Zmiany w przestrzeni gdańskiego miejskiego zespołu osadniczego pod panowaniem zakonu krzyżackiego a problem lokalizacji miasta samorządowego w Gdańsku w XIII w.
Słowa kluczowe:
średniowiecze -- Polska, miasta średniowieczne -- Polska, lokacje miast w średniowieczu, przestrzeń miejska, układ przestrzenny miast średniowiecznych, przemiany przestrzenne miast średniowiecznych, Gdańsk (Polska)Abstrakt
SPATIAL CHANGES IN THE GDAŃSK CONURBATION UNDER THE TEUTONIC ORDER RULE AND THE ISSUE OF LOCATING THE LÜBECK-LAW TOWN IN GDAŃSK IN THE 13TH CENTURY
One of the unresolved research questions in the history of Gdańsk (Danzig) in the 14th c. is the issue of locating the Council-governed town: it is hypothesized to have been situated near St Catherine’s church (in the Old Town) or on the Motława in the vicinity of St Mary’s church (the Main Town). There have been attempts at solving the puzzle through researching the beginnings and functions of those churches. New criteria that can be helpful: determining the exact reference of the term “old town”, delimiting the borders of the land that belonged to the chartered town before 1308 and to the Main Town, and the analysis of the agreement between the Main Town and the bishop of Włocławek made on 11 November 1356 and the data on the estates owned by the Oliwa monastery in the Main Town from the latter from the council of Gdańsk to the Grand Marshal of the Teutonic Order of 29 May 1347, suggest that the 13th-century council-governed town was not identical with the Main Town but was probably situated in the Old Town. This location, however, has not yet been confirmed by archaeological finds.
Pobrania
Bibliografia
Bieniak J. 1999. Powstanie miasta samorządowego — najstarsze lokacje miejskie, [w:] Włocławek. Dzieje miasta, red. J. Staszewski, t. I: Od początków do 1918 roku, Włocławek.
Borcowski Z. 2009. Stanowisko 5 w ujęciu funkcjonalno-chronologicznym, Archeologia Gdańska, t. 1, Gdańsk.
Długokęcki W. 1996. Mierzeja Wiślana od XIII do połowy XV wieku (1454 r.), Gdańsk.
Długokęcki W. 2009. Hanza a Gdańsk na przełomie XIII i XIV wieku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Dworzaczkowa J. 1962. Dziejopisarstwo gdańskie do połowy XVI wieku, Gdańsk.
Grabski A.F. 1968. Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV–XV w., Warszawa.
Grulkowski M. 2009. Rynek renty w Głównym Mieście Gdańsku w świetle najstarszych ksiąg gruntowych w XIV–XV wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, red. E. Kizik, cz. 1, Gdańsk.
Hołowińska Z. 1967. Dzielnica rzemieślnicza z XIII i XIV wieku w Gdańsku (stanowisko 2), Gdańsk Wczesnośredniowieczny, t. VI, red. J. Kamińska, Gdańsk.
Jasiński K. 1974. Z problematyki trzynastowiecznego Gdańska. Kościoły gdańskie, „Zap. Hist.”, t. 39, z. 3.
Jasiński K. 1985. Chronologia kościołów gdańskich XII i XIII wieku. Uwagi metodyczne. Cz. I–II. Na marginesie książki H. Lingenberga, Die Anfänge des Klosters Oliva und die Entstehung der deutschen Stadt Danzig, Stuttgart 1982, „Zap. Hist.”, t. 50, z. 1.
Jurek T. 2005. Przebieg lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kuratowska, T. Jurek, Poznań.
Keyser E. 1972. Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Köln–Wien.
Kiryk F. 2013. Lokacje miejskie nieudane, translacje miast i miasta zanikłe w Małopolsce do połowy XVII stulecia, [w:] F. Kiryk, Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Kraków.
Kościński B., Paner H. 2005. Nowe wyniki datowania grodu gdańskiego — stanowisko 1 (wyk. I–V), [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk.
Leciejewicz L., Rębkowski M. 2000. Kołobrzeg. Średniowieczne miasto nad Bałtykiem, Kołobrzeg.
Lepówna B. 1967. Próba synchronizacji stanowisk archeologicznych na terenie Gdańska w oparciu o materiał ceramiczny, Gdańsk wczesnośredniowieczny, t. VI, red. J. Kamińska, Gdańsk.
Lingenberg H. 1985. Das topographische Problem der deutschrechtlichen Stadt Danzig im 13. Jahrhundert, [w:] Danzig in acht Jahrhunderten. Beiträge zur Geschichte eines hansischen und preußischen Mittelpunktes, red. B. Jähnig, P. Letkemann, Münster-Westf.
Możejko B., Śliwiński B., Kaczor D. 2006. Zarys dziejów klasztoru dominikańskiego w Gdańsku od średniowiecza do czasów nowożytnych (1226/1227–1835), Archeologia Gdańska, t. I, red. H. Paner, Gdańsk.
Paner H. 2006. Archeologia Gdańska w latach 1988–2005, Archeologia Gdańska, t. I, red. H. Paner, Gdańsk.
Piskorski J.M. 1990. Kolonizacja wiejska Pomorza zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, Poznań.
Popielas–Szultka B. 1990. Początki i lokacje miast na Pomorzu Sławieńsko-Słupskim do połowy XIV wieku, Słupsk.
Powierski J. 1997. Dzieje polityczne Gdańska w latach 1308–1454, [w:] Wielka księga miasta Gdańska, Gdańsk.
Rębkowski M. 2001. Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg.
Rogalanka A. 1988. Lokacja miasta na lewym brzegu Warty w 1253 r., [w:] Dzieje Poznania do roku 1793, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań.
Rozenkranz E. 1966. Prawo lubeckie w Gdańsku w latach 1261/63–1346, „Rocznik Gdański”, R. 25.
Samól P. 2009. Kościół grodowy w Gdańsku. Studium z pogranicza historii i architektury, Studia z dziejów średniowiecza, nr 15, Malbork.
Samsonowicz H. 1965. Tło gospodarcze wydarzeń 1308 roku na Pomorzu Gdańskim, „Przegl. Hist.”, t. 56, z. 2.
Śliwiński B. 2003. Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306–1309, Gdańsk .
Śliwiński B. 2009. Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku, Gdańsk.
Śliwiński B. 2009. Wydarzenia w Gdańsku i w okolicach w okresie od września do 12/13 listopada 1308 roku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Piekalski J. 2005. Przemiany topografii miast Europy Środkowej w XII–XIII wieku. Aktualne problemy badawcze, [w:] Civitas Cholbergensis. Transformacja kulturowa w strefie nadbałtyckiej w XIII w., red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg.
Powierski J. 1997. Co naprawdę wiemy o pobycie św. Wojciecha w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, R. 57, z. 1.
Wędzki A. 1974. Początki reformy miejskiej w Środkowej Europie do połowy XIII wieku (Słowiańszczyzna Zachodnia), Warszawa–Poznań.
Zdrenka J. 2009. Odrodzenie miasta Gdańska po wydarzeniach 1308 roku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Zgłobicki B. 2007. Miasta lokacyjne w średniowiecznym Włocławku, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie (II), red. K. Grążawski, Włocławek–Brodnica.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
