Grób kultury maglemoskiej w Bolkowie na Pomorzu Zachodnim
DOI:
https://doi.org/10.23858/APol66.2021.006Słowa kluczowe:
boreal, mezolit, kultura maglemoska, Bolków, Polska, pochówek szkieletowy, obrządek pogrzebowyAbstrakt
W artykule omówiono grób osobnika kultury maglemoskiej odkryty w 2013 r. podczas badań wykopaliskowych na stanowisku w Bolkowie na Pomorzu Zachodnim. Obiekt zalegał w warstwach geologicznych datowanych za pomocą analizy radiowęglowej i palinologicznej na początek okresu borealnego. Kulturowo i chronologicznie wiąże się z występującym w jego bliskim sąsiedztwie rozległym obozowiskiem mezolitycznym. Przeprowadzono analizę grobu pod względem formy pochówku, praktykowanych wierzeń i obrzędów związanych z chowaniem zmarłych oraz szeroko rozumianej tradycji kulturowej. Obiekt porównano też z podobnymi znaleziskami mezolitycznymi w innych krajach.
Pobrania
Bibliografia
Althin C . - A . 1950, New finds of Mesolithic art in Scania (Sweden), „Acta Archaeologica”, 21, s. 253–260.
Althin C . - A . 1954, The chronology of the Stone Age settlement of Scania, Sweden, I, The Mesolithic settlement, Lund.
Arwidsson G . 1949, Stenåldersfynden från Kams i Lummelunda, „Gotländski arkiv”, 20–21, s. 147–167.
Arwidsson G . 1979, Stenåldersmannen från Stora Bjärs i Stenkyrka, Arkeologi på Gotand, „Gotlandica”, 14, s. 17–23.
Bicker F. - K . 1936, Ein schnurkeramisches Rötelgrab mit Mikrolithen und Schildkröte in Dürrenberg, Kr. Merseburg, „Jahresschrift für die Vorgeschichte d. sächsisch-thüringischen Länder”, 24, s. 59–81.
Birkner F. 1914, Der paläolithische Mensch im Bayerischen Ries, „Wiener Prähistorische Zeitschrift”, 1, s. 15–21.
Blanc A . - C . 1954, II Riparo Mochi al Balzi Rossi di Grimaldi. Scavi 1938–1949, „Paleontographia Italica”, 50, s. 1–43.
Boriskovskiî P. I . 1963, Očerki po paleolitu baseîna Dona, „Materialy i Issledovaniâ po Arheologii SSSR”, 121, s. 7–79.
Brunning R . 2013, An early Mesolithic cemetery at Greylake, Somerset, UK, „Archaeology in the Severn Estuary”, 22, s. 67–70.
Cardini L . 1980, La Necropoli Mesolithica delle Arene Candide (Liguria), „Memorie dell’Istituto Italiano di Paleontologia Umana”, 3, s. 9–31.
Cheynier A . 1955, Chancelade – abri de Raymonden, „Bulletin de la Société Historique et Archéologique de Perigordien”, 82, s. 172–185.
Chmielewska M . 1954, Grób kultury tardenuaskiej w Janisławicach, pow. Skierniewice, „Wiadomości Archeologiczne”, 20/1, s. 23–48.
Eriksen B . V. , Andersen H . C . H . 2016, Hammelev. En Early Mesolithic cremation grave from Southern Jutland, Denmark, [w:] Mesolithic burials – Rites, symbols and social organization of early postglacial communities, J. Grünberg, B. Gramsch, L. Larsson, J. Orschiedt, H. Meller red., Halle, s. 73–80.
Galiński T. 2002, Społeczeństwa mezolityczne. Osadnictwo, gospodarka, kultura ludów łowieckich w VIII–IV tys. p.n.e. na terenie Europy, Szczecin.
Galiński T. 2014, Obozowiska łowieckie ze schyłku preborealu w Bolkowie na Pomorzu Zachodnim, „Archeologia Polski”, 59/1–2, s. 79–118.
