Gliniana figurka Chrystusa Ukrzyżowanego z drugiej połowy XV - XVI w. z badań archeologicznych na Starym Mieście w Stargardzie

Iwona Wojciechowska

Opublikowane: 2018-01-01

Tom 66 Nr 3 (2018)

Gliniana figurka Chrystusa Ukrzyżowanego z drugiej połowy XV - XVI w. z badań archeologicznych na Starym Mieście w Stargardzie

Iwona Wojciechowska

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest ceramicznemu przedstawieniu figuralnemu Chrystusa Ukrzyżowanego odkrytemu podczas badań wykopaliskowych prowadzonych na dawnym kwartale IX Starego Miasta w Stargardzie. Na glinianą figurkę, datowaną na drugą połowę XV – XVI w., natrafiono w latrynie wczesnonowożytnej znajdującej się na miejskiej działce. Odkrycie zabytku związanego z religią w miejscu oddalonym od strefy sacrum wyraźnie wskazuje na użycie figurki w życiu codziennym mieszkańców miasta, jako wyraz indywidualnej pobożności. Ten rodzaj religijności, oparty na potrzebie osobistego i bezpośredniego kontaktu ludzi z tym, co święte, wiązał się z posiadaniem dewocjonaliów. Stargardzkie znalezisko glinianej statuetki Chrystusa Ukrzyżowanego należy do jednej z najliczniejszych grup przedstawień dewocyjnych na drobnej, ceramicznej plastyce figuralnej. Powszechnie tego typu figurki były elementami domowych ołtarzyków. Odkryte przedstawienie pasyjne stylistyką i wykonaniem wskazuje, że powstało w jednym z wyspecjalizowanych warsztatów niderlandzkich. Tak luksusowe importy odnajdywano już wcześniej w Stargardzie i należy je łączyć z członkostwem miasta w Związku Hanzeatyckim.

Słowa kluczowe:

Stargard, dewocyjne figurki gliniane, późne średniowiecze, nowożytność

Inne teksty tego samego autora

Iwona Wojciechowska, Średniowieczne plakietki pielgrzymie i świeckie z badań w Stargardzie , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 67 Nr 2 (2019)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Wojciechowska, I. (2018). Gliniana figurka Chrystusa Ukrzyżowanego z drugiej połowy XV - XVI w. z badań archeologicznych na Starym Mieście w Stargardzie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(3), 381–390. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1023

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archeologia Stargardu. 2012. Archeologia Stargardu. Badania ogólne części kwartału V, Archeologia Stargardu, t. 1, czerwony. K. Kwiatkowski, Stargard
Google Scholar

Archeologia Stargardu. 2016. Archeologia Stargardu. Badania na potrzeby dawnego kościoła augustiańskiego, Archeologia Stargardu, t. 2, czerwony. M. Majewski, Stargard
Google Scholar

Archeologia Stargardu. 2017. Archeologia Stargardu. Badania na Rynku Staromiejskim, Archeologia Stargardu, t. 3, czerwony. M. Majewski, Stargard
Google Scholar

Arts Nico. 1998. Jeden z domów w Eindhoven. Zapis archeologiczny centrum miasta, „Brabants Heem: driemaandelijks tijdschrift voor archeologie, gescshiedenis en folkskunde”, t. 50, np. 1, s. 1 12–21
Google Scholar

Borkowski Tomasz. 1998. Materiał przejawy codziennej religijności w średniowiecznych miastach śląskich. Drobna gliniana plastyka dewocyjna, "Archaeologia Historica Polona", t. 7, p. 47-69
Google Scholar

Borkowski Tomasz. 1999. Rozrywka - zabawki i drobna plastyka figuralna, Wratislavia Antiqua, t. 1, czerwony. C. Buśko, J. Piekalski, Wrocław, s. 187-201
Google Scholar

Borkowski Tomasz. 2004. Produkcja figurek ceramicznych w późnośredniowiecznym Wrocławiu, Wratislavia Antiqua, t. 6, czerwony. J. Piekalski, K. Wachowski, Wrocław, s. 207-244
Google Scholar

Curtius Andreas. 2000. Krucyfiks, [f:] lustro szczęścia. Prywatny wizerunek i pobożność w późnym średniowieczu, czerwony. GU Großmann, Norymberga, s. 363–364
Google Scholar

