Fabryki wyrobów tytoniowych w Bydgoszczy w drugiej połowie XIX wieku do ustanowienia Polskiego Monopolu Tytoniowego w 1922 roku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009Słowa kluczowe:
Bydgoszcz, przemysł tytoniowy, historia, XIX/XX wiek, topografiaAbstrakt
Celem artykułu jest prześledzenie historii przemysłu tytoniowego w Bydgoszczy od połowy XIX w. do momentu ustanowienia w 1922 r. Polskiego Monopolu Tytoniowego. W badaniach korzystano z Akt Rejestru Handlowego, Akt miasta Bydgoszczy i Akt budowlanych miasta Bydgoszczy z lat 1850–1925. Informacje archiwalne uzupełniono o dane z prasy codziennej z okresu 1908–1924. Temat ukazano na tle sytuacji politycznej i gospodarczej miasta (do 1920 r. Bydgoszcz była pod zaborem pruskim, a po 1920 r. wróciła w granice państwa polskiego). Działalność zakładów w analizowanym okresie była ważnym elementem gospodarki miejscowej i państwowej.
Pobrania
Bibliografia
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Blatsammlung betreffend die Firma Russiche Cigaretten Fabrik Bessarabia, Inhaber Joseph von Pawłowski, sygn. M 31.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Bydgoska Fabryka Cygar [później] Ubrań, Towarzystwo Akcyjne, sygn. 807.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], „Pomorze”. Skrzynecki, Kossakowski i S-ka. Fabryka Papierosów i Gilz. Towarzystwo z ograniczoną odpowiedzialnością w Bydgoszczy, sygn. 869.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Firma L.(Leopold) Landsberger [Fabryka cygar, ul. Łokietka 8b], sygn. 3730.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AbmB [Akta budowlane miasta Bydgoszczy], sygn. 54; sygn. 69, sygn. 3402; sygn. 3959–3960, sygn. 5645–5647.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AmB [Akta miasta Bydgoszczy], sygn. 47.
-lecie. 1923. 75-lecie najstarszej fabryki cygar w Polsce, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 176–178.
Adama Cygara. 1923. Adama Cygara Bydgoskie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 29, 14 lipca, s. 472–475.
Anons. 1908a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 130, 7 czerwca, s. 4.
Anons. 1908b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 288, 17 grudnia, s. 4.
Anons. 1909. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 92, 23 marca, s. 4.
Anons. 1910. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 110, 3 lipca, s. 4.
Anons. 1916. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 22, 28 stycznia, s. 4.
Anons. 1921a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 38, 17 luty, s. 3.
Anons. 1921b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 120, 29 maja, s. 10.
Anons. 1921c. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 210, 14 września, s. 5.
Cajus. 1923a. „Legionka”, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 174–175.
Cajus. 1923b. Bydgoska Fabryka Cygar Tow. Akc. w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 192.
Derkowska-Kostkowska Bogna. 2018. Retro-przewodnik — od warsztatu do fabryki, Bydgoszcz.
Fabryka. 1920. Fabryka Adama, „Dziennik Bydgoski”, nr 207, 17 września, s. 2.
Fabryka. 1922. Fabryka papierosów „Orient”, „Gazeta Bydgoska”, nr 28, 3 sierpnia, s. 6.
Ferland Catherine. 2007. Mémoires tabagiques. L’usage du tabac, du XVe siecle a nos jours. „Drogues, santé et société”, t. 6, nr 1, s. 17–48, https://doi.org./10.7202/016942ar (dostęp 28.09.2021).
Fiedler L.K. 1923. Przemysł Wielkopolski, Poznań.
Fortis. 1923. Fabryka wyrobów Tytuniowych „Pomorze” w Bydgoszczy, Garbary 10, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 15, 7 kwietnia, s. 241–242.
Głowacka Iwona. 2020. Otoczenie regulacyjne upraw i produkcji tytoniu w Polsce oraz znaczenie sektora tytoniowego dla gospodarki krajowej, Warszawa.
Jastrzębska-Puzowska Iwona. 2005. Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850–1920, Toruń.
Jeleniewski Marek. K. 2009. Bydgoski Przemysł Tytoniowy w czasach Drugiej Rzeczypospolitej, „Kronika Bydgoska”, t. XXX, s. 111–122.
Kaliszczuk M. 1981. Hasło: Polski Monopol Tytoniowy, [w:] Encyklopedia Gospodarcza Polski do 1945 roku, t. II, red. A. Mączak, Warszawa, s. 108–109.
Katalog wystawy. 1929. Polski Monopol Tytoniowy jako pracodawca, bmw.
Księga adresowa. 1855. Wohnungs-Anzeiger nebst Adress-und Geschäfts-Handbuch fűr Bromberg und Umgebung auf das Jahr 1855, Bromberg.
Łabendziński S. 1920. Ilustrowany przewodnik po Bydgoszczy i dalszej okolicy, Bydgoszcz, s. 8.
Marcinek Roman. 2012. Sławne ziele zwane tabaką, Wilanów.
Mincer Franciszek. 1991. Przemiany administracyjne i społeczno-gospodarcze w pierwszym okresie rządów pruskich (1772–1806), [w:] Historia Bydgoszczy, t. 1: do 1920 roku, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań, s. 341–393.
Ogłoszenie. 1909. Ogłoszenie, „Dziennik Bydgoski”, nr 265, 24 listopada, s. 4.
Pawłowski Józef. 1908a. Hodowla tytoniu w Turcji, „Dziennik Bydgoski”, nr 230, 8 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908b. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 231, 9 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908c. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 232, 10 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908d. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 233, 11 października, s. 2.
Quis. 1923a. Człowiek, który ma własne okręty i importuje niemi tytuń do Polski, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 243–244.
Quis. 1923b. Fabryka tytuniu i papierosów „Druh” w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 12, 17 marca, s. 94–95.
Skulski Julian. 1920. Tytoń i jego uprawa, Kraków.
Smutna wiadomość. 1914. Smutna wiadomość, „Dziennik Bydgoski”, nr 27, 4 luty, s. 3.
Spis nagród. 1910. Spis nagród na wystawie Przemysłowej w Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski”, nr 156, 14 lipca, s. .
Stambuł. 1923. „Stambuł” Fabryka tytuniu i papierosów w Bydgoszczy, ul. Jackowskiego 1, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 179.
Tabakindustrie. 1907. Tabakindustrie, [w:] Industrie und Gewerbe in Bromberg, red. B. Böhm, Bromberg, s. 245–248.
Uprawa. 1926. Uprawa tytoniu w Polsce w świetle cyfr, Warszawa.
Wajda Kazimierz. 1991. Przeobrażenia gospodarcze Bydgoszczy w latach 1850–1914, [w:] Historia Bydgoszczy, red. M. Biskup, t. 1: do 1920 roku, Warszawa–Poznań, s. 530–541.
Wysocka Agnieszka. 2016. Architektura bydgoskiego Monopolu Tytoniowego, [w:] Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni dziejów, t. II: Antropologia używek w gospodarce i życiu społecznym, red. J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, J. Woźny, Bydgoszcz, s. 47–56.
Zwiedzanie. 1913. Zwiedzanie fabryki, „Dziennik Bydgoski”, nr 185, 13 sierpnia, s. 2–3.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