Galiński T. 2015a, Najstarsze osadnictwo mezolityczne w strefie zachodniobałtyckiej w świetle badań stanowiska Bolków 1, „Przegląd Archeologiczny”, 63, s. 29–57.
Galiński 2015b, Sanktuarium szamańskie z okresu mezolitu w Bolkowie nad jeziorem Świdwie na Pomorzu, „Archeologia Polski”, 60, s. 93–121.
Galiński T. 2015c, Borealny Bolków. Nowe badania obozowisk mezolitycznych nad jeziorem Świdwie, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, 20, s. 127–151.
Galiński T. 2017a, Wioska łowców mezolitycznych w Bolkowie nad jeziorem Krynickim na Pomorzu Zachodnim. Próba interpretacji, „Archeologia Polski”, 62, s. 39–63.
Galiński T. 2017b, Znalezisko włóczni obrzędowej z okresu mezolitu w Bolkowie na Pomorzu Zachodnim, [w:] Nie tylko krzemienie – Not only flints, A. Marciniak-Kajzer, A. Andrzejewski, A. Golański, S. Rzepecki, M. Wąs red., s. 63–72.
Galiński T. 2018, Epiahrensburgian. Osadnictwo paleolityczne w początkach holocenu na stanowisku w Bolkowie na Pomorzu Zachodnim, „Przegląd Archeologiczny”, 66, s. 5–30.
Galiński T. 2019a, Wczesnomezolityczne łuki myśliwskie z Bolkowa na Pomorzu Zachodnim / The Early Mesolithic bows from Bolków in Western Pomerania, „Archeologia Polski”, 64, s. 73–123.
Galiński T. 2019b, Paleolit i mezolit na Pomorzu, Szczecin.
Geupel V. 1977, Das Rötelgrab von Bad Dürrenberg, Kr. Merseburg, „Schriften zur Ur- und Frühgeschichte”, 30, s. 101–110.
Gramsch B . 1973, Das Mesolithikum im Flachland zwischen Elbe und Oder, Potsdam.
Grimm H . 1956, Verläufige Beschreibung des Skelettes aus dem Schachtgrab vom Kolberg bei Prieros, „Ausgrabungen und Funde”, I, s. 19–21.
Grote K . , Terberger T. 2011, Die prähistorischen Kinderbestattungen vom Abri Bettenroder Berg IX im Reinhäuser Wald bei Göttingen, „Archäologisches Korrespondenzblatt”, 41/2, s. 189–195.
Jadin I . , Carpentier M . 1994, La sépulture mésolithique du Petit Ri à Malone (Namur, Belgique). Contexte archéologique et position chronologique, „Anthropologie et Préhistoire”, 105, s. 65–82.
Jahn M. 1949, Die kulturgeschichtliche Bedeutung der alt- und mittelsteinzeitlichen Menschenfunde von Weimar-Ehringsdorf und Bottendorf, Kr. Querfurt, „Jahresschrift fur Mitteldeutsche Vorgeschichte”, 33, s. 110–119.
Karsten P. 1991, Tågerup, „UV Syd Rapport”, 71, s. 4–22.
Kind C . J . 1987, Das Felsställe. Eine jungpaläolithisch-frühmesolithische Abri-Station bei Ehingen-Mühlen, Alb-Donau-Kreis, „Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Württemberg”, 23, Stuttgart.
Kindgren H . 1995, Hensbacka-Hogen-Hornborgasjon: Early Mesolithic coastl and inland settlements in western Sweden, [w:] Man and sea in the Mesolithic, A. Fischer red., Oxford.
Lacam R . , Nierderlander A . , Valois H . 1944, Le gisement mésolithique du Cuzoul-de-Gramat, „Archives de l’Institut de Paléontologie Humaine”, Mémoire 21, Paris.
