The furnishings and interior decoration of nobility manor houses in the voivodeship of Sandomierz in the 17th and the 1st half of the 18th c.
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.1.004Keywords:
furnishings, interior decoration, manor houses, nobility, Sandomierz voivodeshipAbstract
The article discusses issues connected with the interior decoration and furnishings of the manor houses of petty, medium and affluent nobility in the voivodship of Sandomierz in the 17th and the first half of the 18th c., on the basis of printed estate inventories from the 17th and 18th c. and some inventories from handwritten sources. The article points to typical solutions, also noting the most interesting, sometimes unique examples of details and furnish-ings, especially in living quarters. It characterizes basic architectural elements — windows, doors, staircases, heating appliances (stoves and fireplaces), as well as wall decorations, light-ing and furniture.Examples drawn from estate inventories are supplemented with data from last wills and inventories of movables. The article stresses how important such data are to present a fuller picture of the analyzed interiors in the period in question.
Downloads
References
Augustyniak Urszula. 2001. Drewniane dwory Radziwiłłów birżańskich w pierwszej połowie XVII wieku — rezydencje czy siedziby?, [w:] Rezydencje w średniowieczu i czasach nowożytnych, red. E. Opaliński, T. Wiślicz, Warszawa, s. 102–124.
Badowska Iwona. 1968. Pałac Tarłów w Podzamczu Piekoszowskim, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, t. 5, s. 79–107.
Bania Zbigniew. 2000. Zamek w Ossolinie. Jego dzieje i funkcja, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, Kielce, s. 89–102.
Betlejewska Czesława. 2001. Meble gdańskie od XVI do XIX wieku, Gdańsk.
Bis Magdalena. 2014. Okna w zamku tykocińskim na początku XVIII wieku. Realia a wskazówki budowlane, [w:] Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym. Studia dedykowane Marii Dąbrowskiej, red. M. Bis, W. Bis, Warszawa 2014, s. 375–400.
Bis Wojciech. 2007. Nowożytna łaźnia dworska w Radziejowicach, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LV, nr 2, s. 141–159.
Brykowska Maria. 2000. Fortalicja w Sobkowie. Przemiany architektoniczno-przestrzenne w XVI–XVIII wieku, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, Kielce, s. 67–88.
Bystroń Jan Stanisław. 1976. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 2, Warszawa.
Chrzanowski Tadeusz. 1988. Wędrówki po Sarmacji europejskiej, Kraków.
Chudzińska Barbara, Chudziński Krzysztof. 1998. Założenia dworskie w Czarncy — próba rekonstrukcji na podstawie inwentarzy majątkowych spisanych w latach siedemdziesiątych XVII w., „Włoszczowskie Zeszyty Historyczne”, nr 5, s. 5–13.
Cui contingit. 2005. Cui contingit nasci, restat mori. Wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa.
Dąbrowska Maria. 1987. Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław.
Dąbrowska Maria. 1992. Kominek — luksus czy konieczność?, [w:] Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, red. J. Sztetyłło, Warszawa, s. 177–181.
Dumanowski Jarosław. 2006. Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń.
Hadamik Czesław. 2005. Średniowieczne dwory obronne w powiecie włoszczowskim, Włoszczowa.
Główka Dariusz. 2001. Rzeczy gdańskie w ruchomościach duchowieństwa katolickiego Rzeczypospolitej w XVII–XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 1–2, s. 95–114.
Gostwicka Janina. 1965. Dawne meble polskie, Warszawa.
Historia. 1978a. Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 3: Od XVI do połowy XVII w.,red. A. Keckowa, D. Molenda, Wrocław.
Historia. 1978b. Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 4: Od połowy XVII do końca XVIII w., red. Z. Kamieńska, B. Baranowski, Wrocław.
Inwentarz. 1996. Inwentarz dóbr ciepielowskich z 1619 roku, wyd. S. Adamczyk, Z. Guldon, [w:] Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej, t. 2, red. Z. Guldon, S. Zieliński, Radom, s. 181–196.
Inwentarz. 2001. Inwentarz wsi Skoszyn z 1741 roku, wyd. W. Kalwat, J. Pielas, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 2, red. G. Miernik, Kielce, s. 169–177.
Inwentarz. 2005a. Inwentarz dóbr skórkowickich z 1748 roku, wyd. J. Pielas, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 6, red. L. Michalska-Bracha, B. Wojciechowska, Kielce, s. 181–191.
Inwentarz. 2005b. Inwentarz Opatowa i Ostrowca z 1618 roku, wyd. R. Kubicki, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 6, L. Michalska-Bracha, B. Wojciechowska, Kielce, s. 153–179.
