Wczesnośredniowieczne grody z pogranicza śląsko-wielkopolskiego w dyskursie archeologicznym w drugiej połowie XX w. Wprowadzenie do problematyki

Justyna Kolenda

doi:10.23858/PA73.2025.4198

Authors

Justyna Kolenda Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, ul. Więzienna 6, 50-118 Wrocław https://orcid.org/0000-0002-0177-2550

DOI:

https://doi.org/10.23858/PA73.2025.4198

Keywords:

discourse, early medieval strongholds, Silesia, Greater Poland, archaeologists, medievalists

Abstract

In this article, the author analyses the beginnings of the discourse on early medieval strongholds from the Silesian–Greater Poland border that was conducted in the second half of the 20th century. It approaches the different understandings of the word discourse in the humanities or in sociology and addresses the question of who led the discourse on a given topic and why, who participated in it and to whom it was directed. The essence of discourse is not only the content that is spoken, but also how it is constructed and what meanings are included and communicated to the researchers. The text discusses the views of researchers who were important in shaping the knowledge of early medieval fortresses located in the area examined.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Cyngot D. (2002). Bibliografia prac prof. dr. hab. Witolda Hensla za lata 1988-2002 z uzupełnieniem za lata wcześniejsze. Archeologia Polski, 47(1-2), 10-16.

Dawidziuk M. (2014). Dyskurs i gatunek wypowiedzi jako podstawowe pojęcia współczesnej lingwistyki – wprowadzenie. Językoznawstwo, 1(8), 19-29.

Dobrołowicz J. (2016). Analiza dyskursu i jej zastosowanie w badaniach edukacyjnych. Jakościowe badania pedagogiczne, 1(1), 36-48.

Dzieduszycka B. (1977). Ze studiów nad wczesnośredniowiecznymi technikami budownictwa obronnego. Umocnienia wczesnośredniowiecznego Kaszowa w województwie wrocławskim. Slavia Antiqua, 24, 73-118.

Gałuszka A., Młynarska M. (1957). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Miliczu. Wiadomości Archeologiczne, 24(1-2), 71-87.

Hensel W. (1936). Co ujawniły wykopaliska biskupińskie z przeszłości kultury prasłowiańskiej i słowiańskiej. Lech, 178.

Hensel W. (1937). Co przyniosły ostatnie wykopaliska gnieźnieńskie. Z otchłani wieków, 12(6), 67-76.

Hensel W. (1938). Założenie Poznania i jego najstarsze dzieje w świetle wykopalisk. Z otchłani wieków, 13(11-12), 131-143.

Hensel W. (1939a). Ceramika z grodów piastowskich w Gnieźnie. W: J. Kostrzewski (red.), Gniezno w zaraniu dziejów (od VIII do XIII wieku) w świetle wykopalisk (146-165). Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.

Hensel W. (1939b). Gród wczesnośredniowieczny w Kłecku w pow. gnieźnieńskim. Wiadomości Archeologiczne, 16, 265-298.

Hensel W. (1939c). Nasze najstarsze fortece. Z otchłani wieków, 14(7-8), 77-85.

Hensel W. (1945). Grody wczesnopolskie. Z otchłani wieków, 14(1), 4-11.

Hensel W. (1946a). Czy najdawniejsza stolica Polski. Ilustrowany Kurier Polski, 2(115), 4.

Hensel W. (1946b). O międzynarodową współpracę w zakresie badania grodów. Z otchłani wieków, 15(11-12), 89-92.

Hensel W. (1946c). Potrzeba przygotowania wielkiej rocznicy. Przegląd Wielkopolski, 2(7-8), 193-206.

Hensel W. (1947a). Grody czeskie w świetle ostatnich wykopalisk. Z otchłani wieków, 16(5-6), 57-64.

Hensel W. (1947b). O zainicjowaniu współpracy słowiańskiej w dziedzinie badań grodów. Przegląd Zachodni, 3(11-12), 997-998.

Hensel W. (1947c). Kłamstwa nauki niemieckiej. Prasłowiańszczyzna i Polska Pierwotna, 14. Warszawa.

Hensel W. (1947d). Osadnictwo i budownictwo prapolskie. Prasłowiańszczyzna i Polska Pierwotna, 9. Warszawa.

Hensel W. (1948a). Geneza państwowości polskiej w świetle badań archeologicznych. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu 19-22 września 1948, 1, 209-223.

Hensel W. (1948b). Wstęp do studiów nad osadnictwem Wielkopolski wczesnohistorycznej. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.

Hensel W. (1949). Polska na początku dziejów. Przegląd Zachodni, 5(7/8), 132-143.

Hensel W. (1950). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, 1. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.

Hensel W. (1953). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, 2. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.

Hensel W. (1959). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Hensel W. (1969). Kultura Słowian w wiekach od VI do X. Światowit, 30, 161-175

Hensel W. (1980). Polska starożytna. Wydanie II uzupełnione. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Hensel W. (2001). Wyrwane kartki z pamiętnika – dwukrotny szczęśliwy los w listopadzie 1944 w Lublinie. Slavia Antiqua, 42,189.

