Zagadnienia budownictwa cywilnego w pracach Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego okresu konstytucyjnego (1815–1830)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.1.003Słowa kluczowe:
Królestwo Polskie (1815–1830), architektura, biurokracja, rząd, miejski, wiejski, drewnoAbstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu jest obecność kwestii z zakresu budownictwa cywilnego w pracach Rady Administracyjnej, najwyższego kolegialnego organu władzy rządowej konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815–1830). Analiza działalności takich gremiów pod kątem tematyki budowlanej, w tym ogólnego wyobrażenia o kierunku rozwoju budownictwa, jak i zainteresowań konkretnymi przedsięwzięciami oraz kontekstu podejmowanych decyzji, pozwala wyrobić sobie opinię na temat strategicznej wagi budownictwa cywilnego dla całego państwa. Opierając się przede wszystkim na protokołach posiedzeń Rady, autor omówił jej zainteresowanie budownictwem państwowym, sakralnym i prywatnym.
Pobrania
Bibliografia
Aigner Piotr. 1825. Budowy kościołów, cz. 1, Zamykająca cztery proiekta kościołów parafialnych różney wielkości w dziewięciu tablicach, Warszawa.
Askenazy Szymon. 1929. Łukasiński, t. 2, Warszawa.
Barańska Anna. 2008. Między Warszawą, Petersburgiem i Rzymem. Kościół a państwo w dobie Królestwa Polskiego (1815–1830), Lublin.
Barańska Iwona. 2002. Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego, Kalisz.
Bartnicka Kalina. 1971. Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX wieku (1764–1831), Wrocław.
Berger Jan. 2003. Praga warszawska w czasach Księstwa Warszawskiego, [w:] O roku ów… Epoka napoleońska w polskiej historiografii, literaturze, sztuce i tradycji, red. M.M. Drozdowski, H. Szwankowska, Warszawa.
Biegański Piotr. 1951. Pałac Staszica, siedziba Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Warszawa.
Biegański Piotr. 1974. Teatr Wielki, Warszawa.
Ćwik Władysław. 1965. Sprawa „usamoistnienia” miast w Królestwie Polskim przed 1864 r., „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne, t. 20, s. 127–144.
Demidowicz Tomasz. 1992. Rada Ogólna Budownictwa, Miernictwa, Dróg i Spławów — najwyższe kolegium techniczne Królestwa Polskiego 1817–1867, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, R. XXXVII, nr 2, s. 83–112.
Dziennik. 1820. Dziennik praw Królestwa Polskiego, t. 6, nr 22–27, Warszawa.
Dziennik. 1824. Dziennik praw Królestwa Polskiego, t. 8, nr 33–36, Warszawa.
Dziki Tomasz. 2015. Administracja gmin wiejskich w Królestwie Polskim w latach 1815–1864, „Klio”, t. XXXII, nr 1, s. 111–138.
Gazeta. 1816a. „Gazeta Warszawska” z 17 II 1816, nr 14.
Gazeta. 1816b. „Gazeta Warszawska” z 31 XII 1816, nr 105.
Gazeta. 1818. „Gazeta Warszawska” z 14 III 1818, nr 21.
Gazeta. 1827. „Gazeta Warszawska” z 27 V 1827, nr 142.
Getka-Kenig Mikołaj. 2017a. Architektura i prestiż nowoczesnego urzędu. Przypadek budynków ministerialnych w Warszawie, stolicy konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815–1830), [w:] Urzędnicy i urzędy w społeczeństwie XIX wieku, red. A. Kulecka, Warszawa, s. 39–49.
Getka-Kenig Mikołaj. 2017b. Pomniki publiczne i dyskurs zasługi w dobie „wskrzeszonej” Polski lat 1807–1830, Kraków.
Getka-Kenig Mikołaj. 2019a. Architektura w kręgu zainteresowań Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. LXIV, nr 1, s. 9–37.
Getka-Kenig Mikołaj. 2019b. „Przedmioty budownictwa” na warszawskich wystawach sztuk pięknych z lat 1819–1828 a problem modernizacji kultury architektonicznej w konstytucyjnym Królestwie Polskim, „Quart”, nr 3, s. 22–41.
