https://doi.org/10.23858/PA66.2018.008
The paper discusses results of research on grave opening in the cemetery of the Wielbark Culture in Czarnówko. It is based on excavation works which were carried out in 2017 and were aimed at preparing a precise documentation of trenches which disturbed burials. Additional support was offered by geomorphologic, anthracological, and anthropological analyses. An interdisciplinary approach offers a chance to provide answers to questions concerning the time and methods of post-funeral interferences at Czarnówko and in other cemeteries of the Wielbark Culture. In the next stage, issues concerning the aim (robbery or ritual) and the cultural identity of originators of grave disturbances can be addressed.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Licencja
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License.
Bibliografia
Adler H. 1970. Zur Ausplünderung langobardischer Gräberfelder in Österreich. Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien 100, 138-147.
Google Scholar
Andersen S. H., Lind B., Crumlin-Pedersen O. 1991. Slusegårdgravplansen III: Gravformer og gravskikke Bådgravene. Jysk Arkæologisk Selskabs Skrifter 14:3. Aarhus.
Google Scholar
Andrzejowski J., Żórawska A., Biborski M., Kapla W. 2002. Grób 122 z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu. Nowe materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym w gockim kręgu kulturowym. (In:) M. Karczewska, M. Karczewski (eds.), Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi w latach 2000-2001. Materiały z konferencji. Białystok, 253-263.
Google Scholar
Aspöck E. 2005. Graböffnungen im Frühmittelalter und das Fallbeispiel der langobardenzeitlichen Gräber von Brunn am Gebirge, Flur Wolfholz, Niederösterreich. Archaeologia Austriaca 87, 225-264.
Google Scholar
Aspöck E. 2011. Past ‘Disturbances’ of Graves as a Source: Taphonomy and Interpretation of Reopended Early Medieval Inhumation Graves at Brunn am Gebirge (Austria) and Winnall II (England). Oxford Journal of Archaeology 30:3, 299-324. DOI: 10.1111/j.1468-0092.2011.00370.x.
Google Scholar
Aspöck E. 2018. Frühmittelalterliche Graböffnungen: von ungeliebter Störung zur archäologischen Quelle. (In:) J. Drauschke, E. Kislinger, K. Kühtreiber, T. Kühtreiber, G. Scharrer-Liška, T. Vida (eds.), Lebenswelten zwischen Archäologie und Geschichte. Festschrift für Falko Daim zu seinem 65. Geburtstag. Sonderdruck Monographien des RGZM 150. Mainz, 3-14.
Google Scholar
Bofinger J., Sikora P. 2008. Reihenweise ausgeraubt: Beobachtungen zum Grabraub im frühen Mittelalter. (In:) F. Brunecker (ed.), Raub, Gräber, Schatzgräber. Biberach, 48-59.
Google Scholar
Crumlin-Pedersen O. 1995. Boat-burials at Slusegaard and the Interpretation of the Boat-grave Custom. (In:) O. Crumlin-Pedersen, B. Munch Thye (eds.), The Ship as Symbol in Prehistoric and Medieval Scandinavia. Papers from an International Research Seminar at the Danish National Museum, Copenhagen, 5th-7th May 1994. Publications from the National Museum. Studies in Archaeology & History 1. Copenhagen, 87-99.
Google Scholar
Dobos A. 2014. Plunder or ritual? The phenomenon of grave reopening in the row-grave cemeteries from Transylvania (6th-7th centuries). Annales Universitatis Apulensis. Series Historica 18, 2: Archaeothanatology: An Interdisciplinary Approach on Death from Prehistory to the Middle Ages, 135-162.
Google Scholar
Duday H. 2006. L’archéothanatologie ou l’archéologie de la mort (Archaeothanatology or the Archaeology of Death). (In:) R. Gowland, C. Knüsel (eds.), The social archaeology of funerary remains. Oxbow Books, Oxford, 30-56.
