Siedziba prepozyta kapituły kamieńskiej w Lubinie na wyspie Wolin
Słowa kluczowe:
średniowiecze -- Polska, Lubin, gm. Międzyzdroje (Polska), grody średniowieczne, kapituły średniowieczne, rezydencje kościelne średniowieczne, architektura średniowieczna, wieże mieszkalne średniowieczneAbstrakt
THE RESIDENCE OF THE PROVOST OF THE KAMIEŃ CATHEDRAL CHAPTER IN LUBIN ON THE ISLAND OF WOLIN
Lubin is a small village on the south-western edge of the island of Wolin on the Szczecin Lagoon. The stronghold that was built there in the early Middle Ages had an important administrative role in the Duchy of West Pomerania. One of the fi rst churches in Pomerania was built there when bishop Otto of Bamberg undertook his Christianization mission. In 1186 or 1187 Duke Bogusław I of Pomerania granted the Lubin stronghold, together with its church of St Nicholas and several nearby villages, to the chapter of the Kamień cathedral. The stronghold soon lost its position and in thirteenth-century sources it is referred to as just villa Lubin. Sixteenth-century sources indicate that the provost of the chapter has his seat there, located on a hill, probably where the stronghold used to be. Excavations carried out in that site in 2008–2011 revealed relics of two buildings dated to the late Middle Ages, which can be identifi ed with this residence. The article discusses these finds, aiming to establish whether this identifi cation is correct.The Lubin stronghold lost its defensive function soon after it had been given to the Kamień chapter. The late Middle Ages, most probably the 14th or 15th c., brought major changes in the use of the hill plateau: two buildings were erected in the northern and southern part of the former stronghold. One of them was almost completely demolished, probably in the 19th c.; its only surviving part is a small fragment of the foundation built of fieldstones and Gothic bricks. The other one was also demolished but its cellars and foundations, made of stone and brick, have survived in a very good condition. This house was built on a square plan; it measured 4.00 × 3.80 m. On the northern side it had stairs leading to the cellar. The fi ll of the cellar contained fragments of architectural details (painted plaster, roof-tiles, bricks, glazed fl oor-tiles, window glass) and furnishings (glass vessels, pottery, stove-tiles). The finds should be interpreted as the foundations of a country house built by the provost in the centre of the Lubin estate in the late Middle Ages. Its main part was a residential tower, modelled on castles in the nearby provinces of Mecklemburg and Brandenburg. The furnishings imply that the owner was very well-off. The tower was dismantled or destroyed in the 16th c., soon after the chapter lost the Lubin estate in 1579, and the area of the former stronghold ceased to be used for residential purposes.
Pobrania
Bibliografia
Beutmann J. 2014. Glasfunde des späten Mittelalters aus Sachsen, [w:] Glasarchäologie in Europa. Regionen-Produkten-Analysen, red. E. Černá, P. Step-puhn, Most.
Biszkont J. 2005. Późnośredniowieczne szklarstwo na Śląsku, Wratislavia Antiqua, t. 7.
Broscheit F. 1994. Steinerne Turmhäuser als bürgerliche Wohnbauten des 13. Jahrhunderts im Lübecker Kaufl euteviertel, „Archäologisches Korrespondenzblatt”, t. 24/4, 1994
Cnotliwy E. 1981. Szkło z XVI–XVIII wieku z Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, „Materiały Zachodniopomorskie”, t. XXVII.
Dąbrowska M. 1987. Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XIII wieku, Wrocław.
Dumitrache M. 1990. Glasfunde des 13.–18. Jahrhunderts aus der Lübecker Innenstadt. Grabungen 1948–1973, „Lübecker Schriften zur Archäologie und Kulturgeschichte”, t. 19.
Dymek K. 1999. Piec kaflowy, [w:] Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10–11 we Wrocławiu, Wratislavia Antiqua, t. 1, red. C. Buśko, J. Piekalski, Wrocław.
Eggers H.J. 1978. Funde der wendisch-wikingischen Zeit in Pommern, Kiel.
Fehring G. 1980. Fachwerkhaus und Steinwerk als Elemente der frühen Lübecker Bürgerhausarchitektur, ihre Wurzeln und Ausstrahlung, „Offa”, t. 37.
Fehring G. 1986. Städtischer Hausbau in Norddeutschland von 1150 bis 1250, „Zeitschrift für Archäologie des Mittalalters”, Beiheft 4.
Filipowiak W. 1962. Wolinianie. Studium osadnicze, cz. 1: Materiały, Szczecin.
Frentop N. 2000. Die frühneuzeitliche Besiedlung des Burgtheaterparkplatzes in Soest. Eine archäo-logisch historische Studie, „Soester Betraige zur Archäologie”, t. 3 (on-line).
