Tobacco factories in Bydgoszcz in the second half of the 19th century until the establishment of the Polish Tobacco Monopoly in 1922
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009Keywords:
Bydgoszcz, tabacco industry, history, 19th/20th century, tophographyAbstract
The aim of this article is to trace the history of the tobacco industry in Bydgoszcz from the mid-19th century until the establishment of the Polish Tobacco Monopoly in 1922. The research was conducted using the records of Commercial Register Records (Akta Rejestru Handlowego), the City of Bydgoszcz Records (Akta miasta Bydgoszczy), and the Construction Records of the City of Bydgoszcz (Akta budowlane miasta Bydgoszczy) from the years 1850–1925. Archival information was supplemented with data from the daily press from the years 1908–1924. The research topic was presented against the background of the political and economic situation of the city (until 1920 Bydgoszcz was under Prussian rule, and after 1920 returned to the territory of the Polish state). The activity of tobacco factories in the analysed period was an important element of both the local and state economy.
Downloads
References
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Blatsammlung betreffend die Firma Russiche Cigaretten Fabrik Bessarabia, Inhaber Joseph von Pawłowski, sygn. M 31.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Bydgoska Fabryka Cygar [później] Ubrań, Towarzystwo Akcyjne, sygn. 807.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], „Pomorze”. Skrzynecki, Kossakowski i S-ka. Fabryka Papierosów i Gilz. Towarzystwo z ograniczoną odpowiedzialnością w Bydgoszczy, sygn. 869.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Firma L.(Leopold) Landsberger [Fabryka cygar, ul. Łokietka 8b], sygn. 3730.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AbmB [Akta budowlane miasta Bydgoszczy], sygn. 54; sygn. 69, sygn. 3402; sygn. 3959–3960, sygn. 5645–5647.
AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AmB [Akta miasta Bydgoszczy], sygn. 47.
-lecie. 1923. 75-lecie najstarszej fabryki cygar w Polsce, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 176–178.
Adama Cygara. 1923. Adama Cygara Bydgoskie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 29, 14 lipca, s. 472–475.
Anons. 1908a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 130, 7 czerwca, s. 4.
Anons. 1908b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 288, 17 grudnia, s. 4.
Anons. 1909. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 92, 23 marca, s. 4.
Anons. 1910. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 110, 3 lipca, s. 4.
Anons. 1916. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 22, 28 stycznia, s. 4.
Anons. 1921a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 38, 17 luty, s. 3.
Anons. 1921b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 120, 29 maja, s. 10.
Anons. 1921c. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 210, 14 września, s. 5.
Cajus. 1923a. „Legionka”, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 174–175.
Cajus. 1923b. Bydgoska Fabryka Cygar Tow. Akc. w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 192.
Derkowska-Kostkowska Bogna. 2018. Retro-przewodnik — od warsztatu do fabryki, Bydgoszcz.
Fabryka. 1920. Fabryka Adama, „Dziennik Bydgoski”, nr 207, 17 września, s. 2.
Fabryka. 1922. Fabryka papierosów „Orient”, „Gazeta Bydgoska”, nr 28, 3 sierpnia, s. 6.
Ferland Catherine. 2007. Mémoires tabagiques. L’usage du tabac, du XVe siecle a nos jours. „Drogues, santé et société”, t. 6, nr 1, s. 17–48, https://doi.org./10.7202/016942ar (dostęp 28.09.2021).
Fiedler L.K. 1923. Przemysł Wielkopolski, Poznań.
Fortis. 1923. Fabryka wyrobów Tytuniowych „Pomorze” w Bydgoszczy, Garbary 10, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 15, 7 kwietnia, s. 241–242.
Głowacka Iwona. 2020. Otoczenie regulacyjne upraw i produkcji tytoniu w Polsce oraz znaczenie sektora tytoniowego dla gospodarki krajowej, Warszawa.
Jastrzębska-Puzowska Iwona. 2005. Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850–1920, Toruń.
Jeleniewski Marek. K. 2009. Bydgoski Przemysł Tytoniowy w czasach Drugiej Rzeczypospolitej, „Kronika Bydgoska”, t. XXX, s. 111–122.
Kaliszczuk M. 1981. Hasło: Polski Monopol Tytoniowy, [w:] Encyklopedia Gospodarcza Polski do 1945 roku, t. II, red. A. Mączak, Warszawa, s. 108–109.
Katalog wystawy. 1929. Polski Monopol Tytoniowy jako pracodawca, bmw.
Księga adresowa. 1855. Wohnungs-Anzeiger nebst Adress-und Geschäfts-Handbuch fűr Bromberg und Umgebung auf das Jahr 1855, Bromberg.
Łabendziński S. 1920. Ilustrowany przewodnik po Bydgoszczy i dalszej okolicy, Bydgoszcz, s. 8.
Marcinek Roman. 2012. Sławne ziele zwane tabaką, Wilanów.
Mincer Franciszek. 1991. Przemiany administracyjne i społeczno-gospodarcze w pierwszym okresie rządów pruskich (1772–1806), [w:] Historia Bydgoszczy, t. 1: do 1920 roku, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań, s. 341–393.
Ogłoszenie. 1909. Ogłoszenie, „Dziennik Bydgoski”, nr 265, 24 listopada, s. 4.
Pawłowski Józef. 1908a. Hodowla tytoniu w Turcji, „Dziennik Bydgoski”, nr 230, 8 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908b. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 231, 9 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908c. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 232, 10 października, s. 2.
Pawłowski Józef. 1908d. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 233, 11 października, s. 2.
Quis. 1923a. Człowiek, który ma własne okręty i importuje niemi tytuń do Polski, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 243–244.
Quis. 1923b. Fabryka tytuniu i papierosów „Druh” w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 12, 17 marca, s. 94–95.
Skulski Julian. 1920. Tytoń i jego uprawa, Kraków.
Smutna wiadomość. 1914. Smutna wiadomość, „Dziennik Bydgoski”, nr 27, 4 luty, s. 3.
Spis nagród. 1910. Spis nagród na wystawie Przemysłowej w Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski”, nr 156, 14 lipca, s. .
Stambuł. 1923. „Stambuł” Fabryka tytuniu i papierosów w Bydgoszczy, ul. Jackowskiego 1, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 179.
Tabakindustrie. 1907. Tabakindustrie, [w:] Industrie und Gewerbe in Bromberg, red. B. Böhm, Bromberg, s. 245–248.
Uprawa. 1926. Uprawa tytoniu w Polsce w świetle cyfr, Warszawa.
Wajda Kazimierz. 1991. Przeobrażenia gospodarcze Bydgoszczy w latach 1850–1914, [w:] Historia Bydgoszczy, red. M. Biskup, t. 1: do 1920 roku, Warszawa–Poznań, s. 530–541.
Wysocka Agnieszka. 2016. Architektura bydgoskiego Monopolu Tytoniowego, [w:] Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni dziejów, t. II: Antropologia używek w gospodarce i życiu społecznym, red. J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, J. Woźny, Bydgoszcz, s. 47–56.
Zwiedzanie. 1913. Zwiedzanie fabryki, „Dziennik Bydgoski”, nr 185, 13 sierpnia, s. 2–3.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
