Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty

Justyna Kolenda

doi:10.23858/PA71.2023.3511

Opublikowane: 2023-11-14

Tom 71 (2023)

Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty

Justyna Kolenda

Przegląd Archeologiczny

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.23858/PA71.2023.3511

Abstrakt

The article considers the factors determining the results of excavations and the relationship between the results obtained and the views expressed about the past by researchers/archaeologists. The author considers the extent to which and how the attitude of the researcher and the choice of method(s) of exploration of cultural stratification determine the amount of information obtained. These considerations are conducted on the basis of the theory of scientific cognition formulated in the interwar period by the Lviv microbiologist Ludwik Fleck. According to his assumptions, this was supposed to change the thinking of the time about, among other things, truth as a real existing entity or the objectivity of scientists' findings. Fleck's theory concerns science in the broadest sense of the term, the principles and rules governing its cognition, and in this form it was (and still is) applied by specialists in various disciplines. In this article, the theory of the Lviv microbiologist has been used to highlight the factors that determined the results of excavations carried out by two teams exploring the medieval burial ground and settlement of Milicz in 1953 and in 1960-1962.

Słowa kluczowe:

Middle Ages, excavation, Milicz, Ludwik Fleck, scientific cognition

Inne teksty tego samego autora

Justyna Kolenda, Agnieszka Seidel-Grzesińska, Frühmittelalterliche Burgwälle des ehemaligen Kreises Militsch-Trachenberg im Lichte der archivalischenund kartographischen Quellen vom 16. bis zum Beginn des 20. Jahrhunderts , Przegląd Archeologiczny: Tom 65 (2017)
Justyna Kolenda, Włodzimierz Rączkowski, Anatomia pustki: o archeologicznym rekonesansie lotniczym w północno-wschodniej części Dolnego Śląska , Przegląd Archeologiczny: Tom 66 (2018)
Justyna Kolenda, Jiří Macháček, Petr Dresler, Renáta Přichystalová, Vladimír Sládek,Břeclav-Pohansko VII. Kostelní pohřebiště na Severovýchodním předhradí , Przegląd Archeologiczny: Tom 65 (2017)
Justyna Kolenda, Slované – stopy předků. O Moravě v 6.-10. Století, Luděk Galuška, Moravské zemské muzeum, Brno 2017 , Przegląd Archeologiczny: Tom 66 (2018)
Justyna Kolenda, Thunau am Kamp – Das frühmittelalterliche Gräberfeld auf der Oberen Holzwiese (Elisabeth Nowotny) , Przegląd Archeologiczny: Tom 67 (2019)
Małgorzata Markiewicz, Justyna Kolenda, 3D visualization as a method of a research hypotheses presentation – the case of the medieval palace in Milicz , Przegląd Archeologiczny: Tom 63 (2015)
Justyna Kolenda, Wczesnośredniowieczne grody z pogranicza śląsko-wielkopolskiego w dyskursie archeologicznym w drugiej połowie XX w. Wprowadzenie do problematyki , Przegląd Archeologiczny: Tom 73 (2025)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kolenda, J. (2023). Badania wykopaliskowe średniowiecznego cmentarzyska i osady w Miliczu: motywacje, cele, konteksty. Przegląd Archeologiczny, 71. https://doi.org/10.23858/PA71.2023.3511

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamska D. (2017). Cum gratia et amicitia. W: D. Adamska, K. Chrzan, A. Pankiewicz (red.), Cum gratia et amicitia. Studia z dziejów osadnictwa dedykowane Pani Profesor Marcie Młynarskiej-Kaletynowej (9-14). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Barford P. (2002). East is East and West is West? Power and paradigm in European archaeology. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (77-97). Münster: Waxmann.
Google Scholar

Bielicki T., Krupiński T., Strzałko J. (1987). Historia antropologii w Polsce. Przegląd Antropologiczny, 53(1-2), 3-28.
Google Scholar

Bielicki T., Miszkiewicz B. (1987). Archimorficzne i neomorficzne cechy czaszki: analiza interkorelacji. Przegląd Antropologiczny, 53(1-2), 121-135.
Google Scholar

Czekanowski J. (1938). Wstęp. W: Człowiek, jego rasy i życie, oprac. J. Czekanowski (15). Warszawa: Trzaska, Evert, Michalski.
Google Scholar

Demidziuk K. (2014). Kartoteka grodzisk śląskich Maxa Hellmicha. W: K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch (red.), Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia (443-464). Wrocław, Głogów: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Google Scholar

Fleck L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Fudali M., Gralla G. (1972). Asymetria w wielkości kości długich wczesnośredniowiecznych miliczan. Przegląd Antropologiczny, 38(1), 27-37.
Google Scholar

