Abstrakt
W niniejszym artykule staram się ponownie spojrzeć na wyniki badań, które prowadziłam na Ałtaju między 1994 a 2008 rokiem. Zastanawiam się czy podejścia posthumanistyczne mogą zaproponować nowy kierunek analizy, lepiej oddający moje etnograficzne doświadczenie, którego centrum stanowił Ałtaj, odbierany przez jego mieszkańców jako byt konstytutywny, podstawowy czy węzłowy. Inspiracją jest dla mnie zwrot ontologiczny, rozumiany wyłącznie jako propozycja metodologiczna. Odchodząc od podstawowego w istniejącej literaturze przedmiotu opisowego pojęcia ‘ducha gór’, próbuję ująć w słowa splot relacji, który ukazał się w trakcie moich badań jako „Ałtaj”. W niniejszej pracy proponuję powtórne spojrzenie na pojęcie, które przeszkadzało mi już wtedy, gdy prowadziła badania, ale od którego, bez wpływu posthumanistycznych podejść, nie umiałam odejść.
Bibliografia
Abaeva Ludmila 1992, Kul’t gor i buddizm v Buryatii, Nauka, Moskwa.
Bateson Gregory 1972, Steps to an Ecology of Mind: Collected Essays in Anthropology, Psychiatry, Evolution, and Epistemology, University of Chicago Press, Chicago.
Bennett Jane 2010, Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham.
Biernacka Adrianna 2017, Where Should the “Ontological Turn” Turn? Methodological Dilemmas in the Ethnography of Catholic Charismatic Renewal Community, Ethnologia Polona, vol. 38, s. 47–70.
Bird-David Nurit 1999, “Animism” Revisited: Personhood, Environment, and Relational Epistemology, Current Anthropology, vol. 40, nr S1, s. S67–S91.
Blanchette Alex 2015, Herding Species: Biosecurity, Posthuman Labor, and the American Industrial Pig, Cultural Anthropology, vol. 30, s. 640–669.
Bowden Sean 2015, Human and Nonhuman Agency in Deleuze, [w:] J. Roffe, H. Stark (red.), Deleuze and the Non/Human, Palgrave Macmillan, London, s. 60–80.
Broz Ludek 2007, Pastoral Perspectivism: A View from Altai, Inner Asia, vol. 9, nr 2, s. 291–310.
Bryant Levi R. 2011, The Democracy of Objects, Open Humanities Press, Ann Arbor.
Buffetrille Katia 1996, One Day the Mountains Will Go Away… Preliminary Remarks on the Flying Mountains of Tibet, [w:] A. Blondeau, E. Steinkellner (red.), Reflections of the Mountain. Essays on the History and Social Meaning of the Mountains Cult in Tibet and the Himalaya, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wiedeń.
Comaroff John L., Comaroff Jean 1997, Of Revelation and Revolution, t. 2: The Dialectics of Modernity on a South African Frontier, University of Chicago Press, Chicago.
De Jesus Paulo 2018, Thinking through Enactive Agency: Sense-making, Bio-semiosis and the Ontologies of Organismic Worlds, Phenomenology and the Cognitive Sciences, vol. 17, nr 5, s. 861–887.
Descola Philippe 1996, In the Society of Nature: A Native Ecology in Amazonia, Cambridge University Press, Cambridge.
Dolphijn Rick, van der Tuin Iris 2018, Nowy materializm. Wywiady i kartografie, tłum. A. Handke i in., Machina Myśli, Gdańsk–Poznań–Warszawa.
Graeber David 2015, Radical Alterity is Just Another Way of Saying “Reality” a Reply to Eduardo Viveiros de Castro, HAU: Journal of Ethnographic Theory, vol. 5, nr 2, s. 1–41.
Gyalbo Tsering, Hazod Guntram, Sørensen Per K. 2000, Civilization at the Foot of Mount Sham-po: The Royal House of 1Ha Bug-pa-can and the History of g.Ya’-bzang, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien.
Halemba Agnieszka 2006, The Telengits of Southern Siberia: Landscape, Religion and Knowledge in Motion, Routledge, London–New York.
Halemba Agnieszka 2008, Religion and Conflict over Land in the Republic of Altai: Is there a Difference between Building a Shrine and Creating a Nature Park?, [w:] T. Huber, F. Pirie (red.), Conflict and Social Order in Tibet and Inner Asia, Brill, Leiden–Boston, s. 135–158.
Hallward Peter 2006, Out of this World: Deleuze and the Philosophy of Creation, Verso, London– New York.
Harvey Graham 2014, The Handbook of Contemporary Animism, Routledge, London.
Heywood Paolo 2018, The Ontological Turn: School or Style?, [w:] M. Candei (red.), Schools and Styles of Anthropological Theory, Routledge, London–New York, s. 224–235.
Holbraad Martin 2011, Can the Thing Speak? [w:] J. Shaffner, H. Wardle (red.), Cosmopolitics: The Collected Papers of the Open Anthropology Cooperative, Open Anthropology Cooperative Press, Fife, s. 89–122.
Holbraad Martin 2012, Truth in Motion, University of Chicago Press, Chicago.
Holbraad Martin 2020, The Shapes of Relations: Anthropology as Conceptual Morphology, Philosophy of the Social Sciences, vol. 50, nr 6, s. 495–522.
Holbraad Martin, Pedersen Morten A. 2017, The Ontological Turn: An Anthropological Exposition, Cambridge University Press, Cambridge.
