Kryminalia w księgach sądowych miast Korony jako źródło do badań nad życiem rodzinnym na przełomie XVII i XVIII w.

Abstrakt

Księgi sądowe stanowią nieocenione źródło do badań relacji międzyludzkich w dawnej Polsce. Są to zwykle przykłady rodzinnych sporów majątkowych i waśni o podłożu patogennym, niejednokrotnie o charakterze kryminalnym, które często przybierają charakter przestępczej recydywy. Przestępstwa dokonywane w obrębie rodziny są zwykle kategoryzowane jako tzw. drobna przemoc, często lekceważona przez sędziów, a nawet przez samych członków rodziny. Te ułomne relacje wewnątrzrodzinne i sąsiedzkie negatywnie oddziaływały na trwałość rodzin, samopoczucie i status ich członków, i na lokalne otoczenie, które mimo woli angażowane było w familijne kłótnie jako świadkowie wydarzeń. Większość przestępstw odnotowanych w miejskich księgach sądowych to różnego typu kradzieże, zawłaszczenia, włamania, rozboje, pobicia czy zniesławienia, skomplikowane sprawy majątkowe oraz przemoc seksualna. Czynnikiem determinującym przestępczość w wielu przypadkach było powszechne ubóstwo nie tylko grupy osób alienowanych społecznie czy stanów niższych, ale i pauperyzującej się szlachty, słabe więzi rodzinne, duży odsetek ludzi nieposiadających rodziny, samotnych, wiążących się w przypadkowe i krótkotrwałe związki, zawiść majątkowa, różnice wyznaniowe i kulturowe.