Hilczerówna Z. (1960). Wczesnośredniowieczne grodzisko w Daleszynie (st. 2) w pow. gostyńskim. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Hilczer Z. (1965). ,,Małe plemiona” wczesnego średniowiecza i archeologiczne sposoby ich badania. Slavia Antiqua, 12, 83-126.

Hilczerówna Z. (1967a). Wyniki badań archeologicznych na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Siemowie pow. Gostyń. Slavia Antiqua, 14, 131-175.

Hilczerówna Z. (1967b). Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków XI wieku. Wrocław: Ossolineum.

Hilczerówna Z. (1968a). Kamienne konstrukcje obronne w Polsce z X w. Z otchłani wieków, 34(2), 83-85.

Hilczerówna Z. (1968b). Z badań nad zasiedleniem południowej Wielkopolski i Dolnego Śląska w starszych fazach wczesnego średniowiecza. Studia z dziejów osadnictwa, 6, 62-81.

Hilczerówna Z. (1969). Pierwsze systematyczne prace wykopaliskowe na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Kaszowie, pow. Milicz. Sprawozdania Archeologiczne, 21, 167-175.

Hilczerówna Z., Urbańska-Łosińska A. (1970). Rozwój terenów osadniczych u schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu w południowej części województwa zielonogórskiego. W: A. Wędzki, Z. Kaczmarczyk (red.), Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą (woj. zielonogórskie), II (49-114). Zielona Góra: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Hołowińska Z. (1956). Wczesnośredniowieczne grodzisko w Bonikowie w powiecie kościańskim. Wyniki badań z lat 1951-1953. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Jahn M. (1937). Der Burgwall von Poppschütz Kr. Freystadt. Altschlesien, 7, 93-112.

Jedlikowska D. (2014). Dyskurs naukowy – perspektywa socjologiczna. W: K. Jachimowska, B. Kudra, E. Szkudlarek-Śmiechowicz (red.), Słowo we współczesnych dyskursach (119-128). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Juszczyk S. (2021). Teoria i jej cechy – dyskurs w obszarze nauk społecznych. ATHENAEUM. Polskie Studia Politologiczne, 69(1), 134-144.

Kochanowski M. (2010). Zofia Hołowińska (30.11.1928-10.01.2010). Pomorania Antiqua, 23, 295-299.

Kostrzewski J. (1939). Grody staropolskie w świetle wyników ostatnich badań wykopaliskowych. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Kośnik J. (2007). Bibliografia prac prof. dr. hab. Witolda Hensla za lata 2002-2006. Archeologia Polski, 52(1-2), 13-14.

Kowalenko W. (1938). Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej (od VII do XII wieku). Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.

Kurnatowska Z. (2010). Alina Łosińska (1936-2020). Slavia Antiqua, 51, 309-311.

Kurnatowska Z., Kobos A.M. (2009). Wielkopolska była niezwykle chłonnym obszarem. W: A.M. Kobos (oprac.), Po drogach uczonych. Z członkami Polskiej Akademii Umiejętności rozmawia Andrzej M. Kobos. 4 (255-285). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Kurnatowska Z., Kurnatowski S. (1972). Perspektywy badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznych w Wielkopolsce. W: J. Żak (red.), Problemy badań archeologicznych Polski północno-zachodniej (159-173). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Labuda G. (1987). Witold Hensel. Szkic do portretu. W: G. Labuda, S. Tabaczyński (red.), Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej, 1 (5-9). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Langenheim K. (1937). Ein wichtiger frühslawischer Sied¬lungsfund vom „Schmiedeberg” bei Gustau Kr. Glogau. Altschlesien, 7, 76-93.

Langenheim K. (1938). Vorgeschichtliches aus den Dalkauer Bergen. Altschlesische Blätter, 13(3), 89-95.

Langenheim K. (1939). Der frühslawische Burgwall von Gustau, Kr. Glogau. Altschlesien, 9, 104-127.

Lech J. (1999). Between captivity and freedom. Polish archaeology in the 20th century. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Mamzer H. (2004). Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Petersen E. (1937). Der Burgwall von Kleinitz Kr. Grünberg. Altschlesien, 7, 59-75.

Podgórski P. (1987). Bibliografia prac naukowych prof. dr. Witolda Hensla za lata 1936-1987. W: G. Labuda, S. Tabaczyński (red.), Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej, 1 (11-32). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Na¬rodowy im. Ossolińskich.

Semkowicz W. (1917). Ród Awdańców w wiekach średnich. Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, 44, 153-293.

Sławkowa E. (2006). Dyskursywnie o dyskursie. Białostockie Archiwum Językowe, 6, 89-96.

Szacki J. (2012). Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sztompka P. (2020). Słownik socjologiczny. 1000 pojęć. Kraków: Znak Horyzont.

Urbańczyk P. (2008). Wywiad z profesorem Witoldem Henslem (przeprowadził Przemysław Urbańczyk w dniu 26 lutego 2004 r.). Archeologia Polski, 53, 147-159.

Uzdowska T. (1954). Konferencja terenowa w sprawie najstarszych grodzisk Śląskich. Wiadomości Archeologiczne, 20(1), 95-97.

Wojciechowski Z. (1952). Pogranicze plemienne śląsko-wielkopolskie i problem kształtowania się państwa Polan. Przegląd Zachodni, 8(5/6), 279-298.