Howard Christopher A. 2017, Posthuman Anthropology? Facing up to Planetary Conviviality in the Anthropocene, IMPACT, vol. 20, https://sites.bu.edu/impact/previous-issues/impact-winter-2017/posthuman-anthropology-facing-up-to-planetary-conviviality-in-the-anthropocene/, dostęp 31.10.2022.
Howard Christopher A. 2021. Steps towards a Critical Posthuman Anthropology, [w:] S. Herbrechter, I. Callus, M. Rossini, M. Grech, M. de Bruin-Molé, C.J. Müller (red.) Handbook of Critical Posthumanism, Palgrave, Cham.
Humphrey Caroline 1995, Chiefly and Shamanist Landscapes in Mongolia, [w:] E. Hirsch, M. O’Hanlon (red.), The Anthropology of Landscape: Perspectives on Place and Space, Oxford University Press, Oxford, s. 135–162.
Hyży Ewa 2017, Dzielenie się światem. Nowy feministyczny realizm w ujęciu Karen Barad, [w:] E. Hyży (red.), Feministyczne konteksty. Multidyscyplinarnie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 57–79.
Ingold Tim 2000, The Perception of the Environment: Essays on Livelihood, Dwelling and Skill, Routledge, London.
Kleinman Adam 2012, Karen Barad, Intra-actions, Mousse, vol. 34, s. 76–81.
Kohn Eduardo 2013, How Forests Think: Toward an Anthropology beyond the Human, University of California Press, Berkeley–London.
Kościańska Agnieszka 2016, W poszukiwaniu kobiecej sprawczości duchowej, Roczniki Kulturoznawcze, t. 7, z. 2, s. 29–41.
Latour Bruno 1993, We Have Never Been Modern, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
Latour Bruno 2015, Waiting for Gaia. Composing the Common World through Art and Politics, [w:] A. Yaneva, A. Zaera-Polo (red.), What is Cosmopolitical Design?, Ashgate, Farnham, s. 21–33.
Malafouris Lambros, Knappett Carl 2008, Material Agency Towards a Non-Anthropocentric Approach, Springer, New York.
Marcus George E., Saka Erkan 2006, Assemblage, Theory, Culture & Society, vol. 23, nr 2–3, s. 101–106.
Massumi Brian 2002, Parables for the Virtual: Movement, Affect, Sensation, Duke University Press, Durham.
Małczyński Jacek, 2017, Historia środowiskowa zagłady, Teksty Drugie, t. 2, s. 17–33.
Małczyński Jacek, Domańska Ewa, Smykowski Mikołaj, Kłos Agnieszka 2020, The Environmental History of the Holocaust, Journal of Genocide Research, t. 22, nr 2, s. 183–196.
Mroczkowski Bartosz 2017, Schizofreniczna materia. O produkcji ciał, pojęć i podmiotowości, Praktyka Teoretyczna, t. 25, s. 342–353.
Pedersen Morten A. 2007, Talismans of Thought: Shamanist Ontologies and Extended Cognition in Northern Mongolia, [w:] A. Henare, S. Wasell, M. Holbraad (red.), Thinking Through Things, Routledge, London, s. 151–176.
Raffles Hugh 2011, Insectopedia, Pantheon Books, New York.
Sagalaev Andrei M. 1992, Altai v zerkale mifa, Nauka, Novosibirsk.
Sanjek Roger (red.) 1990, Fieldnotes: The Makings of Anthropology, Cornell University Press, New York.
Smyrski Łukasz 2018, Między władzą spojrzenia a praktyką. Antropologia krajobrazu, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Sørensen Per K. 1994, The Mirror Illuminating the Royal Genealogies: Tibetan Buddhist Historiography: An Annotated Translation of the XIVth Century Tibetan Chronicle: rGyal-rabs gsal- ba’i me-long, Harrassowitz, Wiesbaden.
Strathern Marylin 1991, Partial Connections, Rowman and Littlefield, Savage, Maryland.
Swancutt Katherine A. 2019, Animism, The Cambridge Encyclopedia of Anthropology, Cambridge University Press, Cambridge, s. 1–17.
Tiukhteneva Svetlana P. 1995, O kul’te gor na Altae, [w:] D. Funk (red.), Shamanizm i rannie religioznye predstavlenia i praktyki, Institut Etnologii i Antropologii RAN, Moskwa.
Tsing Anna Lowenhaupt 2013, More-than-human Sociality: A Call for Critical Description, [w:] K. Hastrup (red.), Anthropology and Nature, Routledge, New York, s. 37–52.
Tsing Anna Lowenhaupt 2015, The Mushroom at the End of the World, Princeton University Press, New Jersey.
Tylor Edward Burnett 1871, Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art and Custom, John Murray, London.
Ulmer Jasmine B. 2017, Posthumanism as Research Methodology: Inquiry in the Anthropocene, International Journal of Qualitative Studies in Education, vol. 30, nr 9, s. 832–848.
Wangdu Pasang, Diemberger Hildegard 2000, dBa’ bzhed: The Royal Narrative Concerning the Bringing of the Buddha’s Doctrine to Tibet. Translation and Facsimile Edition of the Tibetan Text, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien.
Wierciński Hubert 2013, Antropologiczne studium zmiany w relacjach pacjentów chorych onkologicznie, Etnografia Polska, t. 57, z. 1–2, s. 145–170.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Etnografia Polska