Fabryki wyrobów tytoniowych w Bydgoszczy w drugiej połowie XIX wieku do ustanowienia Polskiego Monopolu Tytoniowego w 1922 roku

Agnieszka Wysocka

doi:10.23858/KHKM69.2021.4.009

Published: 2021-12-23

Vol. 69 No. 4 (2021)

Tobacco factories in Bydgoszcz in the second half of the 19th century until the establishment of the Polish Tobacco Monopoly in 1922

Agnieszka Wysocka

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Section: Studies and Materials

https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009

Abstract

The aim of this article is to trace the history of the tobacco industry in Bydgoszcz from the mid-19th century until the establishment of the Polish Tobacco Monopoly in 1922. The research was conducted using the records of Commercial Register Records (Akta Rejestru Handlowego), the City of Bydgoszcz Records (Akta miasta Bydgoszczy), and the Construction Records of the City of Bydgoszcz (Akta budowlane miasta Bydgoszczy) from the years 1850–1925. Archival information was supplemented with data from the daily press from the years 1908–1924. The research topic was presented against the background of the political and economic situation of the city (until 1920 Bydgoszcz was under Prussian rule, and after 1920 returned to the territory of the Polish state). The activity of tobacco factories in the analysed period was an important element of both the local and state economy.

Keywords:

Bydgoszcz, tabacco industry, history, 19th/20th century, tophography

Most read articles by the same author(s)

Agnieszka Wysocka, Materials of 6th Academic Session 'Polish art déco', 8–9 June 2015 , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 63 No. 2 (2015)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Wysocka, A. (2021). Tobacco factories in Bydgoszcz in the second half of the 19th century until the establishment of the Polish Tobacco Monopoly in 1922. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(4), 555–571. https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.4.009

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Blatsammlung betreffend die Firma Russiche Cigaretten Fabrik Bessarabia, Inhaber Joseph von Pawłowski, sygn. M 31.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Bydgoska Fabryka Cygar [później] Ubrań, Towarzystwo Akcyjne, sygn. 807.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], „Pomorze”. Skrzynecki, Kossakowski i S-ka. Fabryka Papierosów i Gilz. Towarzystwo z ograniczoną odpowiedzialnością w Bydgoszczy, sygn. 869.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], ARH [Akta Rejestru Handlowego], Firma L.(Leopold) Landsberger [Fabryka cygar, ul. Łokietka 8b], sygn. 3730.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AbmB [Akta budowlane miasta Bydgoszczy], sygn. 54; sygn. 69, sygn. 3402; sygn. 3959–3960, sygn. 5645–5647.
Google Scholar

AP Bydgoszcz [Archiwum Państwowe w Bydgoszczy], AmB [Akta miasta Bydgoszczy], sygn. 47.
Google Scholar

-lecie. 1923. 75-lecie najstarszej fabryki cygar w Polsce, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 176–178.
Google Scholar

Adama Cygara. 1923. Adama Cygara Bydgoskie, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 29, 14 lipca, s. 472–475.
Google Scholar

Anons. 1908a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 130, 7 czerwca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1908b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 288, 17 grudnia, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1909. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 92, 23 marca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1910. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 110, 3 lipca, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1916. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 22, 28 stycznia, s. 4.
Google Scholar

Anons. 1921a. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 38, 17 luty, s. 3.
Google Scholar

Anons. 1921b. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 120, 29 maja, s. 10.
Google Scholar

Anons. 1921c. Anons reklamowy, „Dziennik Bydgoski”, nr 210, 14 września, s. 5.
Google Scholar

Cajus. 1923a. „Legionka”, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 174–175.
Google Scholar

Cajus. 1923b. Bydgoska Fabryka Cygar Tow. Akc. w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 192.
Google Scholar

Derkowska-Kostkowska Bogna. 2018. Retro-przewodnik — od warsztatu do fabryki, Bydgoszcz.
Google Scholar

Fabryka. 1920. Fabryka Adama, „Dziennik Bydgoski”, nr 207, 17 września, s. 2.
Google Scholar

Fabryka. 1922. Fabryka papierosów „Orient”, „Gazeta Bydgoska”, nr 28, 3 sierpnia, s. 6.
Google Scholar

Ferland Catherine. 2007. Mémoires tabagiques. L’usage du tabac, du XVe siecle a nos jours. „Drogues, santé et société”, t. 6, nr 1, s. 17–48, https://doi.org./10.7202/016942ar (dostęp 28.09.2021).
Google Scholar