Google Scholar
Duma P. 2015. Śmierć nieczysta na Śląsku. Studia na obrządkiem pogrzebowym społeczeństwa przedindustrialnego. Wrocław.
Google Scholar
Effros B. 2002. Caring for Body and Soul: Burial and the Afterlife in the Merovingian World. Pennsylvania State University Press.
Google Scholar
Ferreira M. T., Cunha E. 2013. Can we infer post mortem interval on the basis of decomposition rate? A case from a Portuguese cemetery. Forensic Science International 226 (2013), 298.e1-298e6.
Google Scholar
Gardeła L. 2017. Bad Death in the Early Middle Ages. Atypical burials from Poland in a Comparative Perspective. Collectio Archaeologica Ressoviensis 36. Rzeszów.
Google Scholar
Hahuła K. 1994. Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu na Pojezierzu Drawskim w świetle dotychczasowych badań (kurhany 52 i 56). Barbaricum 3, 131-148.
Google Scholar
Hahuła K., Wołągiewicz R. 2001. Grzybnica. Ein Gräberfeld mit Steinkreisen der Wielbark-Kultur in Pommern. Warszawa-Koszalin.
Google Scholar
Heym W. 1938. Das Ende der Bastarnen am rechten Ufer der unteren Weichsel und das der baltischen Völker der Grenzzone. Prussia 32, 140-172.
Google Scholar
Kasprzak A. 2015. Dwa groby z nietypowymi ostrogami na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Czarnówku, stan. 5. (In:) B. Kontny (ed.), Światowit Supplement Series B: Barbaricum 11: Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam. Warszawa, 263-275.
Google Scholar
Kasprzak A. 2016. Eine Bronzekanne E 125 vom Gräberfeld Czarnówko. Kreis Lębork, in Pommern. (In:) H.-U. Voß, N. Müller-Scheeßel (eds.), Archäologie zwischen Römern und Barbaren, Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münzen), Teil 1. Internationales Kolloquium Frankfurt am Main, 19.-22. März 2009. Bonn, 321-331.
Google Scholar
Kasprzak A., Krzysiak A., Marczewski M. 2011. Czarnówko, gm. Nowa Wieś Lęborska, stan. 5. Badania w sezonach 2008 i 2009. (In:) M. Fudziński, H. Paner (eds.), XVII Sesja Pomorzoznawcza 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza. Gdańsk, 409-423.
Google Scholar
Klevnäs A. M. 2013. Whodunnit? Grave robbery in Anglo-Saxon England and the Merovingian Kingdoms. British Archaeological Reports International Series 2582, Oxford.
Google Scholar
Koch U. 1973. Grabräuber als Zeugen des frühen Christentums. Archäologische Nachrichten aus Baden 11, 22-26.
Google Scholar
Kokowski A. 2007. Goci. Od Skandzy do Campi Gothorum (od Skandynawii do Półwyspu
Google Scholar
Iberyjskiego). Warszawa.
Google Scholar
Krzysiak A. 2013. Czarnówko stan. 5, gm. Nowa Wieś Lęborska, pow. Lębork. Wyniki badań
Google Scholar
wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2008-2010 roku. (In:) E. Fudzińska (ed.),
Google Scholar
XVIII Sesja Pomorzoznawcza 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza.
Google Scholar
Materiały z konferencji 16-18 listopada 2011. Malbork,133-156.
Google Scholar
Krzysiak A.. 2018. Wilkowo, stan. 1. (In:) M. Pruska, J. Andrzejowski (eds.), Stary świat – nowe życie. Lubowidz, Czarnówko, Wilkowo. Katalog wystawy w Muzeum w Lęborku. Lębork, 46-57.
Google Scholar
Krzysiak A., Andrzejowski J. 2015. Czarnówko – największe cmentarzysko z późnej
Google Scholar
starożytności na ziemiach polskich. (In:) J. Andrzejowski (ed.), Czarnówko, stan. 5.