Gałuszka A., Młynarska M. (1957). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Miliczu. Wiadomości Archeologiczne, 24, 71-86.
Google Scholar

Gediga B. (2013). Instytucje i badacze (1945-2012). W: E. Tomczak (red.), Archeologia. Górny Śląsk (387-415). Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego.
Google Scholar

Gieysztor A. (1948). Polskie Milenium. Z zagadnień współpracy historii i archeologii wczesnodziejowej. Przegląd Historyczny, 38, 391-412.
Google Scholar

Gralla G. (1963). Długość in situ a wzrost wyliczony z kości długich (Milicz). Materiały i Prace Antropologiczne, 65, 241-268.
Google Scholar

Grunwald S., Reichenbach K. (2009). Zur Geschichte der archäologischen Burgwallforschung in Sachsen und Schlesien in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts. W: S. Rieckhoff, S. Grunwald, K. Reichenbach (red.), Burgwallforschung im akademischen und öffentlichen Diskurs des 20. Jahrhunderts. Wissenschaftsgeschichtliche Tagung der Professur für Ur- und Frühgeschichte der Universität Leipzig, Leipzig 22.-23. Juni 2007. Leipziger online-Beiträge zur Ur- und Frühgeschichtlichen Archäologie 5 (63-95).
Google Scholar

Hellmich M. (1930). Wehranlagen. Altschlesien, 3(1), 37-47.
Google Scholar

Hensel W. (1946). Potrzeba przygotowania wielkiej rocz¬nicy. Przegląd Wielkopolski, 2(7-8), 193-206.
Google Scholar

Hołubowicz W. (1953). Z zagadnień metodyki wykopalisk. Archeologia, 4, 80-89.
Google Scholar

Hołubowicz W. (1954). Na marginesie dyskusji na temat metody wykopaliskowej. Dawna Kultura, 1(4), 149-156.
Google Scholar

Johnson M. (2013). Teoria archeologii: wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Kaletyn T. (1971). Ochrona zabytków archeologicznych na Dolnym Śląsku. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (77-94). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Kobyliński Z. (2000). Przełom antypozytywistyczny w archeologii a ochrona dziedzictwa archeologicznego. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (167-186). Warszawa: Komitet Nauk Pra- i- Protohistorycznych Wydziału I Nauk Społecznych PAN; Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Kozaczek T. (1977). Uzębienie mieszkańców Dolnego Śląska we wczesnym średniowieczu. Materiały i Prace Antropologiczne, 94, 159-176.
Google Scholar

Kóčka W. (1953). Wczesnodziejowa antropologia Słowian zachodnich. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
Google Scholar

Kóčka W. (1958). Zagadnienia etnogenezy ludów Europy. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Kóčka W., Ostrowska E. (1953). Uwagi do zagadnień metodyki wykopalisk. Zapiski Archeologiczne, 5, 1-19. Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne.
Google Scholar

Kuhn T. (1962). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago & London: Phoenix Books. University of Chicago Press.
Google Scholar

Mamzer H. (2003). Strategie konstruktywistyczne w archeologii. W: A. Pałubicka, A.P. Kowalski (red.), Konstruktywizm w humanistyce (149-162). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Google Scholar

Mamzer H. (2004). Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Milosavljević M. (2020). How archaeological communities think: re-thinking Ludwik Fleck’s concept of the thought-collective according to the case of Serbian archaeology. W: J. Roberts, K.L. Shepperd, J.R. Trigg, U.R. Hansson (red.), Communities and knowledge production in archaeology (14-33). Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar

Minta-Tworzowska D. (2002). Between a community of inspiration and the separateness of archaeological traditions. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (53-64). Münster: Waxmann.
Google Scholar

Minta-Tworzowska D. (2017). Tradycja i inspiracje teoretyczne we współczesnej archeologii. Filo – Sofija, 36(1), 267-285.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1954). Fragmenta craniologica. Cmentarzyska z Polski i ziem ościennych. Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Materiały i Prace Antropologiczne. Zakład Antropologii PAN Wrocław.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1959). Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Groszowicach pod Opolem. Przegląd Antropologiczny, 25, 221-230.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1959a). Analiza antropologiczna serii kraniologicznej okresu późnego średniowiecza z Ziemięcic powiat gliwicki. Przegląd Antropologiczny, 25, 447-454.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1960). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych kontynuowanych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Miliczu (woj. wrocławskie) w czasie od 5. VII do 18. VIII 1960 r. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 3(2/10), 99-101.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1961). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych kontynuowanych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Miliczu (woj. wrocławskie) w czasie od 12. VI. do 7. VIII. 1961 r. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 4(3/15), 123-124.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1962). Sprawozdanie z prac wykopaliskowych prowadzonych w 1962 r. na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w miejscowości Milicz. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 5(3/19), 121-122.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1967). Ludność średniowieczna Opola w świetle badań antropologicznych. Materiały i Prace Antropologiczne, 74, 199-216.
Google Scholar

