Przestrzeń jako element tożsamości religijnej i przedmiot konfliktów wyznaniowych w czasach nowożytnych na przykładzie dominikanów toruńskich

Autor

  • Łukasz Myszka Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Słowa kluczowe:

nowożytny o. -- Polska, miasta nowożytne -- Polska, przestrzeń miejska, dominikanie (zakon), klasztor a miasto, grupy wyznaniowe, tożsamość religijna, konflikty religijne, Toruń (Polska)

Abstrakt

SPACE AS AN ELEMENT OF RELIGIOUS IDENTITY AND A CAUSE OF RELIGIOUS CONFLICTS IN THE MODERN ERA. EXEMPLIFIED WITH THE CASE OF TORUŃ DOMINICANS

The progress of Reformation in Toruń/Thorn the modern era implied coexistence of repre-sentatives of different religions in common urban space, which often led to conflicts. The Toruń Dominicans were a large and active religious community at that time. Being necessary for their survival, the space which they occupied within and outside the town was very important in shaping their individual and communal identity. The Dominican friary functioned in a hostile neighbourhood, since it was situated in the New Town, where most people were Lutherans, who rejected the concept of religious orders as well as many Catholic dogmas and practices. Of the many conflicts between the Dominicans and protestant burghers, especially municipal authorities, in the modern era, most concerned space. The reasons were: the Dominican estates outside the town, the right to a town gate, alcohol licence, employing artisans not belon-ging to guilds on Dominican land, the friary cemetery, the brothel and the executioner’s house located close to the friary, and violating the sanctity of the Dominican church and cemetery. Using the common urban space by Catholics and Protestants generated many conflicts over Holy Sacrament processions, especially those on Corpus Christi. The Dominicans frequently complained to the royal court about being wronged (and even assaulted) by Protestants. Their relations with the Protestant municipal authorities and burghers in some periods of the 17th and 18th c. were so strained that the friars accused the authorities of aiming to destroy Catholicism in Toruń. The material, social and religious heterogeneity of space disintegrated the community of the early-modern Toruń, with religious differences being a major factor in that respect, as is confirmed by the relationship between the Dominicans and the Protestant burghers.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Alabrudzińska E. 2003. Stosunki religijne w Toruniu (1815–1914), [w:] Historia Torunia, t. III, cz. I: W czasach zaboru pruskiego (1793–1920), Toruń.

Biskup M. 1992. U schyłku średniowiecza i w początkach odrodzenia (1454–1548), [w:] Historia Torunia, t. II, cz. I: U schyłku średniowiecza i w początkach odrodzenia (1454–1548), red. M. Biskup, Toruń.

Dygdała J. 1996. Toruń między szwedzkim potopem a wojną północną (1660–1699), [w:] Historia Torunia, red. M. Biskup, t. II, cz. III, Toruń.

Janicka D. 2004. Kara śmierci w dawnym Toruniu (XVI–XVIII w.), [w:] Doctrina multiplex veritas una. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Mariuszowi Kulickiemu twórcy Katedry Kryminalistyki z okazji 35-lecia powołania Katedry na Wydziale Prawa i Administracji UMK, red. A. Bulsiewicz, A. Marek, V. Kwiatkowska-Darul, Toruń.

Jasiński T. 1989. Początki klasztoru dominikańskiego w Toruniu, „Zap. Hist.”, t. 54, z. 4.

Kaczor D. 2005. Labor infamus — labor utilis. Funkcje kata w systemie utrzymywania czystości w wielkich miastach Prus Królewskich XVI–XVIII wieku, „Kw.HKM”, R. LIII, nr 3–4.

Kłoczowski J. 2008. Wielki zakon XVII-wiecznej Rzeczypospolitej u progu swego rozwoju. Dominikanie polscy w świetle wizytacji generalnej z lat 1617–19, [w:] tenże, Polska prowincja dominikańska w średniowieczu i Rzeczypospolitej Obojga (Wielu) Narodów, Poznań.