Getka-Kenig Mikołaj. 2019c. Rozwój monumentalnej architektury Warszawy na przełomie XVIII i XIX wieku a modernizacja przestrzeni publicznej, „Wiek Oświecenia”, t. XXXV, s. 11–44.
Gołębiowski Łukasz. 1827. Opisanie historyczno-statystyczne miasta Warszawy, Warszawa.
Grygiel Tomasz. 2010. Leonard Schmidtner — postać niesłusznie zapomniana, „Uniwersytet Warszawski”, październik, nr 5 (49), s. 40–41.
Grzegorzewska Sabina. 1889. Pamiętniki, Warszawa.
Izdebski Hubert. 1978. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego w latach 1815–1830, Warszawa.
Jabłońska-Deptuła Ewa. 1983. Przystosowanie i opór. Zakony męskie w Królestwie Kongresowym, Warszawa.
Jaroszewski Tadeusz Stefan. 1970. Chrystian Piotr Aigner. Architekt warszawskiego klasycyzmu, Warszawa.
Jaroszewski Tadeusz Stefan, Rottermund Andrzej. 1974. Jakub Hempel, Fryderyk Albert Lessel, Henryk Ittar, Wilhelm Henryk Minter, architekci polskiego klasycyzmu, Warszawa.
Kaczyńska Elżbieta. 1979. Mieszczaństwo, [w:] Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815–1864, red. W. Kula, J. Leskiewiczowa, Wrocław, s. 83–106.
Kalinowski Wojciech. 1955. Rozbudowa Radomia w l. 1815–1830, [w:] Studia z historii budowy miast, Warszawa, s. 141–180.
Kalinowski Wojciech, Trawkowski Stanisław. 1954. Przebudowa Lublina w Królestwie Kongresowym w latach 1817–1820, „Ochrona Zabytków”, t. VII, nr 3, s. 161–169.
Kalinowski Wojciech, Trawkowski Stanisław. 1955. Przebudowa Rawy Mazowieckiej w okresie konstytucyjnego Królestwa Polskiego (1815–1830), [w:] Studia z historii budowy miast, Warszawa, s. 181–207.
Kalinowski Wojciech, Trawkowski Stanisław. 1956. Uwagi o urbanistyce i architekturze miejskiej Królestwa Polskiego w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Studia i materiały do teorii i historii architektury i urbanistyki, t. 1, Warszawa, s. 59–152.
Kaźmierczak Jerzy. 1992. „Wart Pac pałaca…”. Zamek w Dowspudzie — nostalgiczny pomnik dawnej Litwy złączonej z Koroną, „Rocznik Historii Sztuki”, t. XIX, s. 221–271.
Kołodziejczyk Ryszard. 2005. Na drodze do połączenia Starej i Nowej Częstochowy, [w:] Częstochowa.
Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 2, W okresie niewoli 1793–1918, red. R. Kołodziejczyk, Częstochowa, s. 223–260.
Kowalska Halina. 1962–1964. Idźkowski Adam (1798–1879), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, Wrocław, s. 143–144.
Krawczak Czesław. 1975. Prawo budowlane na ziemiach polskich od połowy XVIII wieku do 1939 roku, Poznań.
Kurier. 1830. „Kurier Warszawski” z 8 XI 1830, nr 300.
Kwiatkowska Maria Irena. 1978. Katedra św. Jana, Warszawa.
Kwiatkowska Maria Irena. 1980. Pałac Raczyńskich, Warszawa.
Leskiewiczowa Janina. 1979. Włościanie, [w:] Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815–1864, red. W. Kula, J. Leskiewiczowa, Wrocław, s. 83–106.
Liszewska Krystyna, Plapis Janusz. 1990. Portrety osobistości i mieszkańców Warszawy w zbiorach Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Warszawa.
Łupienko Aleksander. 2012. Przestrzeń publiczna Warszawy w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa.
Majdowski Andrzej. 1994. Zabudowania plebańskie w ustawodawstwie Królestwa Polskiego, [w:] A. Majdowski, Ze studiów nad architekturą sakralną w Królestwie Polskim, Warszawa, s. 63–94.
