Płock, Czersk i Radom – badania „millenijne” i prace weryfikacyjne
DOI:
https://doi.org/10.23858/pa65.2017.016Keywords:
Early Middle Ages, the State of the Firsts Piasts, archaeological research, Płock, Czersk, Radom, stronghold, settlementAbstract
Archaeological research in Płock, Radom and Czersk was connected with a project carried out to honour the Millennium of the Polish State. This paper presents the results of the millennial studies as well as recent verification research that allowed to correct the dating of the beginnings of the settlement complexes. It also verified the vision of vast „early urban settlements” adjacent to strongholds that appeared as a result of the millennial studies. Settlement complexes in Płock, Radom and Czersk can be defined as typical mid-level early Piast centres of power that were developing from the early 11th century and were replaced in 14th century by castles and incorporated towns.
Downloads
References
Auch M., Bugaj U. Trzeciecki M. 2012. Archeologia w Radomiu – archeologia dla Radomia. Próba podsumowania pierwszych lat projektu „Park Kulturowy Stary Radom”. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Archeologia w obliczu wyzwań współczesności. Radom. Korzenie miasta i regionu 3. Warszawa, 9-40.
Auch M., Trzeciecki M. 2011. Relikty umocnień obronnych odkrytych w 2010 roku na stanowisku 1 w Radomiu. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Radomski zespół osadniczy w dolinie rzeki Mlecznej. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Radom. Korzenie miasta i regionu 2. Warszawa, 35-70.
Błaszczyk D., Stanaszek Ł. M. 2016. Grób 609 z Czerska, stan. 1, w świetle nowych badań. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 323-332.
Bogucki M. 2013. Przynależność terytorialno-ekonomiczna średniowiecznego Radomia w świetle źródeł numizmatycznych. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Ziemia niczyja – ziemia nieznana. Schyłek starożytności i średniowiecze na ziemiach między Wisłą a Pilicą. Radom. Korzenie miasta i regionu 4. Warszawa, 37-46.
Bronicka-Rauhut J. 1998. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku. Warszawa.
Bujakowski W., Figiel M. 2004. Stan badań archeologicznych na obszarze Miasta Kazimierzowskiego w Radomiu. Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego 39(1), 7-15.
Bukowska A. 2011. Relikty architektury wczesnośredniowiecznej – formy i datowanie. (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 149-206.
Bukowska A., Trzeciecki M. 2009. Relikty architektury kamiennej na Wzgórzu Tumskim w Płocku – wynikibadań weryfikacyjnych. (W:) Janiak T. (red.), Architektura romańska w Polsce. Nowe odkrycia i interpretacje. Gniezno, 295-322.
Cędrowski R. 2001. Miasta Południowego Mazowsza. Czersk – Góra Kalwaria – Mińsk Mazowiecki w świetle badań archeologicznych. Rocznik Mazowiecki 13, 121-136.
Cieślak-Kopyt M., Micke I., Skubicha E., Twardowski W. 1994. Radomskie – alfabet wykopalisk. Przewodnik archeologiczny. Radom.
Dulinicz M., Ościłowski J. 2008. Co Włodzimierz Szafrański odkrył na dziedzińcu dawnego opactwa benedyktyńskiego w Płocku? (W:) A. Buko, W. Duczko (red.), Przez granice czasu. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Jerzemu Gąssowskiemu. Pułtusk, 177-190.
Fuglewicz B. 2013. Początki Radomia. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy nad Mleczną. Radom.
Gawlas S. 2015. Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku. Archaeologia Historica Polona 23, 7-56.
Gołembnik A. 1999. Początki Płocka – mity i rzeczywistość. Slavia Antiqua 40, 69-95.
Gołembnik A. 2002. Rozwój przestrzenny wczesnośredniowiecznego Płocka – gród, osada, miasto. (W:) A. Gołembnik (red.), Wczesnośredniowieczny Płock. Warszawa, 7-66.
Gołembnik A. 2011. Rozwój osadnictwa otwartego i pierwsza lokacja miasta. (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 217-278.
