Funeral ceremonies in towns of Lesser Poland in the lightof probate inventories (16th–18th c.)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.3.003Keywords:
probate inventories, funeral ceremonies, towns, Lesser Poland, early-modern periodAbstract
Probate inventories are, along with testaments, an important source of data on the organi-zation and costs of funeral ceremonies in the 16th–18th c. Available municipal records from over 60 towns in the voivodships of Cracow and Sandomierz include 616 probate inventories, but only a few provide information of the organization and costs of funerals. There are only 7 such documents from the 16th c. (4% of all the inventories), 40 (10%) from the 17th c. and 11 (24%) from the 18th c. The expenses listed in the inventories were of two kinds: those related to the deceased person, covering the vigil at the body, the coffin and the special clothes, the preparation of the grave and the purchase of candles, and those related to the ceremony: inviting priests, paying for masses, providing the setting for the service and organizing the funeral procession.The sums spent depended on the affluence of the departed and their relatives. Funeral expenses could also include the preparation of a dinner for the relatives or for the poor, or alms for the latter. If a meal was prepared, the expenses recorded regarded the purchase of food (bread, meat, vegetables, spices) and drinks (beer and vodka) for the guests and those involved in the preparation of ceremonies.
Downloads
References
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/12 (Księga ławnicza biecka 1603–1612).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/13 (Księga ławnicza biecka 1612–1624).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/14 (Księga ławnicza biecka1625–1628).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/17 (Księga ławnicza biecka 1639–1649).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/3/24 (Księga radziecka biecka 1644–1693).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Dobczyce [Akta miasta Dobczyc], sygn. 29/105/0/2/22 (Księga ławnicza dobczycka 1650–1665).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/2/66 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1587–1591).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/68 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1609–1616).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/69 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1615–1619).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/70 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1624–1627).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/71 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1625–1644, 1692–1699).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/81 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1584–1586).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/83 (Księga podwójcińsko-ławnicza 1601–1609).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/2/58 (Księga radziecka 1756–1761).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/5 (Księga ławnicza Wiśnicza 1634–1680).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/7 (Księga ławnicza Wiśnicza 1686–1701).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/8 (Księga ławnicza Wiśnicza 1701–1718).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/1/1 (Księga radziecka Wiśnicza 1622–1765).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wojnicz [Akta miasta Wojnicza], sygn. 29/119/0/3/43 (Księga ławnicza Wojnicza 1629–1646).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/17 (Acta scabinalia 1574–1576).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/47 (Acta scabinalia 1630–1632).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/49 (Acta scabinalia 1635–1646).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Proszowice [Variae Civitates et Villae], sygn. 29/121/163 (Księga sądu wójtowsko-ławniczego miasta Proszowic 1567–1571).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Limanowa [Variae Civitates et Villae], sygn. 29/121/116 (Protocolon miasteczka Limanowy, albo raczej Liber iudicialis 1552–1637).
AP Sandomierz [Archiwum Państwowe w Sandomierzu], AmS [Akta miasta Sandomierza], sygn. 10 (Księga radziecka 1638–1641).
BJ [Biblioteka Jagiellońska], Chęciny, rkps 5253 (Akta radzieckie Chęcin 1631–1649).
BJ [Biblioteka Jagiellońska], Ożarów, rkps 4 (Akta radzieckie Ożarowa 1629–1784).
Groicki Bartłomiej.1953. Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej, oprac. K. Koranyi, Warszawa.
Groicki Bartłomiej. 1958. Obrona sierot i wdów, oprac. K. Koranyi, Warszawa.
Inwentarze mieszczan wojnickich 1589–1822.1995. Inwentarze mieszczanwojnickich 1589–1822, wyd. B. Trelińska, Wojnicz.
Wszyscy śmiertelni jesteśmy. 2014. „Wszyscy śmiertelni jesteśmy i dlatego rozrządzamy majętności swoje”. Wybór testamentów z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), oprac. K. Justyniarska-Chojak, Kielce.
