Czy można mówić o działalności badawczej w warunkach nazistowskiego obozu koncentracyjnego? Uwagi na marginesie artykułu Andrzeja Prinkego

Andrzej Leligdowicz

doi:10.23858/PA70.2022.2743

Published: 2022-12-16

Vol. 70 (2022)

Can we talk about research activities under the Nazi concentration camp conditions? Side notes on the article by Andrzej Prinke

Andrzej Leligdowicz

Przegląd Archeologiczny

Section: Discussions

https://doi.org/10.23858/PA70.2022.2743

Abstract

In 2011, Przegląd Archeologiczny published an article by Andrzej Prinke discussing the wartime fate of Kazimierz Gelinek, the pre-war curator of the Masovian Museum in Płock, who was sent to the Nazi concentration camp in Gusen, but saved his life thanks to the archaeological research being conducted there by the SS. This interesting story was presented by the author as Gelinek’s research activity. However, he did not take into account the fact that Kazimierz Gelinek was primarily a forced labourer from the beginning to the end of his stay in the camp, whose combination of favorable circumstances made it possible to prepare an amateur study of archaeological excavations conducted in the area of the camp.

Keywords:

World War II , Nazi Germany, concentration camps, Gusen, Spielberg, SS-Ahnenerbe, archaeology, forced labour

Most read articles by the same author(s)

Andrzej Leligdowicz, Anne Teather, Peter Topping and Jon Baczkowski (red.), Mining and Quarrying in Neolithic Europe: A Social Perspective. Neolithic Studies Group Seminar Papers 16. OXBOW Books, Oxford & Philadelphia 2019, ss. 206 + XVIII, ISBN 978-1-78925-148-7 , Przegląd Archeologiczny: Vol. 72 (2024)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Leligdowicz, A. (2022). Can we talk about research activities under the Nazi concentration camp conditions? Side notes on the article by Andrzej Prinke. Przegląd Archeologiczny, 70. https://doi.org/10.23858/PA70.2022.2743

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Adamek J. (2019). Claudia Theune, A shadow of war. Archaeological approaches to uncovering the darker sides of conflict from the 20th century. Przegląd Archeologiczny, 67, 336-341.
Google Scholar

Alakus B. (2009). Malereien und Zeichnungen von Häftlingen im Lagerkomplex Mauthausen. Künstlerische Auseinandersetzung vor und nach der Befreiung der Konzentrationslager 1945. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Bertranda Perza na Uniwersytecie Wiedeńskim.
Google Scholar

Bernardac Ch. (1969). Les sorciers du ciel. Paris: Editions France-Empire.
Google Scholar

Burdukiewicz J.M. (2020). 200 lat archeologii na Śląsku. Wykład wygłoszony 19.04.2020.
Google Scholar

Chmielewski W. (2020). Mein Leben als Sohn des Teufels von Gusen. Kinder- und Jugendjahre im Konzentrationslager. Autobiografie. Radeberg: DeBehr.
Google Scholar

Doblinger M. (1953). Ein Münzfund aus Spielberg. Oberösterreichische Heimatblätter, 7, Heft 2, 227-228.
Google Scholar

Dobosiewicz S. (1979). Mauthausen – Gusen – obóz zagłady. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
Google Scholar

Ehn F. (2017). Zwangsarbeit der Insassen im KZ Gusen. Eine historische Gesamtdarstellung. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Bertranda Perza na Uniwersytecie Wiedeńskim.
Google Scholar

Gębik W. (1972). Z diabłami na ty (W obozach Tapiau, Hohenburuch, Stutthof, Sachsenhausen i Gusen). Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.
Google Scholar

Grzesiuk S. (1987). Pięć lat kacetu. Wyd. 12. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Haunschmied R. (1989). Zum Gedenken 1938/1945. W: 300 Jahre erweitertes Marktrecht St. Georgen a. d. Gusen. St. Georgen a. d. Gusen
Google Scholar

Haunschmied R. et al. (2008). St. Georgen-Gusen-Mauthausen – Concentration Camp Mauthausen Reconsidered. Norderstedt: BoD–Books on Demand.
Google Scholar

Haunschmied R. (2017). Besondere Aspekte in der Entwicklungs- und Nachgeschichte des Konzentrationslagers Komplexes Gusen. International Academic Conference Gusen-Vienna, 8-9 May.
Google Scholar

Iwiński J.E. (1989). Walka o życie i godność ludzką w obozie koncentracyjnym Gusen w latach 1940-1942. Warszawa: Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Instytut Pamięci Narodowej.
Google Scholar

Jahnkun H. (2004). Wprowadzenie do archeologii osadnictwa. Seria Wznowienia. Poznań.
Google Scholar

Jankowiak A. (2019). Dzięki archeologii ocalił siebie i wielu współwięźniów przed zakatowaniem na śmierć. ciekawostkihistoryczne.pl 2019. 11. 16.
Google Scholar

Jażdżewski K. (1995). Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa z XX wieku. Łódź: Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego.
Google Scholar

Kater H.M. (2006). Das „Ahnenerbe“ der SS 1935–1945. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte des Dritten Reiches. 4. Auflage. München: Oldenbourg Verlag.
Google Scholar

