Urzędnicy centralni książąt szczecińskich w XVI i na początku XVII wieku

Radosław Gaziński

doi:10.23858/KHKM69.2021.2.002

Opublikowane: 2021-10-20

Tom 69 Nr 2 (2021)

Urzędnicy centralni książąt szczecińskich w XVI i na początku XVII wieku

Radosław Gaziński

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Studia i materiały

https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.2.002

Abstrakt

W artykule omówiono tryb powoływania, kompetencje i uposażenie urzędników centralnych/dworskich Księstwa Szczecińskiego w XVI i w pierwszych dekadach XVII w. Zwrócono uwagę na urząd marszałka nadwornego i jego zastępcy — podmarszałka. Do lat siedemdziesiątych XVI w. kompetencje zbliżone do marszałkowskich miał ochmistrz dworu, którego rolę z czasem sprowadzono do opieki nad fraucymerem księżnej. Kontrolę nad kancelarią książęcą sprawował kanclerz. Ostatnim z centralnych urzędników Księstwa Szczecińskiego był rentmistrz krajowy, prowadzący nadzór nad prywatną szkatułą władcy.

Słowa kluczowe:

urzędnicy, Gryfici, Pomorze, Księstwo Szczecińskie, nowożytność

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Gaziński, R. (2021). Urzędnicy centralni książąt szczecińskich w XVI i na początku XVII wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(2), 161–178. https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.2.002

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

APS [Archiwum Państwowe w Szczecinie], AKS [Archiwum Książąt Szczecińskich]: I/3074, I/3076, I/3078, I/3079, I/3080, I/3081, I/3082, I/3083, I/3100, I/3101, I/3102, I/3104, I/3106, I/3107, I/3109, I/3110, I/3111, I/3112, I/3113, I/3114, I/3115, I/3116, I/3117, I/3118, I/3137, I/3138, I/3152, I/3159, I/3160, I/3163.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Szczecinie. 2002. Archiwum Państwowe w Szczecinie. Przewodnik po zasobie archiwalnym. Akta do 1945 roku, oprac. R. Gaziński, P. Gut, M. Szukała, Warszawa–Szczecin.
Google Scholar

Atlas von Mecklenburg und Pommern. 1999. Historischer und geographischer Atlas von Mecklenburg und Pommern, red. W. Buchholtz i in., Schwerin.
Google Scholar

Bär Max. 1896. Die Politik Pommerns während des dreißigjährigen Krieges, Leipzig.
Google Scholar

Bodniak Stanisław. 1929. Kongres szczeciński na tle bałtyckiej polityki polskiej, Kraków.
Google Scholar

Cieślak Tadeusz. 1950. Bogusław X twórcą nowoczesnego państwa, „Przegląd Zachodni”, t. VI, z. 5–6, s. 427–434.
Google Scholar

Deutsche Geschichte im Osten Europas. 1999. Deutsche Geschichte im Osten Europas. Pommern, red. W. Buchholtz, Berlin.
Google Scholar

Dzieje Brandenburgii. 2001. Dzieje Brandenburgii — Prus na progu czasów nowożytnych (1500–1701), red. B. Wachowiak, współpr. A. Kamieński, Poznań.
Google Scholar

Filipa Hainhofera dziennik podróży. 2020. Filipa Hainhofera dziennik podróży zawierający obrazki z Frankonii, Saksonii, Marchii Brandenburskiej i Pomorza w roku 1617, oprac. K. Gołda, oprac. wyd. drugiego R. Skrycki, Szczecin.
Google Scholar

Gaziński Radosław. 2019a. Archiwa książąt Gryfitów od początków XVI do połowy XVII wieku, „Archeion”, t. CXX, s. 234–253.
Google Scholar

Gaziński Radosław. 2019b. „Preparations” of West Pomerania for the Thirty Years’ War, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. XXXIV, z. 4, s. 153–172.
Google Scholar

Gut Paweł. 2007. Die Hofgerichte in Stettin, [w:] Die Pommerschen Hofgerichte, red. N. von Jörn, Hamburg, s. 275–288.
Google Scholar