Inwentarze. 1955–1959. Inwentarze dóbr szlacheckich powiatu kaliskiego, t. 1–2, wyd. W. Rusiński, Wrocław
Inwentarze. 1956. Inwentarze dóbr ziemskich województwa krakowskiego 1576–1700. Wybór z ksiąg relacyj grodu krakowskiego, oprac. A. Kamiński, A. Kiełbicka, S. Pańków, Warszawa.
Inwentarze. 1999. Inwentarze majętności sarnowskiej i grodeckiej z lat 1690 i 1707, wyd. J. Muszyńska, [w:] Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej, t. 5, red. Z. Guldon, S. Zieliński, Radom, s. 153–170.
Inwentarze. 2003. Inwentarze dóbr szczekarzowickich z lat 1666 i 1685, wyd. J. Pielas, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 4, red. G. Miernik, Kielce, s. 135–144.
Jakimowicz Teresa. 1979. Dwór murowany w Polsce w wieku XVI (wieża — kamienica — kasztel), Warszawa-Poznań.
Kajzer Leszek. 1972. W sprawie genealogii wiejskiej siedziby obronnej w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XX, nr 3, s. 451–465.
Kajzer Leszek. 2000a. O kilku dworach późnorenesansowych z Sandomierszczyzny, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, Kielce, s. 51–66.
Kajzer Leszek. 2000b. Zamek w Rembowie w województwie sandomierskim, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, s. 37–49.
Kajzer Leszek. 2004. Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej, Warszawa.
Kajzer Leszek. 2005. Późnośredniowieczne zamki na terenie dawnego województwa sandomierskiego, Kielce
Katra Sylwia, Suchojad Henryk. 2000. Wyposażenie siedzib duchownych i szlacheckich w świetle testamentów z XVII–XVIII wieku na terenie województwa sandomierskiego, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, Warszawa, s. 449–457.
Kołodziejski Stanisław. 2000. Wstęp do studiów nad średniowiecznymi rezydencjami obronnymi możnowładztwa w województwie sandomierskim, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, s. 9–18.
Krassowski Witold. 1995. Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach polskich, t. 4, Warszawa.
Krótka nauka. 1957. Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego, oprac. A. Miłobędzki, Wrocław.
Leskiewicz Janina. 1953. Znaczenie inwentarzy dóbr ziemskich dla badań historii wsi w Polsce w XVIII w., „Kwartalnik Historyczny”, R. LX, nr 4, s. 363–378.
Leśniakowska Maria. 1996. „Polski dwór”. Wzorce architektoniczne — mit — symbol, Warszawa.
Lewicki Jakub. 2000. Pałac w Podzamczu Piekoszowskim — próba odtworzenia i analizy XVII-wiecznej architektury budowli, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, Kielce, s. 117–144.
Lubczyński Mariusz. 2017. Zespół dworski w Seceminie w świetle inwentarzy z 1654 i 1739 roku, [w:] Sztuka w Świętokrzyskiem. Średniowiecze i czasy nowożytne, red. P. Rosiński, H. Suchojad, Kielce, s. 269–283.
Łoziński Władysław. 1958. Życie polskie w dawnych wiekach, Kraków.
Madetko Sabina, Migaszewska Barbara. 2010. Zapomniana siedziba Lanckorońskich w świetle inwentarza wsi Wąworków z 1763 roku, „Studia Kieleckie. Seria historyczna”, nr 6, s. 53–61.
Marciniak-Kajzer Anna. 2000. Sandomierskie rezydencje Tarnowskich w XIV–XVII wieku, [w:] Przemiany architektury rezydencjonalnej w XV–XVIII w. na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Wybrane przykłady. Materiały z sesji naukowej — Kielce, 18 września 1999, red. J.L. Adamczyk, Kielce, s. 19–36.
Miłobędzki Adam. 1976. Pałac i zamek „renesansowy”, [w:] Renesans. Studia i ideologia. Materiały Sympozjum Naukowego Komitetu Nauk o Sztuce PAN, red. T. Jaroszewski, Warszawa, s. 413–419.
Miłobędzki Adam. 1980. Architektura polska XVII wieku, Warszawa.
Miłobędzki Adam. 1982. Polskie rezydencje wieku XVII — typowe programy i rozwiązania, [w:] Architektura rezydencjonalna historycznej Małopolski. Materiały Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łańcut, s. 8–16.
Mossakowski Stanisław. 2002. Orbis Polonus. Krzyżtopór a Caprarola, [w:] tegoż, Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku, Warszawa, s. 23–55.
Nierychlewska Anna. 2002. Budownictwo obronne powiatu radomskiego w okresie od XIII do XVIII wieku, Radom.
