Gospodarczy awans Częstochowy i sosnowiecko-częstochowskiego okręgu przemysłowego w latach 1877–1914

Rafał Wiktor Kowalczyk

Opublikowane: 2018-01-01

Tom 66 Nr 1 (2018)

Gospodarczy awans Częstochowy i sosnowiecko-częstochowskiego okręgu przemysłowego w latach 1877–1914

Rafał Wiktor Kowalczyk

Abstrakt

O rozwoju gospodarczym Częstochowy i okręgu sosnowiecko-częstochowskiego, obok zmian w ekonomicznej polityce Rosji oraz wahań koniunktury europejskiej, przesądziło atrakcyjne dla kapitału zagranicznego położenie. Atutami były: bliskość granicy państwa, dogodne połączenia kolejowe, tania siła robocza, chłonny rynek zbytu (lokalny, krajowy wreszcie imperialny – rosyjski). Bliskość Zagłębia Dąbrowskiego pozwalała na korzystanie z taniego węgla kamiennego. W rezultacie Częstochowa przekształciła się w wiodący ośrodek przemysłu okręgu sosnowiecko-częstochowskiego, w którym inwestorzy – głównie zagraniczni, ale też krajowi – budowali fabryki tekstylne, zakłady przemysłu mineralnego, chemicznego, hutniczego, spożywczego, drzewnego oraz papierniczego. W Częstochowie i całym okręgu powstawało dużo więcej zakładów wzniesionych za kapitały zagraniczne, niż w okręgu łódzkim, a nawet warszawskim. Kapitał zagraniczny dominował w regionie, inwestując w szczególnie kapitałochłonne zakłady z branży: górniczej, hutniczej, chemicznej, metalowo-maszynowej. Firmom polskim brakowało odpowiednio dużych środków, a w przypadku przemysłu chemicznego – technologii. Stąd aktywność spółek zachodnioeuropejskich, głównie z Niemiec, ale także w mniejszym stopniu z Francji i Belgii.

Słowa kluczowe:

Królestwo Polskie, Częstochowa, Sosnowiecko-Częstochowski Okręg Przemysłowy, gospodarka

Inne teksty tego samego autora

Rafał Wiktor Kowalczyk, Górnictwo i przemysł Górnego Śląska w dobie Fridricha Antona von Heynitza i Fridricha Wilhelma von Redena, współtwórców potęgi gospodarczej Prus (1777-1807) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 64 Nr 4 (2016)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kowalczyk, R. W. (2018). Gospodarczy awans Częstochowy i sosnowiecko-częstochowskiego okręgu przemysłowego w latach 1877–1914. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(1), 99–110. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/994

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Dobb Maurice. 1964. Studia o rozwoju kapitalizmu, Warszawa
Google Scholar

Choroszewski Wincenty. 1875. Ostatnie przesilenie węglowe w Europie, PT, t. 1
Google Scholar

Galbraith John Keneth. 1982. Pieniądz. Pochodzenie i losy, Warszawa
Google Scholar

Janżułł Iwan Iwanowicz. 1887. Przemysł fabryczny w Królestwie Polskiem, Petersburg
Google Scholar

Jasiczek Stanisław. 1959. Kapitał francuski w przemyśle górniczo–hutniczym Zagłębia Dąbrowskiego, „Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Planowania i Statystyki”, z. 15
Google Scholar

Jedlicki Jerzy. 1964. Nieudana próba kapitalistycznej industrializacji. Analiza państwowego gospodarstwa przemysłowego w Królestwie Polskim XIX w., Warszawa
Google Scholar

Jezierski Andrzej, Zawadzki Stanisław. 1966. M., Dwa wieki przemysłu w Polsce. Zarys dziejów, Warszawa
Google Scholar

Kaczyńska Elżbieta, Piesowicz Kazimierz. 1977. Wykłady z powszechnej historii gospodarczej (od schyłku średniowiecza do I wojny światowej), Warszawa
Google Scholar