Google Scholar
Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu 1. Monumenta Archaeologica Barbarica.
Google Scholar
Series Gemina 5. Lębork-Warszawa, 7-13.
Google Scholar
Krzysiak A., Marczewski M. forthcoming. Wilkowo stan. 1, gm. Nowa Wieś Lęborska.
Google Scholar
Badania wykopaliskowe w sezonie 2016 r.
Google Scholar
Krzysiak A., Marczewski M., Schuster J., Skóra K. forthcoming. Czarnówko stan. 5, gm.
Google Scholar
Nowa Wieś Lęborska. Badania w sezonie 2016–2017. (In:) W. Chudziak (ed.), Sesja
Google Scholar
Pomorzoznawcza. Toruń.
Google Scholar
Kümmel Ch. 2009. Ur- und frühgeschichtlicher Grabraub. Archäologische Interpretation
Google Scholar
und kulturanthropologische Erklärung. Tübinger Schriften zur Ur- und Frühgeschichtlichen
Google Scholar
Archäologie 9. Münster-München-Berlin.
Google Scholar
Kurzyńska M. 2015. Linowo, stanowisko 6. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej z północno-wschodniej części ziemi chełmińskiego. Grudziądz-Toruń.
Google Scholar
Lau N., Pieta K. 2017. Die antike Öffnung des Kammergrabes von Poprad-Matejovce. (In:) Ústav archeologie a muzeologie FF MU (ed.), Na hranicích impéria. Extra fines imperii. Jaroslavu Tejralovi k 80. narozeninám. Brno, 255-265.
Google Scholar
Mączyńska M. 1998. Ein spätkaiserzeitliches „Totenhaus“: aus Ostpolen und seine Beziehungen zu Skandinavien. In: A. Wesse (ed.), Studien zur Archäologie des Ostseeraumes. Von der Eisenzeit zum Mittelalter. Festschrift für Michael Müller-Wille. Wachholtz Verlag Neumünster, 299-308.
Google Scholar
Mączyńska M. 2011. Der frühvölkerwanderungszeitliche Hortfund aus Łubiana, Kreis Kościerzyna (Pommern). Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 90.
Google Scholar
Mączyńska M., Rudnicka D. 2004. Ein Grab mit römischen Importen aus Czarnówko, Kr. Lębork (Pommern). Germania 82:2, 397-429.
Google Scholar
Mierzwiński A. 2012. Dobroczyńcy zmarłych. Rozważania o ingerencjach grobowych w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza. Przegląd Archeologiczny 60, 49-82.
Google Scholar
Natuniewicz-Sekuła M., Okulicz-Kozaryn J. 2011. Weklice. A Cemetery of the Wielbark Culture on the Eastern Margin of Vistula Delta (Excavations 1984-2004). Monumenta Archaeologica Barbarica 17. Warszawa.
Google Scholar
Neugebauer J.-W. 1991. Die Nekropole F von Gemeinlebarn, Niederösterreich: Untersuchungen zu den Bestattungssitten und zum Grabraub in der ausgehenden Frühbronzezeit in Niederösterreich südlich der Donau zwischen Enns und Wienerwald. Römisch-Germanische Forschungen 49. Mainz am Rhein.
Google Scholar
Neugebauer J.-W. 1994. Zum Grabraub in der Frühbronzezeit Niederösterreichs. (In:)
Google Scholar
K. Schmotz (ed.), Vorträge 12. Niederbayerischer Archäologentag. Deggendorf, 109-148.
Google Scholar
Okulicz J., Bursche A. 1987. Badania birytualnego cmentarzyska kultury wielbarskiej w Krośnie, na stanowisku 1 w województwie elbląskim. (In:) A. Pawłowski (ed.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980-83. Malbork, 207-231.