Kordala T. (2000). Z dziejów badań archeologicznych na Mazowszu Płockim. Płock.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1970). Z mego życia. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Ladenbauer-Orel H. (n.d.). Hilfe der Haeftlinge bei wissenschaftlicher Arbeit - die Ausgrabungen in Gusen, Gemeinde Langenstein, OÖ. Von Dr. Hertha Ladenbauer-Orel, interner Bericht (Archiv Museum Mauthausen B12/12).
Google Scholar

Leligdowicz A. (1999). Gustaf Kossinna, jego archeologia, nazizm i Gordon Childe. W: J. Lech, F. Stępniowski (red), V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Leube A. (2004). Zur Germanen – Ideologie in der NS-Zeit. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Archeologia – Kultura – Ideologie. Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Google Scholar

Maršalek H. (1965). Raport złożony w Muzeum Mauthausen. Archiv: AMM B12 12.
Google Scholar

Maršalek H. (1987). Konzentrationslager Gusen - Ein Nebenlager des KZ Mauthausen, Österreichische Lagergemeinschaft Mauthausen. Wien.
Google Scholar

Murasiewicz T. (1962). Trudno zapomnieć. W: K. Bidakowski, T. Wójcik (red.), Pamiętniki nauczycieli z obozów i więzień hitlerowskich 1939-1945. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Nijakowski L. (2020). Produkcja wolności negatywnej w niemieckich obozach koncentracyjnych. W: A. Bartuś (red.), Pola wolności (105-120). Oświęcim-Poznań.
Google Scholar

Oppitz A. (2015). Nachgeschichte des Konzentrationslagers Gusen. Der Weg zur Gedenkstätte. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Bertranda Perza na Uniwersytecie Wiedeńskim.
Google Scholar

Orłowska M. (2017). Był w obozie, znalazł skarby. Nieznana wojenna historia płocczanina. Wyborcza pl. Płock 9 listopada.
Google Scholar

Perz B. (2006). Gusen I und II. W: A. Königseder (red.), Der Ort des Terrors. Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager. Bd. 4: Flossenbürg, Mauthausen, Ravensbrück. München.
Google Scholar

Piotrowska D. (2004). Biskupin – ideologie – kultura. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Archeologia – Kultura – Ideologie. Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Google Scholar

Pollak M. (2015). Archäologische Denkmalpflege zur NS-Zeit in Österreich. Kommentierte Regesten für die „Ostmark“. Wien-Köln-Weimar: Böhlau Verlag.
Google Scholar

Pringle H. (2009). Plan rasy panów. Instytut naukowy Himmlera a Holokaust. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Prinke A. (2010). Archeologia w piekle. Archeologia Żywa, 4/2010, 60-64.
Google Scholar

Prinke A. (2011). Ocaliła go archeologia: działalność badawcza Kazimierza Gelinka (1882-1969) jako więźnia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Mauthausen –Gusen (Górna Austria) w latach 1940-1945. Przegląd Archeologiczny, 59, 167-183.
Google Scholar

Reitinger J. (1967). Dr. Gustav Brachmann. Jahrbuch des Oberösterreichischen Musealvereins, 112, 19-20.
Google Scholar

Stogowska A.M. (1989). Wojenne losy Kazimierza Gelinka. Notatki Płockie, 3/140, 43-47.
Google Scholar

Szczepański S. (2014). Archeologia w służbie nazistów – czyli rzecz o działalności „Wydziału Wykopalisk” SS – Ahnenerbe na stanowiskach w Starym Dzierzgoniu i Starym Mieście (1935-1937). W: H. Paner, M. Fudziński (red.), Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim (201-220). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne.
Google Scholar

Theune C. (2014). Archäologie an Tatorten des 20. Jahrhunderts. Archäologie in Deutschland. Sonderheft 06/2014. Darmstadt: Theiss Verlag.
Google Scholar

Theune C. (2018). A shadow of war. Archaeological approaches to uncovering the darker sides of conflict from the 20th century. Leiden: Sidestone Press.
Google Scholar

Trinks E. (1947). Ferdinand Wiesinger. Jahrbuch des Oberösterreichischen Musealvereines, 92, 79-186.
Google Scholar

Trnka G., Ladenbauer-Orel H. (1992). Das urnenfelderzeitliche Gräberfeld von Gusen in Oberösterreich. Archaeologia Austriaca, 76, 47-112.
Google Scholar

Urban O.H. (2004). Das Urgeschichtliche Institut der Universität Wien während der Nazizeit. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Archeologia – Kultura – Ideologie (83-90). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Google Scholar

Wagner H. (2011). Dr. Johann Gruber. Priester – Lehrer – Patriot (1889 – 1944). Nonkonformität und ihre Folgen in der Zeit des Nationalsozialismus. Linz: Wagner Verlag.
Google Scholar

Wiesinger F.(1937). Die Schwarzhafner und die Weißhafner in Oberösterreich. Jahrbuch des Oberösterreichischen Musealvereines, 87, 85-184.
Google Scholar

Wlach G. (2015). Das Österreichische Archäologische Institut unter der Direktion Praschniker / Egger von 1935 bis 1945/1949. W: D. Modl, K. Peitler (wyd.), Archäologie in Österreich 1938–1945. Beiträge zum internationalen Symposium vom 27. bis 29. April 2015 am Universalmuseum Joanneum in Graz.
Google Scholar