Koczanowicz Mieczysław. 1986. Prawo górnicze obowiązujące w Królestwie Polskiem, Warszawa
Google Scholar

Koszutski Stanisław. 1905. Rozwój ekonomiczny Królestwa Polskiego w ostatniem trzydziestoleciu (1870–1900), Warszawa
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2000. Przemiany własnościowe i kapitałowe w górnictwie węgla kamiennego i brunatnego Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1796–1877, „Rocznik Łódzki”, t. XLVIII
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2003. Rola kapitału zagranicznego w górnictwie węgla kamiennego Zagłębia Dąbrowskiego w latach 1831 – 1899, „Studia z Historii Społeczno–Gospodarczej XIX i XX wieku”, t. 1
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2005. Rozwój branży przemysłu cementowego na ziemiach polskich w latach 1853– 1914, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku”, t. 3
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2006. Rozwój gospodarki komunalnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX stulecia, „Przegląd Nauk Historycznych”, R. V, nr 2 (10)
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2008. Przemysł górniczo–hutniczy w Staropolskim Okręgu Przemysłowym w latach 1862-1914, [w:] Społeczeństwo i gospodarka w rejonie świętokrzyskim w XIX i XX wieku, red. U. Oettingen, J. Szczepański, Kielce
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2009. Gospodarcze aspekty rozwoju kolejnictwa w Królestwie Polskim do 1914 r., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, R. 54, nr 1
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2010a. Investicìï u važku promislovìstʹ donecʹko- pridniprovsʹkogo rajonu do 1914 r.: ìnnovacìjnij rozvitok v umovah deržavnogo protekcìonìzmu, „Ukraïnsʹkij Ìstoričnij Žurnal”, 6
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2010b. Rozwój przemysłu chemicznego w Królestwie Polskim do 1814 roku, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 3-4
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2011. Przemysł cynkowy w Królestwie Polskim w latach 1859– 1914, „Studia Historyczne”, R. LIV, z. 2 (214)
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2013a. Istoki processa globalizacii kapitalističeskoj èkonomiki razvivaûŝihsâ stran pered pervoj mirovoj vojnoj, [w:] TRANSFORMACÌÂ NACÌONALʹNIH MODELEJ EKONOMÌČNOGO ROZVITKU V UMOVAH GLOBALÌZACÌÏ, Kiïv
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2013b. Mìž Shodom ì Zahodom. Ukraïna na rozdorìžžì. Modernìzacìâ či stabìlìzacìâ?, [w:] Varìacìï modernu ta modernìzacìï: ukraïnsʹkij socìum v kontekstì globalʹnih procesìv, Kiïv
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2013c. Rozwój przemysłu ciężkiego w Królestwie Polskim w latach 1877–1914, Warszawa
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2016a. Przemysł ciężki południowej Rosji na początku XX w., „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, t. 6, nr 277
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2016b. Ukraina – „tygrys” XIX–wiecznych przeobrażeń gospodarczych Europy, [w:] NAUKOVIJ ÈBIPNIK, YKPAÏHA TA POLŜA: mminule, sʹogodennâ, perspektivi, Lucʹk
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2016c. Ukraïna do ì pìslâ Krimsʹkoï vìjni, naš Krim, „Naukovij vìsnik, Vypusk”, 2
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2016d. Ukraina w okowach globalizacji. Drugi etap globalizacji – od lat 50– tych XIX w. do wybuchu II wojny światowej, [w:] NAUKOVIJ ÈBIPNIK, YKPAÏHA TA POLŜA: mminule, sʹogodennâ, perspektivi, Lucʹk
Google Scholar

Kowalczyk Rafał. 2016e. W cieniu walk, wojen i rewolucji. Trudna droga Ukrainy do wolności..., „Ucraina Magna”, t. I
Google Scholar

Księga adresowa. 1906. Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polskim na rok 1905, opr. L. Jeziorański, Warszawa
Google Scholar

Księga adresowa. 1908. Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polskim, opr. L. Jeziorański, Warszawa
Google Scholar