Miszkiewicz B. (1973). Ludność wczesnośredniowieczna z Tomic w świetle danych antropologicznych. W: J. Romanow, B. Miszkiewicz, K. Wachowski (red.), Tomice, pow. Dzierżoniów, wielokulturowe stanowisko archeologiczne (261-296). Wrocław.
Google Scholar

Miszkiewicz B., Gronkiewicz S. (1986). Analiza antropologiczna wczesnośredniowiecznej ludności z Milicza. Przegląd Antropologiczny, 52, 195-202.
Google Scholar

Młynarska M. (1960). Burgum milickie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 8, 453-457.
Google Scholar

Młynarska-Kaletynowa M. (1973). Pierwsze lokacje miast w dorzeczu Orli w XIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Nadolski A. (1954). Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Google Scholar

Neumann J.N. (2013). Medycyna jako praktyka uwarunkowana kulturowo. Dyskusje z tezami historyczno-społecznymi w teorii medycyny Ludwika Flecka. W: B. Chołuj, J.C. Joerden (red.), Od faktu naukowego do produkcji wiedzy. Ludwik Fleck i jego znaczenie dla nauki i praktyki badawczej (137-158). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Ostoja-Zagórski J. (1997). Wstęp. W: J. Ostoja-Zagórski (red.), Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka? (7-12). Poznań: Instytut Historii UAM.
Google Scholar

Pałubicka A., Tabaczyński S. (1986). Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych. W: W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych. Przesłanki metodologiczne, 1 (57-183). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Rączkowski W. (1999). Power of image: some ideas on post-processual aerial archaeology. AARGnews, 19, 10-14.
Google Scholar

Rączkowski W. (2002). Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Rączkowski W. (2011). Theory, empiricism and practice: archaeological discourses in a network of dependency and opposition. Analecta Archaeologica Ressoviensia, 4, 7-34.
Google Scholar

Roberts J., Shepperd K.L., Trigg J.R., Hansson U.R. (red.) (2020). Communities and knowledge production in archaeology. Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar

Rydlewski M. (2016). Żeby widzieć, trzeba wiedzieć. Kulturowy wymiar percepcji wzrokowej. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Google Scholar

Sady W. (2013). Spór o racjonalność naukową: od Poincarego do Laudana. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Skład osobowy (1960). Skład osobowy Katedr i Zakładów Antropologii oraz placówek pokrewnych w Szkołach Wyższych i Instytutach Naukowych w Polsce. Człowiek w Czasie i Przestrzeni, 3(3/11), 175-176.
Google Scholar

Tabaczyński S. (1992). Paradygmat poszlakowy” i problemy wnioskowania w badaniach archeologicznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 16, 13-27.
Google Scholar

Tabaczyński S. (2002). From the history of eastern and western archaeological thought: an introduction to discussion. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien. Archaeologies of Europe: History, Methods and Theories (67-76). Münster: Waxmann.
Google Scholar

Trudzik Z. (1971). Instytucje archeologiczne na Dolnym Śląsku. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (7-26). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Wachowski K. (1969). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 11, 199-223.
Google Scholar

Wachowski K. (1970). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 12, 123-187.
Google Scholar

Wachowski K. (1971). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Miliczu. Silesia Antiqua, 13, 191-213.
Google Scholar

Wojciechowska D. (1971). Wykaz stanowisk archeologicznych badanych przez wrocławskie instytucje archeologiczne w latach 1946-1970. W: W. Sarnowska (red.), 25 lat archeologii na Dolnym Śląsku 1945-1970 (110-169). Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Wokroj F. (1953). Wczesnośredniowieczne czaszki polskie z Ostrowa Lednickiego. Materiały i prace antropologiczne. Wrocław: Polskie Towarzystwo Antropologiczne.
Google Scholar

Zalewska A. (2005). Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodologicznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Zybertowicz A. (1995). Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Życiorys (1967). Życiorys prof. dra Włodzimierza Hołubowicza. Studia Archeologiczne, 2, 5-17.
Google Scholar

https://web.archive.org./web/20140425005435/http://antropologia.wroclaw.pl/pl/0/historia-zakladu Historia Zakładu Antropologii Polska Akademia Nauk Zakład Antropologii we Wrocławiu (archive.org) 25.02.2023.
Google Scholar

Justyna Kolenda

jko@arch.pan.wroc.pl
https://orcid.org/0000-0002-0177-2550

Afiliacja:

Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza, Instytut Archeologii i Etnologii PAN , ul. Więzienna 6, 50-118 Wrocław, Poland