Pielas Jacek. 2001. Dwór w Szczekarzowicach w świetle inwentarza z 1666 r., [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 2, red. G. Miernik, Kielce, s. 161–168.
Pielas Jacek. 2004. Majątek ziemski i ruchomy zamożnej szlachcianki w końcu XVI wieku. Przyczynek do dziejów wygasłej linii Tarłów herbu Topór, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 5, red. U. Oettingen, Kielce, s. 307–315.
Pielas Jacek. 2007. Oleśniccy herbu Dębno w XVI–XVII wieku. Studium z dziejów zamożnej szlachty doby nowożytnej, Kielce.
Pielas Jacek. 2008. Załuscy herbu Junosza w pierwszej połowie XVII wieku. Z badań nad dziejami szlachty powiatu opoczyńskiego, [w:] Szlachta i ziemianie między Wisłą a Pilicą w XVI–XX wieku. Studia z dziejów społeczno-gospodarczych, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce, s. 53–75.
Pielas Jacek. 2010. Dworki szlachty powiatu opoczyńskiego w XVII–XVIII wieku w opisie inwentarzy dóbr ziemskich, [w:] Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce, s. 33–52.
Pielas Jacek. 2013. Podziały majątkowe szlachty koronnej w XVII wieku, Kielce.
Pielas Jacek. 2015. Inwentarze pośmiertne ruchomości szlachty sandomierskiej z XVII–XVIII wieku — perspektywy i problemy metodologiczne przygotowywanej edycji źródłowej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIII, nr 4, s. 629–635.
Pielas Jacek. 2017a. Dawnej świetności rodów sukcesorka. Anna z Korycińskich Oleśnicka, kasztelanowa wiślicka (zm. 1663) — życie, sprawy majątkowe i testament zamożnej szlachcianki z XVII wieku, [w:] Sic erat In votis. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Zbigniewowi Anusikowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Rzeczpospolita w czasach nowożytnych, red. M. Karkocha, P. Robak, Łódź, s. 177–194.
Pielas Jacek. 2017b. Siedziby magnackie i szlacheckie w województwie sandomierskim w inwentarzowych opisach dóbr ziemskich z XVII–XVIII wieku. Początek prac nad katalogiem, [w:] Sztuka w Świętokrzyskiem. Średniowiecze i czasy nowożytne, red. P. Rosiński, H. Suchojad, Kielce, s. 257–267.
Pielas Jacek. 2018. Od codzienności do świętowania. Skarbiec, apteczka, kaplica, sala balowa, altanka w siedzibach szlachty sandomierskiej w świetle inwentarzy dóbr ziemskich z XVII i XVIII wieku, [w:] Dom. Codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno - antropologiczne, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków, s. 126–134.
Pośpiech Andrzej. 1992. Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa.
Rejestr. 2018. Rejestr ruchomości pałacu w Rusinowie z 7 grudnia 1801 roku. Przyczynek źródłowy do badań nad dziejami dworu szlacheckiego w Małopolsce przełomu XVIII i XIX wieku, wyd. K. Szpunar, „Almanach Historyczny”, t. 20, s. 319–334.
Rozbicka Małgorzata. 1999. Siedziby średniej i drobnej szlachty na północno-zachodnim Mazowszu w drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa.
Szyposz Jadwiga. 1981. Odzież szlachty w świetle inwentarzy ruchomości zawartych w aktach grodzkich i ziemskich województwa krakowskiego z lat 1645–1670, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXIX, nr 3, s. 349–364.
Szyposz Jadwiga. 1986. Przemiany odzieży szlachty Małopolski zachodniej w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXXIV, nr 3, s. 451–461.
Wyczański Andrzej. 1979. Uwagi na temat dworu szlacheckiego w Wielkopolsce w XVI stuleciu, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 24, z. 4, s. 347–355.
Źródła. 2009. Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIII wieku, t. 1: Rejestry pospolitego ruszenia szlachty sandomierskiej z XVII wieku, wstęp i oprac. J. Pielas, Kielce.
Źródła. 2013. Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIII wieku, t. 2: Inwentarze dóbr ziemskich z XVII–XVIII wieku (cz. 1), wstęp i oprac. J. Pielas, Kielce.
Źródła. 2014. Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIIIwieku, t. 3: Akty podziałów dóbr ziemskich szlachty sandomierskiej z XVII wieku, wstęp i oprac. J. Pielas, Kielce.
Źródła. 2016. Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI-XVIII wieku, t. 2: Inwentarze dóbr ziemskich z XVII–XVIII wieku (cz. 2), wstęp i oprac. K. Justyniarska-Chojak, J. Pielas, Kielce.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