Gołembnik A., Trzeciecki M. 2002. Wyniki badań archeologicznych prowadzonych w latach 1993-2000 na terenie wczesnośredniowiecznego kompleksu osadniczego w Płocku – katalog stanowisk. (W:) A. Gołembnik (red.), Wczesnośredniowieczny Płock. Warszawa, 67-110.
Gołembnik A., Trzeciecki M. 2011. Stan badań nad aglomeracją płocką w okresie od XI w. do czasu powstania miasta samorządowego. (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 27-38.
Kalinowski W. 1979. Rozwój przestrzenny. Lokacja nowego Radomia na tle rozwoju osadnictwa regionu. (W:) W. Kalinowski (red.), Lokacja nowego Radomia i jego rozwój do połowy XVIII wieku. Lublin, 45-51.
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne. Poznań.
Kiersnowska T. 1973. Czersk w średniowieczu. (W:) J. Antoniewicz (red.), Studia i materiały do dziejów Piaseczna i powiatu piaseczyńskiego. Warszawa, 205-223.
Kiersnowska T. 1986. Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu. Warszawa.
Kiersnowska T. 1990. Płock, Czersk i Błonie – trzy ośrodki wczesnomiejskie z XI-XIII wieku na Mazowszu. (W:) L. Leciejewicz (red.), Miasto zachodniosłowiańskie w XI-XII w. Społeczeństwo – kultura. Wrocław, 37-53.
Kierzkowska-Kalinowska E. 1967. Z badań nad Radomiem wczesnośredniowiecznym. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 15(1), 119-129.
Kierzkowska-Kalinowska E. 1970. Dziesięć lat badań ekspedycji wykopaliskowej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN w Radomiu. Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego 7, 37-68.
Kobylińska U. 2016. Etapy rozwoju ceramiki czerskiej. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 165-228.
Kordala T. 1995. Płock w zaraniu dziejów. Płock.
Kordala T. 1998. Płock w Polsce wczesnopiastowskiej. (W:) T. Janiak T. (red.), Civitates principales. Wybrane ośrodki władzy w Polsce wczesnośredniowiecznej. Gniezno, 95-96.
Kupisz D. 2009. Radom w czasach Jagiellonów (1386-1572). Warszawa.
Kupryjanowicz M., Filoc M., Dmitruk J., Wanczewska E. 2013. Przyczynek do poznania historii roślinności z rejonu Radomia. Wyniki analizy pyłkowej torfów z doliny Pacynki. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Ziemia niczyja – ziemia nieznana. Schyłek starożytności i średniowiecze na ziemiach między Wisłą a Pilicą. Radom. Korzenie miasta i regionu 4. Warszawa, 117-138.
Kurasiński T., Skóra K. 2016. Cmentarzysko w Radomiu, stanowisko 4. Warszawa.
Lechowicz Z. 2012. Zamek w Radomiu. Archeologia i architektura. Badania i interpretacje. Radom.
Moździoch S. 2002. Castrum munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim. Warszawa.
Polak Z. 2001. Lokacje płockie w świetle archeologii. Rocznik Mazowiecki 13, 24-39.
Polak Z. 2008. Raz jeszcze o trzynastowiecznej lokacji Płocka. (W:) A. Buko, W. Duczko (red.), Przez granice czasu. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Jerzemu Gąssowskiemu. Pułtusk, 221-232.
Polak Z. 2011. Płock średniowieczny – kontynuacja czy nowa jakość? (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 311-378.
Rauhutowa J. 1972. Wczesnośredniowieczny grobowiec z XII w. z Czerska pod Warszawą. Archeologia Polski 17(1), 143-160.
Rauhutowa J. 1976. Czersk we wczesnym średniowieczu – od VI do XII wieku. Wrocław.
Rysiewska T. 2016. Związki krewniacze i międzygrupowe społeczności użytkującej cmentarz na Wzgórzu Zamkowym. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 249-308.