Lacorre F. , Barral L . 1948, Aperçus nouveaux sur les industries et les âges des squelettes de la Grotte des Enfants à Grimaldi, „Revue d’ Études Ligures”, 14, s. 5–38.
Larsson L . 1984, Gräberfelder und Siedlungen des Spätmesolithikums bei Skateholm, Südschonen, Schweden, „Archäologisches Korrespondenzblatt”, 14/2, s. 123–130.
Marciniak M . 1993, Cmentarzysko mezolityczne z okresu borealnego z Mszana, gm. Brodnica, woj. Toruńskie, stan. 14. Wyniki dotychczasowych badań, [w:] Badania archeologiczne ośrodka toruńskiego w latach 1989–1992, J. Chudziakowa red., Toruń, s. 7–13.
Naber F. B . 1974a, Das Ende des Ofnet-Problems?, „Quartär”, 25, p. 73–84.
Naber F. B . 1974b, Ein mesolithisches Doppelgrab aus dem unteren Altmühltal, Lkr. Kelheim, Bayern, [w:] Neue paläolithische und mesolithische Ausgrabungen in der Bundesrepublik Deutschland. Zum IX. INQUA-Kongres (Neuseeland, 1973), Tübingen, s. 67–70.
Pequart M . , Pequart S . J . 1954, Hoëdic, Antwerpen.
Pequart M . , Pequart S . - J . , Boule M . , Valois H . V. 1937, Téviec. Station-nécropole Mésolithique du Morbihan, Paris.
Piette E . 1907, L’art pendant l’âge du renne, Monaco–Paris.
Schmidt R . R . 1908, Die vorgeschichtlichen Kulturen der Ofnet, „Berücht der Naturwissenschaftlichen Verhandlung aus Schwaben und Neuburg”, 38, s. 87–105.
Schulting R . J . 2005, …pursuing a rabbit in Burrington Combe. New research on the Early Mesolithic burial cave of Abveline’s Hole, „Proceedings of the University of Bristol Spelaeological Society”, 23, s. 171–265.
Sedlmeier J . 1998, Die Birsmatten-Basisgrotte und die „alteste Schweizerin”, [w:] Tatort Vergangenheit. Ergebnisse aus der Archäologie heute, J. Ewald, J. Tauber red., Basel.
Sjögren K . - G . , Ahlström T. 2016, Early Mesolithic burials from Bohuslän, western Sweden, [w:] Mesolithic burials – Rites, symbols and social organization of early postglacial communities, J. Grünberg, B. Gramsch, L. Larsson, J. Orschiedt, H. Meller red., Halle, s. 125–143.
Stringer C . B . 2000, The Gough’s Cave human fossils: an introduction, „Bulletin of the Natural History Museum London (Geology)”, 56, s. 135–139.
Sulgostowska Z . 1990, Pochówek mezolityczny z okresu atlantyckiego w Woźnej Wsi, woj. łomżyńskie, „Archeologia Polski”, 35/1, s. 47–56.
Vilain R . 1966, Le gisement Sous-Balme à Culoz (Ain) et ses industries microlithiques, „Documents des Laboratoires de Géologie de la Faculté des Sciences de Lyon”, 13, s. 1–219.
Völzing O. 1938, Die Grabungen 1937 am Höhlestein im Lonetal, „Fundberichte aus Schwaben”, Neue Folge, 9, s. 1–8.
Weber T. 1988, Ein mesolithisches Grab von Unsebung, Kr. Stassfurt, „Jähresschrift für Mitteldeutsche Vorgeschichte”, 71, s. 7–19.
Wechler K . - P. 1993, Mesolithikum-Bandkeramik-Trichterbecherkultur. Zur Neolithisierung Mittel- und Osdeutschlands auf grund vergleichender Untersuchungen zum Silexinventar, Lübstorf.
Wehrberger K . 2000, Eine mesolithische Bestattung aus der Bocksteinhöhle im Lonetal, Alb-Donau-Kreis, „Archäologisches Korrespondenzblatt”, 30, s. 15–31.
