Obserwacja i refleksja — dwie relacje „turystów” z Hiszpanii w XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.2.002Słowa kluczowe:
Giuseppe Antonio Baretti, Edward Clarke, Hiszpania, relacje z podróży, OświecenieAbstrakt
Osiemnastowieczne opisy podróży po Hiszpanii są rzadkie. Autor analizuje dwie relacje powstałe niemal równolegle na początku lat sześćdziesiątych XVIII w.: jedną autorstwa Włocha Giuseppe Antonio Barettiego, który zdążał z Lizbony do Włoch, a drugą Anglika Edwarda Clarke’a, przebywającego Hiszpanię w odwrotnym kierunku. Tych dwóch podróżników różnił punkt widzenia: zauważali, komentowali i zwracali uwagę na odmienne sytuacje społeczne, wydarzenia polityczne i osoby, z którymi zetknęli się w trakcie swoich podróży. Charakteryzowała ich różna formacja kulturowa oraz inny zasób wspomnień, przekazanych w opublikowanych przez nich relacjach. Włoski emigrant wracający z Londynu do ojczyzny akcentował inne aspekty kultury iberyjskiej, niż te zauważane przez brytyjskiego urzędnika (kapelana poselstwa) w trakcie wykonywania jego obowiązków. Autor stara się ustalić źródła podobieństw i różnic charakteryzujących obie opisywane perspektywy. Zastanawia się, czy jednym z nich nie był wybór utrwalonego, reporterskiego stylu pisarstwa podróżniczego dokonany przez Anglika, podczas gdy włoski podróżny starał się połączyć obserwacje z osobistym, subiektywnym komentarzem.
Pobrania
Bibliografia
Journey. 1770. A Journey from London to Genoa through England, Portugal, Spain and France by Joseph Baretti [...] in four volumes, London, printed for T. Davies in Russel-street, Covent--Garden, and L. Davis, Holborn.
An Account. 1768. An Account of the Manners and Customs of Italy, with Observations on the Mistakes of some Travellers with Regard to that Country, by Joseph Baretti, London, printed for T. Davis in Russell street, Covent Garden, and L. Davis & Rymers, Holborn.
[Baretti Giuseppe Antonio]. 1912. [Baretti Giuseppe Antonio], La Scelta delle lettere familiari, a cura di Luigi Piccioni, Bari.
Baretti Giuseppe Antonio. 1967. Opere, wyd. F. Fido, Milan.
Boswell James. 1934–1950. The Life of Samuel Johnson, wyd. G.B. Hill (rev. L.F. Powell), 6 vols., Oxford.
[de Silhouette M.]. 1770, Voyage de France, d’Espagne, de Portugal et d’Italie, par M.S., Paris.
Dziennik podróży. 1970. Dziennik podróży do Francji i Włoch Augusta Moszyńskiego, architekta JKM Stanisława Augusta Poniatowskiego, 1784–1786, wybór i przekł. B. Zboińska-Daszyńska, Kraków.
„Gentleman‘s Magazine”. 1750, vol. 20; 1760, vol. 30.
Giuseppe Baretti. 1994. Giuseppe Baretti, Narrazione incompiuta di un viaggio in Inghilterra, Portogallo e Spagna, wyd. M. Catucci, Roma.
Hervey Christopher. 1785. Letters from Portugal, Spain, Italy and Germany, in the Years 1759, 1760 and 1761, 3 vols., London.
Lettere Familiari. 1967. Lettere Familiari A’ Suoi Tre Fratelli Filippo, Giovanni e Amadeo, [w:] G.A. Ba-retti, Opere, wyd. F. Fido, Milan.
Letters. 1763. Letters concerning the Spanish Nation written at Madrid during the years 1760 and 1761 by Rev. Edward Clarke /.../ London, printed for T. Becket and P.A. De Hondt, at Tully’s Head in the Strand MDCCLXIII.„London Magazine”, vol. 24, 1755; vol. 25, 1756; vol. 29, 1760; vol. 32, 1763; vol. 39, 1770.
„Oxford Magazine”, vol. 5, 1770.
„Philosophical Transactions (1683–1775)”, vol. 52, 1761–1762.
Potocki Ignacy. 2016. Ignacy Potocki, Dzienniki i listy z podróży po Europie (1765–1771), wstęp i oprac. A. Kucharski, Staropolskie podróżowanie, t. IV, red. B. Rok, F. Wolański, Kraków.
„The Critical Review”, vol. 15, 1765; vol. 30, 1770.
The Professed Cook. 1769. The Professed Cook, or, the Modern Art of Cookery, Pastry and Confectionary Made Plain and Easy,/.../ 2nd.edn., London, printed for R. Davis in Piccadilly and T. Caslon opposite Stationers-Hall.
The Whole Duty of a Woman. 1737. The Whole Duty of a Woman, or, an Infalliable Guide to the Fair Sex, London, printed for T. Read in Dogwell Court, WhiteFriars, Fleet Street.
Smollett Tobias. 1979. Travels Through France and Italy, wyd. F. Felsenstein, Oxford–New York. „Universal Magazine”, vol. 5, 1749. Opracowania Adams Percy. 1978.
Travel Literature of the Seventeenth and Eighteenth Centuries: A Review of Recent Approaches, „Texas Studies in Literature and Language”, vol. 20, no. 3, s. 488–515.
A Dictionary. 1997. A Dictionary of British and Irish Travellers in Italy 1701–1800, wyd. J. Ingamells, London–New Haven.
Amory Hugh. 1971. Fielding’s Lisbon Letters, „Huntingdon Library Quarterly”, vol. 35, no. 1, s. 65–83.
Batten Jr. Charles. 1978. Pleasurable Instruction: Form and Convention in Eighteenth-Century Travel Literature, Berkeley–Los Angeles.
