Choroby w świetle księgi cudów i łask Matki Bożej Świętogórskiej (XVI–XVIII w.)

Małgorzata Delimata-Proch

Published: 2018-01-01

Vol. 66 No. 3 (2018)

Diseases in the light of the book of miracles and graces of Our Lady of Święta Góra (16th - 18th century)

Małgorzata Delimata-Proch

Abstract

The article analyses the health condition of the inhabitants of Greater Poland between the 16th and the 18th c. on the basis of Prospekt Wesoły, Miłosiernych Oczu, Przenayświętszey Maryi, ... z Gory S. Gostynskiey, i.e. the book of miracles and graces of Our Lady of Święta Góra. The time frame of the analysis is correlated with the period covered by the book, which includes testimonies considered by the committee working in 1726. The accounts recorded in the book rarely allowed for identifying particular diseases. The author’s mentions indicate that some pilgrims had epileptic seizures or plica. Prospekt... mentions interventions of barber-surgeons; due to the character of the document the records are very general, still there are some data on barbers’ helplessness and on treatments or medication they applied. The book is also a valuable source of data concerning social and family relations, since it shows that the people closest to those suffering from diseases, e.g. mothers, fathers, husbands or wives, supported them and were engaged in votive practices. Beseeching and thanksgiving practices included a pilgrimage, a mass and prayer. A pilgrim-age was connected with the necessity to announce a miraculous occurrence. Apart from that, votive offerings were brought (silver tablets and silver representations of body parts), which usually symbolized the body part that had been cured; they were usually offered by affluent people of noble birth.

Keywords:

Prospekt Wesoły, diseases, miraculous occurrences, barber-surgeons, books of miracles and graces

Most read articles by the same author(s)

Małgorzata Delimata-Proch, Pregnancy, childbirth and confinement in the light of Polish Books of Miracles (from the Middle Ages to the 18th c.) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 63 No. 3 (2015)
Małgorzata Delimata-Proch, Accidents and other "great hazards" in the light of the Book of Miracles od Our Lady of Święta Góra (16th-18th c.) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 65 No. 1 (2017)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Delimata-Proch, M. (2018). Diseases in the light of the book of miracles and graces of Our Lady of Święta Góra (16th - 18th century). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 66(3), 271–287. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/1016

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Biegeleisen Henryk. 1929. Lecznictwo ludu polskiego, Kraków
Google Scholar

Bystroń Jan Stanisław. 1976. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce, t. I, Warszawa
Google Scholar

Cukierska Agata. 2014. Powiadają, że w Buczkowie, zwił się dziewczynie kołtun na głowie..., [w:] Plica Polonica, red. S. Ruksza, A. Cukierska, Bytom, s. 17–26
Google Scholar

Delimata-Proch Małgorzata. 2017. Wypadki losowe oraz inne „wielkie niebeśpieczeństwa” w świetle księgi cudów i łask Matki Bożej Świętogórskiej (XVI–XVIII w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXV, nr 1, s. 3–18
Google Scholar

Estreicher Karol. 1977. Bibliografia Polska 3. Obejmująca druki stuleci XV–XVIII w układzie alfabetycznym, t. XIX, Warszawa
Google Scholar

Forstner Dorothea OSB. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa
Google Scholar

Fridrich Alojzy. 1903. Historye cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce, t. I, Kraków
Google Scholar

Gieysztor Aleksander. 2006. Mitologia Słowian, wstęp K. Modzelewski, posł. L. P. Słupecki, oprac. A. Pieniądz, Warszawa
Google Scholar

Jackowski Antoni. 1995. Rozwój pielgrzymek w Polsce, [w:] Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych, red. A. Jackowski, Kraków, s. 13–44
Google Scholar

Jagla Jowita. 2004. Boska Medycyna i Niebiescy Uzdrowiciele wobec kalectwa i chorób człowieka, Warszawa
Google Scholar

Jagla Jowita. 2009. Wieczna prośba i dziękczynienie. O symbolicznych relacjach między „sacrum” i „profanum” w przedstawieniach wotywnych z obszaru Polski Centralnej, Warszawa
Google Scholar

Jagla Jowita. 2011. Gest wotywny. Ze starożytnych sanktuariów do chrześcijańskich świątyń i średniowiecznej ikonografii, [w:] Antyk, prawda i fałsz w średniowieczu, red. J. Kowalski, T. Ratajczak, Poznań, s. 259–270
Google Scholar