Google Scholar
Peška J. 2002. Das Grab. In: J. Peška, J. Tejral, Das germanische Königsgrab von Mušov in Mähren 1. Römisch-Germanisches Zentralmuseum. Monographien 55 (1). Mainz, 3-71.
Google Scholar
Петраускас О.В. 2014. Разрушенные погребения на могильниках черняховской культуры Поднепровья – анализ археологической структуры. (In:) Г.Ю. Івакін (ed.), Від венедів до Русі. Збірник наукових праць на пошану доктора історичних наук, професора Дениса Никодимовича Козака з нагоди його 70-ліття. Київ, 125-152.
Google Scholar
Roth H. 1978. Archäologische Beobachtungen zum Grabfrevel im Merowingerreich. In: Zum Grabfrevel in vor- und frühgeschichtlicher Zeit: Untersuchungen zu Grabraub und »haugbrot« in Mittel- und Nordeuropa. Bericht über ein Kolloquium der Kommission für die Altertumskunde Mittel- und Nordeuropas vom 14. bis 16. Februar 1977. Akademie der Wissenschaften in Göttingen. Philologisch-Historische Klasse: Abhandlungen 3:113. Göttingen, 53-84.
Google Scholar
Rożnowski F., Cymek L. 2015. Analizy antropologiczne szczątków kostnych z cmentarzyska w Czarnówku, stan. 5, pow. lęborski (materiały z lat 2008-2015). (In:) J. Andrzejowski (ed.), Czarnówko, stan. 5. Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu 1. Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina 5. Lębork-Warszawa, 69-137.
Google Scholar
Rudnicka D., Mączyńska M. 2002. Czarnówko, pow. Lębork. Grób 430 z importami rzymskimi. (In:) J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żórawska (eds.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab Amicis dicata. Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina 1. Warszawa-Lublin, 11-28.
Google Scholar
Sági K. 1964. Das langobardische Gräberfeld von Vörs. Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae 16, 359-408.
Google Scholar
Schuster J. 2010. Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa. Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie 12. Bonn.
Google Scholar
Schuster J. 2014. Złoty wiek – Czarnówko w okresie wpływów rzymskich i w okresie wędrówek ludów. (In:) J. Andrzejowski, J. Schuster (eds.), Okruch złota w popiele ogniska. Starożytne nekropole w Czarnówku i ich tajemnice. Lębork-Warszawa, 53-89.
Google Scholar
Schuster J. 2015. Przybysze ze Skandynawii – małe cmentarzysko z okresu wędrówek ludów. (In:) J. Andrzejowski (ed.), Czarnówko, stan. 5. Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu 1. Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina 5. Lębork-Warszawa, 15-42.
Google Scholar
Skorupka T. 2000. Atypowe pochówki na cmentarzysku w Kowalewku. (In:) J. Wrzesiński (ed.), Czarownice. Funeralia Lednickie 2. Wrocław- Sobótka, 91-99.
Google Scholar
Skorupka T. 2001. Kowalewko. Cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e. Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego 2: Wielkopolska 3. Poznań.
Google Scholar
Skóra K. 2015a. Struktura społeczna ludności kultury wielbarskiej. Łódź.
Google Scholar
Skóra K. 2015b. Biritual burials of the Wielbark Culture – introductory remarks. (In:) L. Gardeła, K. Kajkowski (eds.), Kończyny, kości i wtórnie otwarte groby w dawnych kulturach. Limbs, bones, and reopened graves in past societies. Międzynarodowe Spotkania Interdyscyplinarne „Motywy przez wieki” 2. Bytów, 85-122.
Google Scholar
Skóra K. 2017a. The sitting (?) dead – an attempt at assessing discoveries from cemeteries of the Wielbark Culture. (In:) J. Andrzejowski, C. von Carnap-Bornheim, A. Cieśliński, B. Kontny (eds.), Orbis Barbarorum. Studia ad archaeologiam Germanorum et Baltorum temporibus Imperii Romani pertinentia Adalberto Nowakowski dedicata. Warszawa-Schleswig, 537-548.