Kubicki R. 2014. Kasata klasztorów dominikańskich na terenie prowincji Prusy Zachodnie w latach 1818-1835 i jej skutki, [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, red. M. Derwich, t. II, Wrocław.

Licau K. 2008. Toruńskie partactwo szewskie w XVIII wieku, „Rocznik Toruński”, t. 35.

Maj K. 1978. Początki klasztorów franciszkanów i dominikanów w Toruniu, „Rocznik Toruński”, t. 13.

Maliszewski K. 1987. Zakony katolickie w Toruniu w okresie potrydenckim jako ośrodki religijności i kultury, „Studia Pelplińskie”, t. 18.

Maliszewski K. 1994. Stosunki religijne w Toruniu w latach 1548–1660, [w:] Historia Torunia, t. II, cz. II: W czasach renesansu, reformacji i wczesnego baroku (1548–1660), red. M. Biskup, Toruń.

Maliszewski K. 1997. Działalność jezuitów w protestanckim Toruniu u schyłku XVI i w XVII wieku na tle stosunków wyznaniowych w mieście, [w:] Jezuici w Toruniu 1596–1996. Materiały konferencji zorganizowanej w Toruniu 17–23 listopada 1996 r. z okazji Jubileuszu 400-lecia przybycia Jezuitów do miasta, red. K. Maliszewski, W. Rozynkowski, Toruń.

Mikulski K. 2004. Obcy w oblężonej twierdzy protestantyzmu — portret zbiorowy katolików toruńskich w II po-łowie XVII i w XVIII wieku, [w:] Rzeczpospolita wielu wyznań. Materiały z międzynarodowej konferencji, Kraków, 18–20 listopada 2002, red. A. Kaźmierczyk i in., Kraków.

Mikulski K. 2004. Pułapka niemożności. Społeczeństwo nowożytnego miasta wobec procesów modernizacyjnych (na przykładzie Torunia w XVII i XVIII wieku), Toruń.

Myszka Ł. 2008. Ostrowicki Marcin, [w:] Toruński Słownik Biograficzny, t. V, red. K. Mikulski, Toruń.

Myszka Ł. 2015. Dominikanie w Toruniu od XVI do XIX wieku. Katolicki zakon w protestanckim mieście, Kraków.

Paleczny T. 1998. Socjologia tożsamości, Kraków

Salmonowicz S. 1986. Z dziejów wyznaniowych Torunia na przełomie XVI/XVII wieku, „Rocznik Toruński”, t. 17.

Salmonowicz S. 2005. Życie religijne luteranów toruńskich w XVII–XVIII w., [w:] S. Salmonowicz, W staropolskim Toruniu XVI–XVIII w. Studia i szkice, Toruń.

Salmonowicz S. 2005. Tumult toruński 1724 roku i jego mitologia, [w:] S. Salmonowicz, W staropolskim Toruniu XVI–XVIII w. Studia i szkice, Toruń.

Schenk W. 1985. Dni krzyżowe, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. III, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin.

Wajda K. 1987. Kasata zakonów i jej oddźwięk społeczny na Pomorzu w XIX w., „Studia Pelplińskie”, t. 18.

Zielińska A. 2011. Przemiany demograficzne wśród ewangelików w Toruniu w latach 1793–1860, [w:] Ewangelicy w Toruniu (XVI–XX w.), red. J. Kłaczkow, Toruń.

Zieliński M.G. 2007. Chełmno. Civitas totius Prussiae metropolis XVI–XVIII w., Bydgoszcz.

Pobrania

Opublikowane

2015-01-01

Jak cytować

Myszka, Łukasz. (2015). Przestrzeń jako element tożsamości religijnej i przedmiot konfliktów wyznaniowych w czasach nowożytnych na przykładzie dominikanów toruńskich. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(2), 341–351. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/850

Numer

Dział

Studia i materiały