Skrzyński G. 2013. Aspekty wczesnośredniowiecznej gospodarki Radomia w świetle znalezisk makroskopowych szczątków roślinnych. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Ziemia niczyja – ziemia nieznana. Schyłek starożytności i średniowiecze na ziemiach między Wisłą a Pilicą. Radom. Korzenie miasta i regionu 4. Warszawa, 107-116.
Słupecki L. P. 2016. Czersk w świetle źródeł pisanych. Wieki XII -XIV. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 29-48.
Sokołowski Z., Sołtysiak M. 1975. Płock – urbanistyka i architektura. Warszawa.
Suchodolski S. 2016. Historia badań archeologicznych w C zersku. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 17-28.
Szafrański W. 1983. Płock we wczesnym średniowieczu. Wrocław.
Szwarczewski P. 2013. Holoceńskie zmiany w dolinie rzeki Mlecznej. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Ziemia niczyja – ziemia nieznana. Schyłek starożytności i średniowiecze na ziemiach między Wisłą a Pilicą. Radom. Korzenie miasta i regionu 4. Warszawa, 139-144.
Trawkowski S. 1962. Zur Socialtopographie der Stadt Płock in 12 Jahrhundert. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. Ergon 3, 406-408.
Trzeciecki M. 2011a. Początki Płocka. (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 55-100.
Trzeciecki M. 2011b. Gród na Wzgórzu Tumskim. (W:) A. Gołembnik (red.), Płock Wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4. Warszawa, 101-148.
Trzeciecki M. 2013. Projekt „Park Kulturowy Stary Radom” – badania Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w latach 2009-2012. (W:) Piotrówka. Pamięć rodowodu. Katalog wystawy. Radom, 23-39.
Trzeciecki M. 2015. Mazowsze w XIII wieku – spojrzenie archeologa. Fontes Archaeologici Posnanienses 51, 151-168.
Trzeciecki M. 2015. Gród radomski na pograniczu Małopolski i Mazowsza – zarys problematyki badawczej. (W:) M. Żurek, M. Krasna-Korycińska (red.), Grody średniowiecznego Mazowsza. Księga poświęcona pamięci Marka Dulinicza. Archaeologica Hereditas 4. Warszawa, 181-201.
Trzeciecki M. 2016. Ceramika płocka między XI a XIX wiekiem. Studium archeologiczne. Warszawa.
Trzeciecki M. 2016. Organizacja przestrzeni i zabudowa Wzgórza Zamkowego: XI-XIV w. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 131-164.
Trzeciecki M. [w druku]. Grodzisko jako krajobraz kulturowy. Góra św. Piotra w Radomiu – studium przypadku. (W:) W. Chudziak, S. Moździoch, J. Poleski (red.), Współczesne metody badań wczesnośredniowiecznych grodów Europy Środkowo-Wschodniej. Wrocław.
Urbańczyk P. 1988. Zastosowanie stratygraficznej analizy dokumentacji terenowej stanowiska wielowarstwowego do rekonstrukcji historii użytkowania Wzgórza Zamkowego w Czersku (na podstawie wyników badań z lat 1974-1983). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 36(4): 587-615.
Urbańczyk P. 2008. Trudne początki Polski. Warszawa.
Urbańczyk P. 2016. Fazy użytkowania Wzgórza Zamkowego w Czersku ustalone na podstawie badań z lat 1974-1983. (W:) P. Urbańczyk, M. Trzeciecki (red.), Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa, 69-130.
Urbańczyk P., Trzeciecki M. (red.), 2016. Czersk, Wzgórze Zamkowe. Badania 1974-1983. Origines Polonorum 10. Warszawa.
Zagrodzki T. 1996. Czersk. Zamek i miasto historyczne. Warszawa.
Zapłata R. 2011. Wstępne wyniki badań archeologicznych w wykopie 1/2010 na stanowisku 1 „majdan” i w wykopach 1-2/2010 na stanowisku 2 „osada” w Radomiu. (W:) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki (red.), Radomski zespół osadniczy w dolinie rzeki Mlecznej. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Radom. Korzenie miasta i regionu 2. Warszawa, 89-112.