Mączyński Ryszard. 2014. Wzorniki architektoniczne doby klasycyzmu: rozważania nad prospektywnym charakterem proponowanych rozwiązań, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXII, nr 4, s. 501–526.
Michalski Jerzy. 1953. Z dziejów Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Warszawa.
Miłobędzki Adam. 1967. Zamek i więzienie. Ze studiów nad ikonografią architektury romantyzmu. Początki narodowego historyzmu w budownictwie Królestwa Kongresowego, [w:] Romantyzm. Studia nad sztuką drugiej połowy wieku XVIII i wieku XIX, Warszawa, s. 277–300.
Obraz. 1984. Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, t. 1, Raporty Rady Stanu Królestwa Polskiego z działalności rządu w latach 1816–1828, red. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa.
Paprocki Bogusław. 1965. Zagadnienia urbanistyki Kielc w pierwszej połowie XIX wieku, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, R. III, s. 329–339.
Rodkiewicz Aleksander Jan. 1904. Pierwsza Politechnika Polska 1825–1831, Kraków.
Rottermund Andrzej. 1988. „Magiczne kolumny” i „ustronne komnaty”. Uwagi o architekturze i urbanistyce warszawskiej lat 1815–1850, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, red. Z. Bania i in., Warszawa, s. 446–450.
Rottermund Andrzej. 1990. Jean-Nicolas-Louis Durand a polska architektura I połowy XIX wieku, Wrocław.
Sadurski Ireneusz. 2004. Burmistrzowie miast prywatnych województwa (guberni) lubelskiego w latach 1815–1867, „Roczniki Humanistyczne”, R. LII, nr 2, s. 123–143.
Sejm. 1995. Sejm Królestwa Polskiego o działalności rządu i stanie kraju 1816–1830, red. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa.
Schmidtner Leonard. 1824. [Przedmowa], [w:] Zbiór celnieyszych gmachów miasta stołecznego Warszawy, częścią z natury zdiętych, a częścią podług istnieiących planów rysowany i litografowany, z. 3, Warszawa.
Sierakowski Sebastian. 1812. Architektura obeymuiąca wszelki gatunek murowania i budowania, t. 1–2, Kraków.
Sierakowski Wacław. 1796. Architektura cywilna dla młodzi narodowey w dwóch częściach zawarta, t. 1–2, Kraków.
Szczypiorski Adam. 1964. Ćwierć wieku Warszawy 1806–1830, Wrocław.
Tatarkiewicz Władysław. [1932]. Nowożytna architektura w Polsce od renesansu do klasycyzmu, [w:] Sztuka polska: historja architektury, rzeźby i malarstwa od czasów najdawniejszych, aż do chwili obecnej, Warszawa, s. 46–52.
Trzebiński Wojciech. 1989. Aleksander I a działalność urbanistyczna rządu Królestwa Polskiego w latach 1815–1821, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, R. XXXIV, nr 1–2, s. 35–89.
Ustawa. [1815]. Ustawa konstytucyjna Królestwa Polskiego. Charte constitutionnelle du royaume de Pologne, Warszawa.
Wąsowski Andrzej. 2001. Projekty wzorcowe w twórczości Hilarego Szpilowskiego, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, R. XLVI, nr 3, s. 275–298.
Wątroba Przemysław. 1998. Jakuba Kubickiego projekty urbanistyczne dla Warszawy i Pragi, „Rocznik Warszawski”, R. XXVIII, s. 61–80.
Zacharewicz Zbigniew. 1989. Rożniecki Aleksander (1771 lub 1774–1849), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 32, Wrocław, s. 457–464.
Zbiór. 1866a. Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział Spraw Wewnętrznych i Duchownych, cz. 1, Gospodarstwo miejskie, t. 2, Przepisy o obronie własności i praw miastom służących, Warszawa.
Zbiór. 1866b. Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział Spraw Wewnętrznych i Duchownych, cz. 2, Przemysł i zakłady przemysł posiłkujące, t. 2, Warszawa.
Żywicki Jerzy. 2010. Urzędnicy: architekci, budowniczowie, inżynierowie cywilni. Ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Lublin.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