Fiedler L.K. 1923. Przemysł Wielkopolski, Poznań.
Google Scholar

Fortis. 1923. Fabryka wyrobów Tytuniowych „Pomorze” w Bydgoszczy, Garbary 10, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 15, 7 kwietnia, s. 241–242.
Google Scholar

Głowacka Iwona. 2020. Otoczenie regulacyjne upraw i produkcji tytoniu w Polsce oraz znaczenie sektora tytoniowego dla gospodarki krajowej, Warszawa.
Google Scholar

Jastrzębska-Puzowska Iwona. 2005. Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850–1920, Toruń.
Google Scholar

Jeleniewski Marek. K. 2009. Bydgoski Przemysł Tytoniowy w czasach Drugiej Rzeczypospolitej, „Kronika Bydgoska”, t. XXX, s. 111–122.
Google Scholar

Kaliszczuk M. 1981. Hasło: Polski Monopol Tytoniowy, [w:] Encyklopedia Gospodarcza Polski do 1945 roku, t. II, red. A. Mączak, Warszawa, s. 108–109.
Google Scholar

Katalog wystawy. 1929. Polski Monopol Tytoniowy jako pracodawca, bmw.
Google Scholar

Księga adresowa. 1855. Wohnungs-Anzeiger nebst Adress-und Geschäfts-Handbuch fűr Bromberg und Umgebung auf das Jahr 1855, Bromberg.
Google Scholar

Łabendziński S. 1920. Ilustrowany przewodnik po Bydgoszczy i dalszej okolicy, Bydgoszcz, s. 8.
Google Scholar

Marcinek Roman. 2012. Sławne ziele zwane tabaką, Wilanów.
Google Scholar

Mincer Franciszek. 1991. Przemiany administracyjne i społeczno-gospodarcze w pierwszym okresie rządów pruskich (1772–1806), [w:] Historia Bydgoszczy, t. 1: do 1920 roku, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań, s. 341–393.
Google Scholar

Ogłoszenie. 1909. Ogłoszenie, „Dziennik Bydgoski”, nr 265, 24 listopada, s. 4.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908a. Hodowla tytoniu w Turcji, „Dziennik Bydgoski”, nr 230, 8 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908b. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 231, 9 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908c. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 232, 10 października, s. 2.
Google Scholar

Pawłowski Józef. 1908d. O tytoniu, „Dziennik Bydgoski”, nr 233, 11 października, s. 2.
Google Scholar

Quis. 1923a. Człowiek, który ma własne okręty i importuje niemi tytuń do Polski, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 243–244.
Google Scholar

Quis. 1923b. Fabryka tytuniu i papierosów „Druh” w Bydgoszczy, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 12, 17 marca, s. 94–95.
Google Scholar

Skulski Julian. 1920. Tytoń i jego uprawa, Kraków.
Google Scholar

Smutna wiadomość. 1914. Smutna wiadomość, „Dziennik Bydgoski”, nr 27, 4 luty, s. 3.
Google Scholar

Spis nagród. 1910. Spis nagród na wystawie Przemysłowej w Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski”, nr 156, 14 lipca, s. .
Google Scholar

Stambuł. 1923. „Stambuł” Fabryka tytuniu i papierosów w Bydgoszczy, ul. Jackowskiego 1, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 11, 10 marca, s. 179.
Google Scholar

Tabakindustrie. 1907. Tabakindustrie, [w:] Industrie und Gewerbe in Bromberg, red. B. Böhm, Bromberg, s. 245–248.
Google Scholar

Uprawa. 1926. Uprawa tytoniu w Polsce w świetle cyfr, Warszawa.
Google Scholar

Wajda Kazimierz. 1991. Przeobrażenia gospodarcze Bydgoszczy w latach 1850–1914, [w:] Historia Bydgoszczy, red. M. Biskup, t. 1: do 1920 roku, Warszawa–Poznań, s. 530–541.
Google Scholar

Wysocka Agnieszka. 2016. Architektura bydgoskiego Monopolu Tytoniowego, [w:] Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni dziejów, t. II: Antropologia używek w gospodarce i życiu społecznym, red. J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, J. Woźny, Bydgoszcz, s. 47–56.
Google Scholar

Zwiedzanie. 1913. Zwiedzanie fabryki, „Dziennik Bydgoski”, nr 185, 13 sierpnia, s. 2–3.
Google Scholar