A metalwork deposit from the possesion at Szeroka Street in Płock (mid-19th - early 20th century)
Keywords:
Płock, nineteenth century, twentieth century, silver artefacts, silver-plated alloy artefacts, JudaicaAbstract
The article discuses a deposit of metalwork (silver and silver-plated cutlery, silver and gilded cups; fi g. 1), dated to approximately mid-19th – early 20th c. The aim is to characterize individual artefacs, to hypothesize who may have been their owner, to identify their origin, to investigate the circumstances of their deposition and to describe the time and place of their discovery.The deposit includes four teaspoons (fi g. 2), two spoons and two forks (fi g. 4) used for main courses, and three mugs (fi g. 7), which were probably Kiddush cups, used by Jews for ritual purposes; the Kiddush prayer on Sabbath and other festive days was recited over such a cup fi lled with red wine. The analyzed artefacts differ signifi cantly in shape and size. Similarities can be found between three teaspoons, which probably came from a single set. Nine items bear trademarks, and four also have monograms (fi g. 5), which provides some clues as to the place and time of their manufacture. All of them were cast in silver or a silver-plated alloy known as nickel silver (new silver). The silver plating on each nickel-silver artefact has partly worn out. Most of the cutlery pieces are plain and simple, showing good proportions. Elaborate ornaments are found on only fi ve items: a silver-plated brass teaspoon (fi g. 2:4), one of the silver spoons (fi g. 4:1) and three silver cups, two of them gilded (fi g. 7:1; 7:3; 7:5). The deposit includes both mass-produced every-day pieces and more refi ned items, some of the latter being probably religious cult objects.Seven of the pieces bear the hallmark of the Warsaw assay offi ce and were produced by fi rms based there, including famous ones, like Fraget, Norblin and Utracki. One brass teaspoon, one nickel-silver fork and two pieces of cutlery of non-noble metal have no trademarks. Two gilded silver cups were probably made by Russian goldsmiths, one in Moscow and the other in Kiev. The cups are the most ornate and the most valuable items in the deposit. The artefacts were discovered in 2009 in Płock, during an emergency archaeological inte-rvention in the area of the present Bielska St, Kwiatka St and Sienkiewicza St, which is now in the centre of Płock, but used to be part of the Bielskie Suburb, north of the historical town, beyond the Bielska Gate (fi g. 10). The deposit was found in the remains of an annexe at 40 Kwiatka St (formerly 40 Szeroka St) (fi g. 11). It had been hidden under the plastering in a cellar; initially it was wrapped in cloth, of which only shreds survived. The annexe was prob-ably built before 1845; it survived the two world wars and was demolished only in 1988. Between 1814 and 1941 the plot on which the deposit was found, the buildings there and the business conducted there were in the hands of Jews. In 1812–1862 the plot was within the Jewish Quarter, a separate section of the town allocated for Orthodox Jews. During WW II, between 15th September 1940 and 1st March 1941, it was part of the open ghetto. Two of the artefacts bear the dates of hallmarking, 1873 and 1896, which suggest the approximate time of their manufacture. The latter date indicates the terminus post quem of the deposit. Other clues lead to the conclusion that the items were produced between 1850 and 1915. Thus, it is likely that they were accumulated over a long time and used by more than one generation. Although differing in material value, they must have had a sentimental value and were probably hidden when the owner felt endangered, most likely during WW II, between 1939 and 1941. The person who did this never recovered them and they remained in a building that was in normal use in the years 1941-1988, surviving underground after its demolition until 2009. Thus, they may have lain hidden for about over seventy years.
Downloads
References
Adamska Barbara. 1990. Srebra w zbiorach Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, Rzeszów
Bartoszewicz Henryk. 2006. Projekty rewirów dla ludności żydowskiej w miastach mazowieckich 1807-1830, Rocznik Mazowiecki 18, 104-120
Bendowska Magdalena. 2008-2018. Lulaw. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/lulaw (dostęp 09.01.2018 r.)
Bendowska Magdalena, Borzymińska Zofia, Żebrowski Rafał. Etrog. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/etrog (dostęp 09.01.2018 r.)
