Fabryki wyrobów tytoniowych w Bydgoszczy w drugiej połowie XIX wieku do ustanowienia Polskiego Monopolu Tytoniowego w 1922 roku

Agnieszka Wysocka

doi:10.23858/KHKM69.2021.4.009

Opublikowane: 2021-12-23

Tom 69 Nr 4 (2021)

Fabryki wyrobów tytoniowych w Bydgoszczy w drugiej połowie XIX wieku do ustanowienia Polskiego Monopolu Tytoniowego w 1922 roku

Agnieszka Wysocka

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Studia i materiały

https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009

Abstrakt

Celem artykułu jest prześledzenie historii przemysłu tytoniowego w Bydgoszczy od połowy XIX w. do momentu ustanowienia w 1922 r. Polskiego Monopolu Tytoniowego. W badaniach korzystano z Akt Rejestru Handlowego, Akt miasta Bydgoszczy i Akt budowlanych miasta Bydgoszczy z lat 1850–1925. Informacje archiwalne uzupełniono o dane z prasy codziennej z okresu 1908–1924. Temat ukazano na tle sytuacji politycznej i gospodarczej miasta (do 1920 r. Bydgoszcz była pod zaborem pruskim, a po 1920 r. wróciła w granice państwa polskiego). Działalność zakładów w analizowanym okresie była ważnym elementem gospodarki miejscowej i państwowej.

Słowa kluczowe:

Bydgoszcz, przemysł tytoniowy, historia, XIX/XX wiek, topografia

Inne teksty tego samego autora

Agnieszka Wysocka, VI Sesja z cyklu „Polskie Art Déco”: „Wnętrza mieszkalne”, Muzeum Mazowieckie w Płocku, 8–9 czerwca 2015 r. , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 63 Nr 2 (2015)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Wysocka, A. (2021). Fabryki wyrobów tytoniowych w Bydgoszczy w drugiej połowie XIX wieku do ustanowienia Polskiego Monopolu Tytoniowego w 1922 roku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(4), 555–571. https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Blatsammlung betreffend die Firma Russiche Cigaretten Fabrik Bessarabia, Inhaber Joseph von Pawłowski, sygn. M 31.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Bydgoska Fabryka Cygar [później] Ubrań, Towarzystwo Akcyjne, sygn. 807.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], „Pomorze”. Skrzynecki, Kossakowski i S-ka. Fabryka Papierosów i Gilz. Towarzystwo z ograniczoną odpowiedzialnością w Bydgoszczy, sygn. 869.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Firma L.(Leopold) Landsberger [Fabryka cygar, ul. Łokietka 8b], sygn. 3730.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AbmB [Akta budowlane miasta Bydgoszczy], sygn. 54; sygn. 69, sygn. 3402; sygn. 3959–3960, sygn. 5645–5647.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AmB [Akta miasta Bydgoszczy], sygn. 47.
Google Scholar

-lecie. 1923. 75-lecie najstarszej fabryki cygar w Polsce, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 176–178.
Google Scholar

Adama Cygara. 1923. Adama Cygara Bydgoskie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 29, 14 lipca, s. 472–475.
Google Scholar

Anons. 1908a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 130, 7 czerwca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1908b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 288, 17 grudnia, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1909. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 92, 23 marca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1910. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 110, 3 lipca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1916. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 22, 28 stycznia, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1921a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 38, 17 luty, s. 3.
Google Scholar

Anons. 1921b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 120, 29 maja, s. 10.
Google Scholar

Anons. 1921c. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 210, 14 września, s. 5.
Google Scholar

Cajus. 1923a. „Legionka”, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 174–175.
Google Scholar

Cajus. 1923b. Bydgoska Fabryka Cygar Tow. Akc. w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 192.
Google Scholar

Derkowska-Kostkowska Bogna. 2018. Retro-przewodnik — od warsztatu do fabryki, Bydgoszcz.
Google Scholar

Fabryka. 1920. Fabryka Adama, „Dziennik Bydgoski”, nr 207, 17 września, s. 2.
Google Scholar

Fabryka. 1922. Fabryka papierosów „Orient”, „Gazeta Bydgoska”, nr 28, 3 sierpnia, s. 6.
Google Scholar