Hasenritter Fritz. 1937. Die pommersche Hofordnungen als Quellen für die Hof- und Landesverwaltung, „Baltische Studien”, Neue Folge, Bd. 39, s. 147–182.
Google Scholar

Koch Herbert. 1939. Beiträge zur innerpolitischen Entwicklung des Herzogtums Pommern im Zeitalter der Reformation, Greifswald.
Google Scholar

Lesiński Henryk. 1972. Pomorze Zachodnie w latach wojny trzydziestoletniej, [w:] Z dziejów wojennych Pomorza Zachodniego, red. B. Miśkiewicz, Poznań, s. 172–183.
Google Scholar

Ogiewa Monika. 2012. Obowiązki i wynagrodzenia urzędników książęcych w świetle ordynku dworskiego z 1575 roku, [w:] Szczecin — codzienność miasta i jego mieszkańców, red. K. Rembacka, Szczecin, s. 49–62.
Google Scholar

Ogiewa Monika. 2016. Obowiązki urzędników dworskich księcia szczecińskiego Jana Fryderyka, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, t. LXXVI, s. 225–245.
Google Scholar

Ogiewa-Sejnota Monika. 2014. Kancelaria na dworze księcia szczecińskiego Jana Fryderyka, personel i funkcjonowanie. Zarys problematyki, „Studia Maritima”, t. XXVII, z. 2, s. 137–147.
Google Scholar

Petsch Reinhold. 1907. Verfassung und Verwaltung Hinterpommerns im siebzehnten Jahrhundert, Leipzig.
Google Scholar

Podralski Jerzy. 1977. Wstęp do inwentarza archiwalnego. Archiwum Książąt Szczecińskich, Szczecin.
Google Scholar

Podralski Jerzy. 1991. Archiwum Książąt Szczecińskich, cz. 1, Szczecin.
Google Scholar

Rudel. 1890. Die Lage Pommerns vom Beginn des dreißigjährigen Krieges bis zum Eintreffen Gustaf Adolfs (1620–1630), „Baltische Studien”, Alte Folge, Bd. 40, s. 18–69.
Google Scholar

Rymar Edward. 2004. Wielka podróż wielkiego księcia: wyprawa Bogusława X na niemiecki dwór królewski, do Ziemi Świętej i Rzymu (1496–1498), Szczecin.
Google Scholar

Rymar Edward. 2005. Rodowód książąt pomorskich, Szczecin.
Google Scholar

Rymar Edward. 2015. Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wielkopolski.
Google Scholar

Sczaniecki Michał. 1956. Główne linie rozwoju feudalnego państwa zachodniopomorskiego, cz. II (1478–1848), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. VIII, z. 1, s. 93–131.
Google Scholar

Spahn Martin. 1896. Verfassungs- und Wirtschaftsgeschichte des Herzogtums Pommern von 1478 bis 1625, Leipzig.
Google Scholar

Szymczak Barbara. 2006, Fryderyk Wilhelm, Wrocław.
Google Scholar

Turek-Kwiatkowska Lucyna. 1965. Szczeciński sąd nadworny w XVI i XVII wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XVII, z. 1, s. 107–135.
Google Scholar

Turek-Kwiatkowska Lucyna. 1990. Organizacja dworu książęcego w Szczecinie, [w:] Mecenat artystyczny książąt Pomorza Zachodniego, red. W. Filipowiak, B. Januszkiewicz, Szczecin, s. 165–173.
Google Scholar

Wachowiak Bogdan. 1976. Pomorze Zachodnie w początkach czasów nowożytnych (1464–1648). Odrodzenie się i upadek państwa pomorskiego, [w:] Historia Pomorza, t. 2: do 1815, red. G. Labuda, cz. 1: (1464/66–1648/57), oprac. M. Biskup, M. Bogucka, A. Mączak, B. Wachowiak, Poznań, s. 651–1059.
Google Scholar

Wehrmann Martin. 1904. Geschichte von Pommern, Bd. 1, Gotha.
Google Scholar

Wehrmann Martin. 1906. Geschichte von Pommern, Bd. 2, Gotha.
Google Scholar

Wehrmann Martin. 1918. Pommern zur Zeit der beginnenden Reformation, „Baltische Studien”, Neue Folge, Bd. 21, s. 1–69.
Google Scholar