Bergman Eleonora. 1999. Ludność żydowska w miasteczkach Mazowsza w XIX i XX w. In: A. Stawarz (ed.), Mazowieckie miasteczka na przestrzeni wieków. Wybrane zagadnienia rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturowego, Warszawa, 82-101
Bis Magdalena, Bis Wojciech. 2011. Wyniki badań archeologicznych na stanowisku «Złoty Róg» w Płocku w 2009 r. Warszawa, (Maszynopis w archiwum Miejskiego Konserwatora Zabytków w Płocku)
Bobrow Ryszard. 1996. Cechowanie sreber warszawskich w XVIII-XX wieku. In: Z. Samusik-Zaremba (oprac.), Warszawskie srebra i platery w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Płock, 23-26
Bobrow Ryszard (oprac.). 1997a. Srebra warszawskie 1851-1939. Część pierwsza: srebra ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa
Bobrow Ryszard (oprac.). 1997b. Srebra warszawskie 1851-1939. Część druga: srebra ze zbiorów muzeów polskich kościelnych i prywatnych, Warszawa
Borzymińska Zofia, Żebrowski Rafał (oprac.). 2003. Polski Słownik Judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie 1, Warszawa
Czajkowska Barbara (ed.). 2017. Złotnictwo lubelskie ze zbiorów muzealnych i kolekcji prywatnych. Katalog wystawy, Lublin
Gołembnik Andrzej (ed.). 2011. Płock wczesnośredniowieczny. Origines Polonorum 4, Warszawa
Gradowski Michał. 1980. Dawne złotnictwo technika i terminologia, Warszawa
Gradowski Michał. 1994. Znaki na srebrze. Znaki miejskie i państwowe używane na terenie Polski w obecnych jej granicach, Warszawa
Kowalska-Glikman Stefania. 1978a. Norblin Aleksander Jan Konstanty. In: S. Kieniewicz (ed.), Polski Słownik Biograficzny 23, Wrocław, 182-183
Kowalska-Glikman Stefania. 1978b. Norblin Wincenty Konstanty. In: S. Kieniewicz (ed.), Polski Słownik Biograficzny 23, Wrocław, 185
Kowecka Elżbieta. 1998. Sprzedać! Kupić! Sklepy warszawskie z artykułami domowymi 1830-1870, Warszawa
Lileyko Halina. 1979. Srebra warszawskie w zbiorach Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Warszawa
Lileyko Halina. 1996. Wstęp. In: Z. Samusik-Zaremba (oprac.), Warszawskie srebra i platery w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Płock, 7-21
Martyna Ewa (oprac.). 1993. Judaica w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa
Milewska Marta. 2012. Problem ochrony zdrowia na Mazowszu w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. In: J. Szczepański (ed.), Dzieje Mazowsza 3: lata 1795-1918, Pułtusk, 535-563
Nelkenowa Stanisława. 1948. Fraget Józef. In: W. Konopczyński (ed.), Polski Słownik Biograficzny 7, Kraków, 74
Nowak Gabriela. 2015. Żydzi płoccy. Album pamięci, Płock
Nowowiejski Antoni Julian. 1991. Płock. Monografia historyczna, napisana podczas wojny wszechświatowej, poprawiona i uzupełniona w roku 1930, Katowice (Reprint)
Paprocka Joanna. 1992. Srebra i platery firmy Józef Fraget, Warszawa
Paprocka-Gajek Joanna. 2010. Platery warszawskie. Katalogi i cenniki firmowe, Warszawa
Paprocka-Gajek Joanna. 2012a. Platerowana zastawa stołowa na terenach ziem polskich zaboru rosyjskiego w XIX i na początku XX wieku. Producenci i oferta. In: J. Kamień (ed.), Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem, Gdańsk, 374-382
Paprocka-Gajek Joanna. 2012b. Wyroby. In: K. Wittels (ed.), Fabryka Norblina. Opowieść o niezwykłej fabryce, Warszawa, 107-181
Paprocka-Gajek Joanna. 2015. Platery warszawskie w latach 1822-1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj, Warszawa