Lewis W. Arthur. 1986., Wzrost i wahania cykliczne 1870–1913, Warszawa
Google Scholar

Łabuz Marian. 1973. Zarys powstania i rozwoju rządowego przemysłu węglowego w Dąbrowie Górniczej do 1876 r., „Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, t. 12
Google Scholar

Mendelson Lew. Teoria i historia kryzysów i cykli ekonomicznych, t. 2, Warszawa 1960
Google Scholar

Nowe towarzystwo. 1901. Nowe towarzystwo niemieckie w Rossyi, „Przegląd Techniczny”, R. XXVII, t. XXXIX, nr 15
Google Scholar

Pietrzak-Pawłowska Irena. 1955. Królestwo Polskie w początkach imperializmu, Warszawa
Google Scholar

Pietrzak-Pawłowska Irena. 1965. Zagłębie Dąbrowskie i okręg Loary. Penetracje kapitałów francuskich po 1870 r., „Kwartalnik Historyczny", R. LXXII, nr 4
Google Scholar

Puczyński Bohdan. 1961., „Częstochowianka”. Gospodarka kapitału francuskiego oraz hitlerowskiego zarządu powierniczego w latach 1900-1944, Częstochowa
Google Scholar

Pustuła Zbigniew. 1958. Monopolii w metaurgiczeskoj promyszlennosti Carstwa Polskogo i ich uczastije w Prodametie, „Istoriczeskoje zapiski”, t. 62
Google Scholar

Pustuła Zbigniew. 1968. Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczo-metalowym Królestwa Polskiego (1882–1900), Warszawa
Google Scholar

Puś Wiesław. 1976. Przemysł włókienniczy w Królestwie Polskim w latach 1870 – 1900, Łódź
Google Scholar

Puś Wiesław. 1997. Rozwój przemysłu w Królestwie Polskim 1870–1914, Łódź
Google Scholar

Puś Wiesław. 2001 Kierunki rozwoju gospodarczego Europy na początku XX w., [w:] Europa w XX wieku. Główne kierunki rozwoju (ekologia, gospodarka, kultura, polityka), red. E. Wiśniewski, Łódź
Google Scholar

Puś Wiesław. 2005. Stereotypy w badaniach nad historią społeczno–gospodarczą Polski XIX i XX wieku, [w:] Studia z dziejów Polski od końca XVIII do połowy XX wieku, red. S. Pytlas, Łódź
Google Scholar

Puś Wiesław. 2014. Statyka przemysłu Królestwa Polskiego w latach 1879–1913. Materiały źródłowe, Łódź
Google Scholar

Rose Edward. 1918. Wielki przemysł Królestwa Polskiego przed wojną. Przyczynki do tzw. „teorji rynków wschodnich”, Poznań
Google Scholar

Sobalski Franciszek. 1971. Przemysł Częstochowy 1882–1900, „Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, t. 11
Google Scholar

Sobalski Franciszek. 1998. Wpływ kolei warszawsko-wiedeńskiej na rozwój miasta Częstochowy do I wojny światowej, Częstochowa
Google Scholar

Szaraniec Lech. 1976. Załoga koncernu „Hohenlohe” i jej walka ekonomiczna w latach 1905 1939, Katowice
Google Scholar

Wolski A. 1901. Żelazo na przełomie dwóch wieków, „Przegląd Techniczny”, R. XXVII, t. XXXIX, nr 39
Google Scholar

Ukazitiel diejstwujuszczich. 1903. Ukazitiel diejstwujuszczich w Imperii akcyoniernych priedprijatij, opr. B.A. Dmitriew-Mamonow, Petersburg
Google Scholar

Ziółkowski Janusz. 1960. Sosnowiec. Drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego, Katowice
Google Scholar

Przemysł i handel. 1914. Przemysł i handel Królestwa Polskiego, opr. A.R. Sroka, Warszawa
Google Scholar

Fabryczno–zawodskije. 1914. Fabryczno–zawodskije predprijatia Rossijskoj Imperia, opr. D.P. Kandaurow, Pietrograd
Google Scholar