Ferland Catherine. 2007. Mémoires tabagiques. L’usage du tabac, du XVe siecle a nos jours. „Drogues, santé et société”, t. 6, nr 1, s. 17–48, https://doi.org./10.7202/016942ar (dostęp 28.09.2021).
Google Scholar

Fiedler L.K. 1923. Przemysł Wielkopolski, Poznań.
Google Scholar

Fortis. 1923. Fabryka wyrobów Tytuniowych „Pomorze” w Bydgoszczy, Garbary 10, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 15, 7 kwietnia, s. 241–242.
Google Scholar

Głowacka Iwona. 2020. Otoczenie regulacyjne upraw i produkcji tytoniu w Polsce oraz znaczenie sektora tytoniowego dla gospodarki krajowej, Warszawa.
Google Scholar

Jastrzębska-Puzowska Iwona. 2005. Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850–1920, Toruń.
Google Scholar

Jeleniewski Marek. K. 2009. Bydgoski Przemysł Tytoniowy w czasach Drugiej Rzeczypospolitej, „Kronika Bydgoska”, t. XXX, s. 111–122.
Google Scholar

Kaliszczuk M. 1981. Hasło: Polski Monopol Tytoniowy, [w:] Encyklopedia Gospodarcza Polski do 1945 roku, t. II, red. A. Mączak, Warszawa, s. 108–109.
Google Scholar

Katalog wystawy. 1929. Polski Monopol Tytoniowy jako pracodawca, bmw.
Google Scholar

Księga adresowa. 1855. Wohnungs-Anzeiger nebst Adress-und Geschäfts-Handbuch fűr Bromberg und Umgebung auf das Jahr 1855, Bromberg.
Google Scholar

Łabendziński S. 1920. Ilustrowany przewodnik po Bydgoszczy i dalszej okolicy, Bydgoszcz, s. 8.
Google Scholar

Marcinek Roman. 2012. Sławne ziele zwane tabaką, Wilanów.
Google Scholar

Mincer Franciszek. 1991. Przemiany administracyjne i społeczno-gospodarcze w pierwszym okresie rządów pruskich (1772–1806), [w:] Historia Bydgoszczy, t. 1: do 1920 roku, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań, s. 341–393.
Google Scholar

Ogłoszenie. 1909. Ogłoszenie, „Dziennik Bydgoski”, nr 265, 24 listopada, s. 4.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908a. Hodowla tytoniu w Turcji, „Dziennik Bydgoski”, nr 230, 8 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908b. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 231, 9 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908c. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 232, 10 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908d. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 233, 11 października, s. 2.
Google Scholar

Quis. 1923a. Człowiek, który ma własne okręty i importuje niemi tytuń do Polski, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 243–244.
Google Scholar

Quis. 1923b. Fabryka tytuniu i papierosów „Druh” w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 12, 17 marca, s. 94–95.
Google Scholar

Skulski Julian. 1920. Tytoń i jego uprawa, Kraków.
Google Scholar

Smutna wiadomość. 1914. Smutna wiadomość, „Dziennik Bydgoski”, nr 27, 4 luty, s. 3.
Google Scholar

Spis nagród. 1910. Spis nagród na wystawie Przemysłowej w Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski”, nr 156, 14 lipca, s. .
Google Scholar

Stambuł. 1923. „Stambuł” Fabryka tytuniu i papierosów w Bydgoszczy, ul. Jackowskiego 1, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 179.
Google Scholar

Tabakindustrie. 1907. Tabakindustrie, [w:] Industrie und Gewerbe in Bromberg, red. B. Böhm, Bromberg, s. 245–248.
Google Scholar

Uprawa. 1926. Uprawa tytoniu w Polsce w świetle cyfr, Warszawa.
Google Scholar

Wajda Kazimierz. 1991. Przeobrażenia gospodarcze Bydgoszczy w latach 1850–1914, [w:] Historia Bydgoszczy, red. M. Biskup, t. 1: do 1920 roku, Warszawa–Poznań, s. 530–541.
Google Scholar

Wysocka Agnieszka. 2016. Architektura bydgoskiego Monopolu Tytoniowego, [w:] Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni dziejów, t. II: Antropologia używek w gospodarce i życiu społecznym, red. J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, J. Woźny, Bydgoszcz, s. 47–56.
Google Scholar

Zwiedzanie. 1913. Zwiedzanie fabryki, „Dziennik Bydgoski”, nr 185, 13 sierpnia, s. 2–3.
Google Scholar