Piechotkowie Maria i Kazimierz. 1991. Dzielnice żydowskie w strukturze przestrzennej miast polskich. In: A. Link-Lenczowski (ed.), T. Polański (współpr.), Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej, Wrocław-Warszawa-Kraków, 306-320
Piechotkowie Maria i Kazimierz. 2004. Oppidum Judaeorum. Żydzi w przestrzeni miejskiej dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa
Piwocka Elżbieta (oprac.). 1991. Dyskretny urok platerów warszawskich. Wystawa platerów ze zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Siedlce
Postnikova-Losieva Marina Michajlovna. 1974. Russkoie iuvelirnoie iskusstvo, iego centry i mastera XVI-XIX ww., Moskva
Przedpełski Jan. 1991. Żydzi w Płocku podczas okupacji (do czasu wysiedlenia), Notatki Płockie 36/2-147, 32-39
Przedpełski Jan. 1999. Żydzi płoccy w okresie okupacji niemieckiej, Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny 5, 83-105
Przedpełski Jan. 2006. Zagłada Żydów płockich, In: M. Krajewski (ed.), Dzieje Płocka 2: Dzieje miasta w latach 1793-1945, Płock, 863-892
Pustuła Zbigniew. 1978. Norblin Stanisław Ignacy. In: S. Kieniewicz (ed.), Polski Słownik Biograficzny 23, Wrocław, 183
Rejduch-Samkowa Irena, Samek Jan. 2001. Dawna sztuka żydowska w Polsce, Warszawa
Samusik-Zaremba Zofia. (oprac.). 1996. Warszawskie srebra i platery w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Płock
Sieramska Magdalena. 2008-2018a. Balsaminka. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/balsaminka (dostęp 09.01.2018 r.)
Sieramska Magdalena. 2008-2018b. Chanukowy świecznik. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/chanukowy_swiecznik (dostęp 09.01.2018 r.)
Sieramska Magdalena. 2008-2018c. Kiduszowe pucharki. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/kiduszowe_pucharki (dostęp 01.10.2017 r.)
Tokarski Jan (ed.). 1980. Słownik Wyrazów Obcych PWN, Warszawa
Stogowska Anna Maria. 1998. Opis topograficzny i statystyczno-historyczny miasta gubernialnego Płocka z 1860 r., Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny 4, 63-112
Stogowska Anna Maria. 2006. Życie społeczno-gospodarcze Płocka w latach 1793-1918. In: M. Krajewski (ed.), Dzieje Płocka 2: Dzieje miasta w latach 1793-1945, Płock, 137-197
Szacherska Stella Maria. 1986. Racław Paweł. In: S. Kieniewicz (ed.), Polski Słownik Biograficzny 29, Wrocław, 605-607
Szacherska Stella Maria (ed.). 1987. Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka 2: 1495-1586, Warszawa
Szczepański Janusz. 2009. Żydowscy mieszkańcy Mazowsza w okresie międzywojennym, Rocznik Mazowiecki 21, 127-139
Szczepański Janusz. 2005. Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk
Tomaszewski Jerzy, Żbikowski Andrzej (eds.). 2001. Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa
Wielka Encyklopedia Gutenberga. 1929-1938. Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa «Gutenberga» 11, Kraków
Zaremba Dorota. 2011. Dzieje «Złotego Rogu». In: M. Bis, W. Bis. Wyniki badań archeologicznych na stanowisku «Złoty Róg» w Płocku w 2009 r., Warszawa, 103-135, (Maszynopis w archiwum Miejskiego Konserwatora Zabytków w Płocku)
Żebrowski Rafał. 2008-2017. Rewiry żydowskie. In: Polski Słownik Judaistyczny, Warszawa, http://www.jhi.pl/psj/rewiry_zydowskie (dostęp 19.03.2017 r.)
Żuławnik Mariusz. 2002. Żydzi płoccy w XVI i XVII wieku, Notatki Płockie 2/191, 3-7
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.