Aleksandrowicz-Szmulikowska Małgorzata. 1995. Radziwiłłówny w świetle swoich testamentów, Warszawa.
Bogucka Maria. 1991. Śmierć niezamożnego mieszkańca miasta u progu ery nowożytnej, [w:] Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześć-dziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Wyrobisz, M. Tymowski, Warszawa, s. 285–289.
Delimata Małgorzata. 2009. Prawo rodzinne w pracach Bartłomieja Groickiego (około 1534–1605), [w:] Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. III, red. A. Karpiński, Warszawa, s. 32–36.
Drążkowska Anna. 2006. Dziecięca odzież grobowa z XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LIV, nr 2, s. 211–216.
Drążkowska Anna, Grupa Małgorzata. 2012. Odzież z XVII i XVIII z krypt grobowych archikatedry w Lublinie. Analiza kostiumologiczna, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LX, nr 2, s. 319–329.
Główka Dariusz. 2012. Dyspozycje pogrzebowe duchowieństwa płockiego w XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LX, nr 2, s. 249–256.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010a. Inwentarz pośmiertny „gwałtownie utonionego” Andrzeja Wikańskiego z 1640 roku, [w:] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. 11, red. M. Przeniosło, Kielce, s. 167–169.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010b. Testamenty i inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), Kielce.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2016. Dziecko w rodzinie mieszczańskiej w XVI–XVIII wieku w świe-tle przepisów prawa magdeburskiego (pomiędzy normą a praktyką), [w:] Dzieciństwo i starośćw ujęciu historyków, red. A. Obara-Pawłowska, M. Kołacz-Chmiel, Lublin, s. 246–250.
Kizik Edmund. 1996a. Ubiory żałobne w mieście hanzeatyckim w XVI–XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIV, nr 2, s. 107–154.
Kizik Edmund. 1996b. Uczeń, nauczyciel i Śmierć. Pogrzeb w życiu codziennym szkoły w mieście hanzeatyckim (XVI–XVIII w.), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIV, nr 3, s. 271–289.
Kizik Edmund. 1997. Naenia funebris. Pogrzeby w Gdańsku wczesnonowożytnym (XVI–XVIII wiek), [w:] Mieszczaństwo gdańskie, red. S. Salmonowicz, Gdańsk, s. 298–299.
Kizik Edmund. 2001. Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystości rodzinne w mieście hanzea-tyckim od XVI do XVIII wieku, Gdańsk.
Muszyńska Jadwiga. 1999. Testamenty mieszczan szydłowieckich z lat 1638–1645, [w:] Szydłowiec — z dziejów miasta, red. J. Wijaczka, Szydłowiec, s. 23–24.
Pachoński Jan. 1956. Zmierzch sławetnych. Z życia mieszczan w Krakowie w XVII i XVIII wieku, Kraków.
Popiołek Bożena. 2009. Woli mojej ostatniej Testament ten... Testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków.
Sowina Urszula. 1991. Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXXIX, nr 1, s. 19–22.
Szromba-Rysowa Zofia. 1986. Uczta pogrzebowa w zwyczajach i wierzeniach ludowych, „Polska Sztuka Ludowa”, t. XL, z. 1–2, s. 37–38.
Turnau Irena. 1999. Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX wieku, Warszawa.
Wiślicz Tomasz. 1997. Chłopskie pogrzeby w Polsce od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLV, nr 3–4, s. 351–369.
Wiślicz Tomasz. 2001a. Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa.
Wiślicz Tomasz. 2001b. Ile kosztował pogrzeb chłopa w Polsce XVII–XVIII wieku (i kto za to płacił)?, [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku, red. H. Suchojad, Warszawa, s. 273–286.
Zieleniecka-Mikołajczyk Wioletta. 2012. Prawosławni i unici w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów, Warszawa.