Google Scholar
Skóra K. 2017b. Opening of graves in the cemetery of the Wielbark Culture in Kowalewko. A preliminary analysis. Fasciculi Archaeologiae Historicae 30, 193-210.
Google Scholar
Socha K. 2017. Birytualne cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich z Górzycy nad środkową Odrą. (In:) M. Bohr, M. Teska (eds.), Extra limites. Poznań-Wrocław, 203-242.
Google Scholar
Stadler P., Friesinger H., Kutschera W., Priller A., Steier P., Wild E.M. 2005. Ein Beitrag zur Absolutchronologie der Langobarden auf Grund von 14C-Datierungen und ein Versuch zur Datierung der Beraubung langobardischer Gräber. Archaeologia Austriaca 87, 265-278.
Google Scholar
Steuer H. 1982. Frühgeschichtliche Sozialstrukturen in Mitteleuropa: eine Analyse der
Google Scholar
Auswertungsmethoden des archäologischen Quellenmaterials. Abhandlungen der Akademie
Google Scholar
der Wissenschaften. Philologisch-Historische Klasse – Dritte Folge (128). Göttingen.
Google Scholar
Steuer H. 1998. Grabraub. § 1. Archäologisches. (In:) Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 12. Walter de Gruyter: Berlin-New York, 516-523.
Google Scholar
Stępnik T. 2015. Analiza dendrologiczna próbek drewna i węgli drzewnych z cmentarzyska w
Google Scholar
Czarnówku, stan. 5, pow. lęborski (materiały z lat 2008-2013). (In:) J. Andrzejowski (ed.),
Google Scholar
Czarnówko, stan. 5. Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu 1. Monumenta
Google Scholar
Archaeologica Barbarica, Series Gemina 5. Lębork, Warszawa, 145-174.
Google Scholar
Strobin A. 2014. W czasach wojowników i kowali. Ludność kultury oksywskiej na
Google Scholar
cmentarzysku w Czarnówku. (In:) J. Andrzejowski, J. Schuster (eds.), Okruch złota w popiele
Google Scholar
ogniska. Starożytne nekropole w Czarnówku i ich tajemnice. Lębork-Warszawa, 35-52.
Google Scholar
Tempel¬mann-Mączyńska M. 1989. Totenfurcht und Totenglauben bei den Germanen im 4.
Google Scholar
bis 7. Jahrhundert n. Chr. aufgrund der sog. Sonderbestattungen und des Grabraubs.
Google Scholar
Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte 119, 274-283.
Google Scholar
Tempel¬mann-Mączyńska M. 1992. „Specyficzne” pochówki kultury wielbarskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 16, 191-199.
Google Scholar
Tomka P. 2005. Langobardenforschung in Nordwestungarn. (In:) W. Pohl, P. Erhart (eds.), Die Langobarden. Herrschaft und Identität. Forschungen zur Geschichte des Mittelalters 9. Wien, 247-264.
Google Scholar
Wadyl S. 2015. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Czarnówku. (In:) J. Andrzejowski (ed.), Czarnówko, stan. 5. Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu 1. Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina 5, Lębork-Warszawa, 43-68.
Google Scholar
Walenta K. 2009. Leśno i mikroregion w okresie rzymskim. Chojnice.
Google Scholar
Wołągiewicz R. 1982. Pochówek w kłodzie dębowej z II wieku n.e. w Bagiczu. Materiały Zachodniopomorskie 26 (1980), 39-56.
Google Scholar
Wołągiewicz R. 1995. Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v. Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n. Chr. Monumenta Archaeologica Barbarica 1. Kraków.
Google Scholar
Żórawska A. 2007. Pochówki cząstkowe z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu. (In:) M. Fudziński, H. Paner (eds.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej. Gdańsk, 457-474.
Google Scholar
Język Polski
English