). An index for measuring the wear of teeth. British Dental Journal, 156(12), 435-438. doi: 10.1038/sj.bdj.4805394.

Todd T.W. (1920). Age changes in the pubic bone: I. The white male pubis. American Journal of Physical Anthropology, 57(3), 467-470.

Tomczyk J., Komarnitki J., Zalewska M., Wiśniewska E., Szopiński K., Olczak-Kowalczyk D. (2014). The Prevalence of Pulp Stones in Historical Populations From the Middle Euphrates Valley (Syria). American Journal of Physical Anthropology, 153, 103-115.

Trotter M., Gleser G.C. (1952). Estimation of stature from long bones o f American Whites and Negroes. American Journal of Physical Anthropology, 10(4), 463-514. doi: 10.1002/ajpa.1330100407

Turp J.C., Kurt W.A. (1995). Designating teeth: The advantages of the FDI’s two-digit system. Quintessence International, 26(7), 501-504.

Ubelaker D.H. (1978). Human skeletal remains: excavation, analysis, interpretation. Aldine Manuals on Archeology, Chicago.

White T.D., Folkerns P.A. (2005). The human Bone Manual. New York.

Van Oven M., Kayser M. (2008). Updated comprehensive phylogenetic tree of global human mitochondrial DNA variation. Human Mutation 30(2): E386-E394. PMID 18853457. doi: 10.1002/humu.20921.