Opublikowane: 2017-01-01

Panie Zamoyskie: Anna Franciszka z Gnińskich, Teresa z Potockich i Urszula z Kalińskich — okruchy biografii w świetle korespondencji i aktów ostatniej woli

Bożena Popiołek , Urszula Kicińska

Abstrakt

W źródłach autobiograficznych, czyli egodokumentach, do których zaliczyć można również staropolską korespondencję i testamenty, odkryć można mnóstwo spraw ważnych, pozwalających zbudować mniej lub bardziej wyraźny obraz ówczesnego świata. Rzadko jednak uwagę badaczy przyciągają kwestie stosunków rodzinnych, wzajemnych emocji i więzi, które rozmywają się wśród chaosu spraw codziennych. Warto więc sięgnąć do tej części staropolskich źródeł, która po głębszej analizie dostarcza nam niespotykanych, czy wręcz unikatowych wiadomości na temat życia i mentalności ludzi w dawnej Polsce. Testament, jako przykład samoświadectwa, nie tylko w znakomity sposób obrazuje osobowość autora, pozwalając na odczytanie wyznawanych przez niego wartości, uczuć i postaw moralnych, ale także daje możliwość wniknięcia w jego sferę prywatną, codzienną, rodzinną, które stanowią zasadniczy przedmiot badań antropologicznych. Wspomniane źródła zawierają również szereg istotnych informacji na temat aktywności gospodarczej, społecznej i kulturalnej żyjących wówczas kobiet. Stąd też zachowane akta ostatniej woli pań Zamoyskich – Anny Franciszki z Gnińskich, Teresy z Potockich i Urszuli z Kalińskich, oraz ich korespondencja pozwalają stworzyć pewien wizerunek rodziny magnackiej, która składając się z gromadki dzieci, bliższych i dalszych krewnych, klientów oraz służby powiązana była różnorakimi zależnościami, wzajemnymi uczuciami i rozmaitymi emocjami. Trzy prezentowane w tym artykule kobiety z rodziny Zamoyskich łączyło nie tyle pokrewieństwo co powinowactwo. Ich losy splotły się wskutek związków małżeńskich zawartych z przedstawicielami starej i podupadającej już u schyłku XVII wieku rodziny Zamoyskich. Dwie postaci – Anna Franciszka z Gnińskich (ok. 1655-1704) i Urszula z Kalińskich (zm. 1705) poślubiły braci, kasztelaniców czernihowskich, synów Anny Zofii Lanckorońskiej i Zdzisława Jana Zamoyskiego (zm. 1670), kasztelana czernihowskiego. Z kolei Teresa z Potockich Zamoyska (zm. 1713) została najpierw bratową Anny Franciszki, a później jej synową. Stosunki panujące w rodzinie Zamoyskich odpowiadały ówczesnym układom i koligacjom; na pierwszym miejscu stawiano utrzymanie spójności i potęgi rodów. Wzajemne uczucia i konflikty były rzeczą naturalną i czasem trudno ich było uniknąć, kiedy w grę wchodziły znaczne fortuny.

Słowa kluczowe:

egodokument, testament, klientelizm

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Popiołek, B., & Kicińska, U. (2017). Panie Zamoyskie: Anna Franciszka z Gnińskich, Teresa z Potockich i Urszula z Kalińskich — okruchy biografii w świetle korespondencji i aktów ostatniej woli. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 65(1), 19–38. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/936

Cited by / Share

Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.