Człowiek – środowisko w świetle interpretacji paleoekologicznych danych archeobotanicznych z wybranych stanowisk archeologicznych

Grzegorz Skrzyński

Opublikowane: 2018-01-01

Tom 66 Nr 2 (2018)

Człowiek – środowisko w świetle interpretacji paleoekologicznych danych archeobotanicznych z wybranych stanowisk archeologicznych

Grzegorz Skrzyński

Abstrakt

Szczątki roślin są jednym z podstawowych źródeł informacji o dawnych ekosystemach a ich analizy wnoszą znaczący wkład do badań nad kształtowaniem się i funkcjonowaniem zbiorowisk roślinnych. Badanie te pozwalają także na dokonywanie rekonstrukcji środowiska, w jakim funkcjonowały dawne społeczności ludzkie. Na przykładach z wczesnośredniowiecznych stanowisk archeologicznych w Radomiu i Surażu ukazano podstawowe metody badań paleośrodowiskowych i wnioski płynące z ich interpretacji. Opisano metodę fitosocjologiczną opracowaną przez J. Braun-Blanqueta oraz metodę badania wymagań środowiskowych przygotowaną przez H. Ellenberga, a w Polsce przez K. Zarzyckiego. Przedstawiono również metodę opierającą się na analizie map potencjalnej roślinności naturalnej opracowanych przez zespół W. Matuszkiewicza. Przedstawione przykłady ilustrują możliwości badawcze płynące z paleoekologicznych interpretacji znalezisk makroskopowych szczątków roślinnych. Dzięki nim możliwe jest uchwycenie zależności pomiędzy zjawiskami kulturowymi a lokalnym tłem naturalnych uwarunkowań środowiskowych.

Słowa kluczowe:

archeobotanika, paleoekologia, źródła przyrodnicze, środowisko

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Skrzyński, G. (2018). Człowiek – środowisko w świetle interpretacji paleoekologicznych danych archeobotanicznych z wybranych stanowisk archeologicznych. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(2), 199–205. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1008

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Auch Michał, Bugaj Urszula, Trzeciecki Maciej. 2012. Archeologia w Radomiu – Archeologia dla Radomia. Próba podsumowania pierwszych lat projektu „Park kulturowy Stary Radom”, [w:] Radom: korzenie miasta i regionu. Archeologia w obliczu wyzwań współczesności, t. 3, red. A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki, Warszawa, s. 9-39
Google Scholar

Behre Karl-Ernst. 1976. Die Pflanzenreste aus der frügeschichtlichen Wurt Elisenhof, Studien zur Küstenarchäologie Schleswig-Holsteins, Ser. A. Elisenhof, 2, Bern
Google Scholar

Braun-Blanquet Josias. 1928. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde, Biologische Studienbücher 7, Berlin
Google Scholar

Braun-Blanquet Josias. 1964. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde, Wien-New York
Google Scholar

Dzwonko Zbigniew, Loster Stefania. 2000. Testing Ellenberg and Zarzycki indicator values as predicators of soil and light conditions in woodlands, „Fragmenta Floristica et Geobotanica”, t. 45, nr 1-2, s. 2-49
Google Scholar

Ellenberg Heinz. 1950. Unkrautgemeinschaften als Zeiger für Klima und Boden, „Landwirtschaftliche Pflanzensoziologie”, t. 1, s. 1-141
Google Scholar

Ellenberg Heinz, Weber Heinrich E., Düll Ruprecht, Wirth Volkmar, Werner Willy, Paulißen Dirk. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa, Scripta Geobotanica, t. 18, s. 1-257
Google Scholar

Falińska Krystyna. 2004. Ekologia roślin, Warszawa
Google Scholar

Faliński Janusz Bogdan. 1986. Sukcesja roślinności na terenach porolnych jako przejaw dynamiki ekosystemu wyzwolonego spod długotrwałej presji antropogenicznej, cz. 1-2, „Wiadomości Botaniczne”, t. 30, nr 1, s. 12-50, t. 30, nr 2, s. 115-126
Google Scholar

Faliński Janusz Bogdan. 2001. Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych, Warszawa
Google Scholar

Krasnodębski Dariusz. 2016. Suraż i Liškiava – średniowieczne ośrodki władzy na pograniczu Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego – wyniki badań archeologicznych (maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Google Scholar

Latałowa Małgorzata, Rączkowski Włodzimierz. 1999. Szczątki lnu (Linum usitatissimum L.) z wczesnośredniowiecznego stanowiska we Wrześnicy (Polska północna) w interpretacji botanicznej i archeologicznej, [w:] Rośliny w dawnej gospodarce człowieka, red. K. Wasylikowa, Polish Botanical Studies, Guidebook Series, t. 23, s. 263-278
Google Scholar

Lityńska-Zając Maria. 1997. Środowisko i uprawa roślin w czasach pra- i wczesnohistorycznych, [w:] Z archeologii Małopolski. Historia i stan badań zachodniomałopolskiej wyżyny lessowej, red. K. Tunia, Kraków
Google Scholar

Lityńska-Zając Maria, Wasylikowa Krystyna. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych, Kraków
Google Scholar

Matuszkiewicz Władysław. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa
Google Scholar

Matuszkiewicz Władysław, Faliński Janusz Bogdan, Kostrowicki Andrzej S., Matuszkiewicz Jan M., Olaczek Romuald, Wojterski Teofil. 1995. Potencjalna roślinność naturalna Polski. Mapa przeglądowa 1:300 000, Arkusze 1-12,Warszawa
Google Scholar

Medwecka-Kornaś Anna. 1986. Landscape analysis with the use of large-scale, [w:] Végétation et Géomorphologie, red. J.M. Géhu, Berlin, s. 591-602
Google Scholar

Piątkowska-Małecka Joanna. 2016. Suraż i Liškiava – średniowieczne ośrodki władzy na pograniczu Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego – wyniki badań archeozoologicznych (maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Google Scholar

Trzcińska-Tacik Helena. 1979. Flora synantropijna Krakowa, Rozprawy habilitacyjne UJ, t. 22, Kraków
Google Scholar

Trzcińska-Tacik Helena, Lityńska-Zając Maria. 1999. Różnorodność flory niewielkiego obszaru – od okresu rzymskiego do współczesności w południowej Polsce, [w:] Rośliny w dawnej gospodarce człowieka, red. K. Wasylikowa, Polish Botanical Studies, Guidebook Series 23, s. 197-209
Google Scholar

Trzcińska-Tacik Helena, Wasylikowa Krystyna. 1982. History of the synathropic changes of flora and vegetation of Poland, „Memorabilia Zoologica”, t. 37, s. 47-69
Google Scholar

Trzcińska-Tacik Helena, Wieserowa Aleksandra. 1976. Flora of Cracow in the Early Medieval and Medieval periods, „Folia Quaternaria”, t. 47, 67-81
Google Scholar

Wasylikowa Krystyna. 1993. Pierwotność przyrody, [w:] J.B. Faliński, Pierwotność przyrody. Zapis dyskusji na XXXVII Seminarium Geobotanicznym, Warszawa, 29.2.1992, Phytocenosis, t. 5
Google Scholar

Zarzycki Kazimierz. 1984. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski, Kraków
Google Scholar

Zarzycki Kazimierz, Trzcińska-Tacik Helena, Różański Wojciech, Szeląg Zbigniew, Wołek Jerzy, Korzeniak Urszula. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski, Kraków
Google Scholar