Dorpel Adriaan van den. 2013. Middeleeuwse pijpaarden en terracotta heiligenbeeldjes in Zeeland Een analiza van de middeleeuwse religieuze beleving in Zeeland in funkie van heiligenbeeldjes, Ghent, http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/060/016/RUG0100pd000 15 kwietnia 2016 r.)
Google Scholar

Eliade Mircea. 2008. Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej, tłum. B. Baran, Warszawa
Google Scholar

Gaimster David. 2007. O „idolach i diabłach”: Figurki oddania z południowej Wielkiej Brytanii w ich europejskim kontekście, [f:] Archeology of the Reformation, prace nad historią kościoła, t. 104, czerwony. C. Jäggi, J. Staecker, Berlin, s. 259–283
Google Scholar

Giertz Wolfram, Grimm Gerald Volker, Kaszab-Olschewski Tünde, Mommsen Hans, Schaub Andreas. 2013. Późnośredniowieczne warsztaty piekarskie na Prinzenhofstrasse w Akwizgranie, „Bonn Yearbooks”, t. 213, s. 1 199–278
Google Scholar

brutto Uwe. 2001. Modele i formy figur, [w:] późne średniowiecze na Górnym Renie. Życie codzienne, rzemiosło i handel 1350–1525. Objętość katalogu, czerwony. L. Sönke, T. Zotz, Stuttgart
Google Scholar

Hoffmann Verena. 1996. Allerlay kurtzweil - Znalezione w Saksonii przedmioty z okresu średniowiecza i wczesnej nowożytności, „Sprawozdania z prac i badań nad saksońską konserwacją zabytków”, t. 38, s. 1 127-200
Google Scholar

Højmark Søvsø Mette. 2012. Bagte helgener og nipsgenstande - postać postaci z Middelalder i nowego roku, [f:] Nationalmuseets Arbejdsmark, czerwony. K. Madsen, I. Wass, Kopenhaga, s. 116-127
Google Scholar

Kamrowski Jerzy. 2013. Figura Madonny z Dzieciątkiem, [w:] Archeologiczne świadectwa kultury maryjnego w średniowiecznym Gdańsku. Katalog skrócony wystawy, czerwony. E. Trawicka, B. Ceynowa, Gdańsk
Google Scholar

Małe arcydzieła. 2011. Małe arcydzieła drukowania obrazów. Dzieci niekochane w historii sztuki Podręcznik i katalog figurek z gliny fajczanej, modele i grafiki reliefowe, czerwony. VG Grimm, Büchenbach
Google Scholar

Kowalczyk Ewelina. 2012. Produkcja figurek glinianych na późnym średniowieczu Śląska. Międzynarodowe interdyscyplinarne średniowieczne spotkania, Wrocław, 20-21 kwietnia 2012 r., Http://www.academia.edu/3786983/Production_of_clay_figurines_in_late_medieval_Silesia_International_Interdisciplinary_Medieval_ Meetings_Wroc% C5% 82aw_20-21.04.04 (dost.
Google Scholar

Kowalczyk Ewelina. 2013. Związki późnośredniowiecznych figurek ceramicznych ze Śląska ze sztuką gotycką. W poszukiwaniu wzorców ikonograficznych i stylistycznych. II Interdyscyplinarne Spotkania Mediewistyczne, Wrocław, 16–17 maja 2013 r., Http://www.academia.edu/3787084/Zwi%C4%85zki_p%C3%B3%C5%BAno%C5%9Bred średniowiecznych_figurek_ceramicznych_ze_%C5%85Al % C4% 85_gotyck% C4% 85._W_poszukiwania_wzorc% C3% B3w_ikonograficznych_i_stylistycznych_II_Interdyscyplinarne_Spotkania_Mediewistyczne_ Wrocław% C5% 82aw_16-17.05.2013:
Google Scholar

dństęp. 1969. Zarys dziejów Stargardu od XIII do końca XVIII w., [W:] Z dziejów Ziemi Stargardzkiej, czerwony. B. Dopierała, Poznań, s. 99-124
Google Scholar

Ludowici Babette. 1992. Model z gliny z XIV wieku z Calw-Stammheim, „Ochrona zabytków w Badenii-Wirtembergii: Biuletyn informacyjny o ochronie zabytków”, t. 21, nr 2, s. 1 61-63
Google Scholar