Jaromin Henryk. 1970. Zarys historii Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Polsce (1668–1968), „Nasza Przeszłość”, t. XXXII, s. 5–143
Google Scholar

Klonder Andrzej. 1989. Napoje fermentacyjne w Prusach Królewskich w XVI–XVII wieku, Wrocław
Google Scholar

Kowalski Piotr. 1994. Prośba do Pana Boga. Rzecz o gestach wotywnych, Wrocław
Google Scholar

Lachs Jan. 1936. Krakowski cech chirurgów (cyrulików) r. 1477–1874, Lwów
Google Scholar

Łempicki Stanisław. 1952. Renesans i humanizm w Polsce. Materiały do studiów, Warszawa
Google Scholar

Łukasiewicz Dariusz. 1996. Warkocz znad Wisły. Pruski stereotyp brudnej Polski czy prawda historyczna?, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny”, t. II, nr 2, s. 83–104
Google Scholar

Łukaszewicz Józef. 1858. Opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej dyecezyi poznańskiej, t. II, Poznań
Google Scholar

Magowska Anita. 2011. Życie codzienne poznańskich lekarzy i chirurgów na przełomie XVI i XVII w. w świetle pośmiertnych spisów ruchomości, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 2, s. 139–148
Google Scholar

Moszyński Kazimierz. 1967. Kultura ludowa Słowian, t. II, cz. 1, Warszawa
Google Scholar

Nowakowski (z Sulgostowa) Wacław. 1902. O cudownych obrazach w Polsce Przenajświętszej Matki Bożej. Wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne, Kraków
Google Scholar

Nowosielska Elżbieta. 2015. Epilepsja w Rzeczypospolitej w XVII–XVIII w., [w:] Wśród córek Eskulapa. Szkice z dziejów medycyny i higieny w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. A. Karpiński, cz. 2, Warszawa, s. 219–257
Google Scholar

Olędzki Jacek. 1960. Wota woskowe ze wsi Brodowe Łąki i Krzynowłoga Wielka, „Polska Sztuka Ludowa”, R. XIV, nr 1, s. 3–22
Google Scholar

Olędzki Jacek. 1967. Wota srebrne, „Polska Sztuka Ludowa”, R. XXI, nr 2, s. 67–92
Google Scholar

Olędzki Jacek. 1973. Wota lwowskie, „Polska Sztuka Ludowa”, R. XXVII, nr 1, s. 5–29
Google Scholar

Olędzki Jacek. 1989. Świadomość mirakularna, „Polska Sztuka Ludowa”, R. XLIII, nr 3, s. 147–157
Google Scholar

Piotrowski Wiktor. 1996. Medycyna polska epoki kontrreformacji (1600–1764), Jawor
Google Scholar

Piotrowski Wiktor. 1997. Polska medycyna oświeceniowa, Jawor
Google Scholar

Sokół Stanisław. 1957. Historia gdańskiego cechu chirurgów 1454–1820, Wrocław
Google Scholar

Szumowski Władysław. 1961. Historia medycyny, Warszawa
Google Scholar

Tyszkiewicz Jan. 1981. Człowiek w środowisku geograficznym średniowiecznej Polski, Warszawa
Google Scholar

Tyszkiewicz Jan. 1983. Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, Warszawa
Google Scholar

Völker Arina, Skrobacki Andrzej. 1980. Lekarz olsztyński Joachim Kornalewski i jego rozprawa o kołtunie z 1897 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, s. 155–167
Google Scholar

Witkowska Aleksandra. 1984a. Kulty pątnicze piętnastowiecznego Krakowa. Z badań nad miejską kulturą religijną, Lublin
Google Scholar

Witkowska Aleksandra. 1984b. Kult jasnogórski w formach pątniczych do połowy XVII wieku, „Studia Claromontana”, t. V, s. 148–165
Google Scholar

Witkowska Aleksandra. 1995. „Peregrinatio religiosa” w średniowiecznej Europie, [w:] Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa, s. 9–16
Google Scholar

Zakrzewski Andrzej. 1995. Pielgrzymka i folklor pątniczy w świetle siedemnastowiecznych „przewodników” do Jasnej Góry Częstochowskiej, [w:] Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa, s. 210–220
Google Scholar