Frey K. 2005. Mittelalterliche Steinkeller im ländlichen Siedlungswesen Nordostdeutschlands, [w:] Die bäuerliche Ostsiedlung des Mittelalters in Nordostdeutschland. Untersuchungen zum Landesausbau des 12. bis 14. Jahrhunderts im ländlichen Raum, red. F. Biermann, G. Mangelsdorf, Greifswalder Mitteilungen, t. 7, Frankfurt am Main.
Garas M., Karwowska H., 2013. Wyroby szklane, [w:] Założenie rezydencjonalne Sapiehów w Dubnie, red. H. Karwowska, A. Andrzejewski, Białystok.
Gołębiewski A. 1992. Ornamentyka późnośredniowiecznych i nowożytnych naczyń szklanych (analiza zabytków archeologicznych z Elbląga i Torunia), „Kw.HKM”, R. XL, nr 4.
Isenberg G. 1990. Archäologische Beobachtungen zur Ausbildung der Parzellenstrukturen und zur baulichen Nutzung der Grundstücke in mittelalterlichen Städten Westfalens, „Lübecker Schriften zur Archäologie und Kulturgeschichte”, Bd. 20.
Kajzer L. 2014. W sprawie genealogii wiejskiej siedziby obronnej w Polsce, [w:] Archaeologia historica. Pisma wybrane, red. L. Domańska, A. Marciniak-Kajzer, A. Andrzejewski, Warszawa.
Krohn D., Ulrich J. 2004. Ein gemalter mittelalterlicher Wohnturm aus Ankershagen, Lkr. Müritz, „Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern”, 11, 2004.
Lasek P. 2013. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa.
Majewski M. 2012. Wyroby ceramiczne okresu nowożytnego, [w:] Archeologia Stargardu, red. M. Majewski, t. 1: Badania zachodniej części Kwartału V, red. K. Kwiatkowski, Stargard.
Makowska M. 2012. „Zabytki szklane ze stanowiska Lubin 1”, Szczecin, mps pracy licencjackiej, w Archiwum Uniwersytetu Szczecińskiego
Marciniak R. 1970. Dobra kapituły kamieńskiej do połowy XV wieku. Studium z dziejów społecznych gospodarstwa feudalnego, Szczecin.
Markiewicz M. 1995. Oszklenie okienne w ikonografii flamandzkiej i niderlandzkiej od XV do XVIII wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Archeologia, 22.
Michas U. 2000. Die mittelalterlichen und barocken Befunde auf dem ehemaligen Gutshof Berlin-Rosenthal, [w:] Miscellanea Archaeologica. Festgabe für Adrian von Müller zum 70. Geburstag, red. J. Haspel, W. Menghin, Berlin.
Olczak J. 1984. Archeologia w badaniach nad średniowiecznym i nowożytnym hutnictwem szkła w Polsce, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Archeologia, 10.
Petersohn J. 1979. Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel des Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Mission — Kirchenorganisation — Kultpolitik, Köln–Wien.
Piekalski J. 2004. Wczesne domy mieszczan w Europie Środkowej. Geneza — funkcja — forma, Wrocław.
Rębkowski M. 2001. Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg.
Rosik S. 2010. Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław.
Rötting H. 1996. Das ostsächsische Doppelhaus des hohen Mittelalters im archäologisch-rechtshistorischen Befund von Braunschweig, [w:] Hausbau und Raumstruktur früher Städte in Ostmitteleuropa, red. H. Brachmann, J. Klápště, Prague.
Rötting H. 1999. Zu Hausbau und Grundstücksbebauung in der hochmittelalterlichen Altstadt von Braunschweig, [w:] Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäologie im Hanseraum III: Der Hausbau, red. M. Gläser, Beck.
Rymar E. 2009. Prałatura kapituły kamieńskiej w XII–XVI wieku. Część I: Prepozyci, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. XXIV (LIII), z. 1.
Sedláčková H. 2007. From the Gothic period to the Renaissance. Glass in Moravia 1450–circa 1560, [w:] Studies in Post-Medieval Archaeology, t. 2: Material Culture from the End of the 15th Century and its Reflection in Archaeological, Written and Iconographic Sources, red. J. Žegklitz, Praha.
Spors J. 1991. Organizacja kasztelańska na Pomorzu Zachodnim w XII–XIII w., Słupsk.
Szczesiak R. 1997. Archäologische Untersuchungen auf einem spätmittelalterlich-frühneuzeitlichen Herrensitz bei Ihlenfeld, Lkr. Mecklenburg-Strelitz, [w:] Tradition und Fortschritt archäologischer Forschung in Greifswald, red. G. Mangelsdorf, Greifswalder Mitteilungen, t. 2, Frankfurt am Main.
Ślaski K. 1960. Podziały terytorialne Pomorza w XII–XIII wieku, Poznań.
Wyrobisz A. 1968. Szkło w Polsce od XIV do XVII w., Wrocław–Warszawa–Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