Mariańska Danuta. 1997. Początki Reformacji na Pomorzu Zachodnim, [w:] Protestantyzm i protestanci na Pomorzu, czerwony. J. Iluka, D. Mariańska, Gdańsk - Koszalin, s. 51–62
Google Scholar

Majewski Marcin. 2007. „Stargard Stare Miasto. Kwartał Bolesława Chrobrego - Kazimierza Wielkiego - (Władysława Łokietka) - Grodzka. Studied historyczne ”, Stargard, maszynopisw archiwum Działu Archeologii Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie
Google Scholar

Majewski Marcin, Kwiatkowski Karol. 2009. "Archeologiczne badania ratunkowe na terenie przeznaczonym pod inwestycję, , w ograniczonych ulicami: Bolesława Chrobrego, Kazimierza Wielkiegołołowłkieło, Grodzłowiez, Grodzłowiezie, Grodzłowiezie 11, nr 61/1, 120/1, 121/1, 122/1, 122/2 i 211/1 ”, Stargard, maszynyopisane w archiwum Działu Archeologii MAH w Stargardzie
Google Scholar

Nagel Brigitta. 1996. Saints in serial - badanie technologiczno-naukowe, [w:] wiara, sztuka i zabawa, czerwony. R. Röber, Stuttgart, s. 59-118
Google Scholar

Neu-Kock Roswitha. 1993. Warsztaty „piekarza obrazu” późnego średniowiecza na Goldgasse w Kolonii, „Journal of Archaeology of the Middle Ages”, t. 21, s. 1 3-70
Google Scholar

Ostamp Sebastiaan. 2012. Van Utrechtse bodem? Utrecht en de productievan pijpaardendevotionalia, [f:] Middeleeuwse beelden uit Utrecht 1430-1530, czerwony. M. Leeflang, K. van Schooten, Utrecht, s. 108-127
Google Scholar

Ostrowski Katharina. 2015. Po Mess 'die Maß - Na przedmiotach nabożnych i religijnych w gospodzie w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym domy wypoczynkowe - zajazdy - domy biznesowe. Archeologia historyczna tawern. Badania uniwersyteckie archeologia prehistoryczna, t. 271, czerwony. D. Wehner, A. Wesse, Bonn, s. 99-120
Google Scholar

Piekalski Jerzy, Wachowski Krzysztof. 2006. Mieszczański Wrocław w późnym średniowieczu, „Archeologia Żywa”, nr 2 (36), s. 1 76–82
Google Scholar

Piekalski Jerzy, Wachowski Krzysztof. 2013. „Rodzime i obce” w krajobrazie kulturowym średniowiecznych ziem polskich, „Archaeologia Historica Polona”, t. 21, s. 1 127-169
Google Scholar

Reis Alexander. 2009. Koloński kompleks figur glinianych w Bonn. Obrazy religijne późnego średniowiecza w małym formacie, „Roczniki z Bonn”, t. 209, s. 1 239-254
Google Scholar

Rothkegel Rüdiger. 2006. Średniowieczne i nowoczesne gliniane statuetki z kantonu Zug, „Journal for Swiss Archaeology and Art History”, t. 63, np. 2, s. 141-198
Google Scholar

Samsonowicz Henryk. 1968. Późne średniowiecze miast nadbałtyckich. Warszawa
Google Scholar

Seewaldt Peter. 2003. „Bilderbäcker” i ich towary. Małe dzieła z gliny i tonów z okresu średniowiecza i współczesności w Rheinisches Landesmuseum Trier, „Znaleziska i wykopaliska w dzielnicy Trewir. Z prac Rheinisches Landesmuseum Trier ”, t. 35, s. 1 86-93
Google Scholar

Wachowski Krzysztof. 2011. Blisko i daleko od morza. Kultura materialna miast hanzeatyckich, [f:] Polska i Europa w średniowieczu. Przemiany strukturalne, czerwone. M. Adamczewski, Warszawa, s. 125-159
Google Scholar

Wisłocki Marcin. 2005. Sztuka protestancka na Pomorzu 1535-1648, Szczecin
Google Scholar

Witkowska Aleksandra. 1978. Funkcje Praktyk wotywnych w religijności ludowej późnego średniowiecza, [f:] Sztuka i ideologia XV wieku, czerwony. P. Skubiszewski, Warszawa 1978, s. 1 97–110
Google Scholar