Okucie ze znakiem Ruryka znalezione w Gieczu
Słowa kluczowe:
Polska monarchia wczesnopiastowska, grody centralne, Giecz (Polska), znak RurykaAbstrakt
Usytuowany w obrębie piastowskiego patrimonium gród w Gieczu jest jednym z najważniejszych tzw. ośrodków centralnych państwa wczesnopiastowskiego. W wyniku nowych odkryć i interpretacji coraz wyraźniej zaznacza się szczególne znaczenie tego miejsca dla członków pierwszej polskiej dynastii rządzącej: jako prywatnej rezydencji książęcej będącej – według niektórych badaczy – rodową siedzibą Piastów. W artykule zaprezentowany został jeden z elementów bogatego zbioru znalezisk o proweniencji waresko-ruskiej znalezionych w okolicy grodziska. Jest to unikatowe złocone okucie brązowe z przedstawieniem tryzuba Rurykowiczów – świętym godłem dynastii rusko-wareskiej. Została podjęta próba określenia osoby, do której należał przywilej używania symbolu w wariancie umieszczonym na gieckim okuciu. Autorka wskazuje na stylistyczne nawiązania gieckiego tryzuba do godła Jarosława Mądrego (wielkiego księcia kijowskiego w latach 1015–1054) i stawia hipotezę o bytności w Gieczu osoby/osób blisko związanych z dworem tego władcy.
Tłumacz: Iwona Zych
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Beleckij S. V. 2000. Znaki Rûrikovičej. Čast’ pervaâ: X – XI vv., Sankt-Peterburg
Bocheński Z. 1930. Polskie szyszaki wczesnośredniowieczne, Prace Komisji Antropologji i Prehistorji Polskiej Akademji Umiejętności, nr 3, Kraków
Boguwolski R., Hyss L. 2005. Biżuteria średniowieczna z cmentarzyska w Grucznie, Grudziądz
Bolz B. 1984. Inskrypcja na brązowym krążku z Ostrowa Lednickiego. Materiały dyskusyjne, [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań, s. 95–101
Buko A. 2012. Kim byli wojownicy z Bodzi?, „Archeologia Żywa”, nr 1 (59), s. 12–17
Buko A., Sobkowiak - Tabaka I.2012. Bodzia: a new Viking Age cemetery with chamber graves, http//www.antiquity.ac.uk/ projgall/buko330/
Duczko W. 2006. Ruś wikingów. Historia obecności Skandynawów we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej, Warszawa
Górecki J. 2009. U źródeł chrześcijaństwa w Polsce – relikwiarz Drzewa Świętego Krzyża z Ostrowa Lednickiego, [w:] Stauroteka lednicka. Materiały, studia i analizy, A.M. Wyrwa red.,Lednica–Poznań, s. 13–46
Górecki J. 2012. Liturgiczny grzebień z Ostrowa Lednickiego, [w:] Liturgiczny grzebień z Ostrowa Lednickiego. Studium analityczne, J. Górecki, A.M. Wyrwa red., Dziekanowice–Lednica, s. 17–73
Indycka E. 2005. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Gieczu, stan. 4, woj. wielkopolskie. Dotychczasowe wyniki badań, Studia Lednickie, t. 8, Lednica, s. 175–196
Indycka E. 2009. Bransoleta srebrna o końcach w wężowe główki, [w:] 40 zabytków. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji 40-lecia Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Lednica, s. 32
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań
Kotowicz P.N. 2006. Uwagi o znaleziskach kiścieni wczesnośredniowiecznych na obszarze Polski, Acta Militaria Mediaevalis, t. 2, Kraków–Sanok, s. 51–66
Krąpiec M., Krysztofiak T. 2003. Potwierdzenie plemiennej metryki grodu w Gieczu, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 6, s. 32–51
Krysztofiak T. 2007. Rozwój wczesnośredniowiecznego ośrodka grodowego w Gieczu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Architektoniczno-przestrzenne i przyrodnicze podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznych założeń Giecza, A. Grygorowicz, M. Milecka, K. Tobolski red., Poznań, s. 15–39
Krysztofiak T. 2008. Początki osady przygrodowej w Gieczu (stan. 3) w świetle materiałów archeologicznych, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, B. Gruszka red., Zielona Góra, s. 241–264
Krysztofiak T. 2010. Wczesnopiastowskie założenia architektoniczne na grodzie w Gieczu – palatium i kościół p.w. św. Jana Chrzciciela, [w:] Čechy jsou plné kostelů. Bohemia plena estecclesiis, M. Studničková red., Praha, s. 130–151
Kurnatowska Z. 2000. Wielkopolska w X wieku i formowanie się państwa polskiego, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, H. Samsonowicz red., Kraków, s. 99–117
Kurnatowska Z. 2000. Wczesnopiastowskie grody centralne. Podobieństwa i różnice, [w:] Gniezno i Poznań w państwie pierwszych Piastów, Poznań, s. 9–31
Kurnatowska Z. 2002. Początki Polski, Poznań
Kurnatowska Z. 2003. Proces formowania się państwa polskiego, [w:] Civitas Schinesge cum pertinentiis, W. Chudziak red., Toruń, s. 33–49
Labuda G. 1984. Wyjaśniające się zagadki Ostrowa Lednickiego, [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań, s. 103–110
Markiewicz M. 2008. Biżuteria szklana z wczesnośredniowiecznych cmentarzysk strefy chełmińsko-dobrzyńskiej, Toruń
Michałowski R. 2010. Pałace monarsze na tle geografii sakralnej pierwszej monarchii piastowskiej. Uwagi wstępne, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki red., Warszawa, s. 454–467
Nadolski A. 1954. Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku., Łódź
Petersen I. 1919. De Norske Vikingesverd, Kristiana
Sachs R. 1987. Archeologiczne zabytki specjalne a charakter kultu chrześcijańskiego na Ostrowie Lednickim w pierwszej połowie XI wieku, [w:] Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 2, Warszawa–Poznań, s. 277–283
Szpunar A. [1991]1992. Zabytki archeologiczne z kolekcji Państwa Szymanowskich w Tarnowie, „Rocznik Tarnowski”, s. 233–242
Wrzosek A. 1961. Zabytki wczesnośredniowieczne z Ostrowa Lednickiego, pow. Gniezno, „Fontes Archaeolgici Posnanienses”, t. 12, s. 242–280
Bocheński Z. 1930. Polskie szyszaki wczesnośredniowieczne, Prace Komisji Antropologji i Prehistorji Polskiej Akademji Umiejętności, nr 3, Kraków
Boguwolski R., Hyss L. 2005. Biżuteria średniowieczna z cmentarzyska w Grucznie, Grudziądz
Bolz B. 1984. Inskrypcja na brązowym krążku z Ostrowa Lednickiego. Materiały dyskusyjne, [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań, s. 95–101
Buko A. 2012. Kim byli wojownicy z Bodzi?, „Archeologia Żywa”, nr 1 (59), s. 12–17
Buko A., Sobkowiak - Tabaka I.2012. Bodzia: a new Viking Age cemetery with chamber graves, http//www.antiquity.ac.uk/ projgall/buko330/
Duczko W. 2006. Ruś wikingów. Historia obecności Skandynawów we wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej, Warszawa
Górecki J. 2009. U źródeł chrześcijaństwa w Polsce – relikwiarz Drzewa Świętego Krzyża z Ostrowa Lednickiego, [w:] Stauroteka lednicka. Materiały, studia i analizy, A.M. Wyrwa red.,Lednica–Poznań, s. 13–46
Górecki J. 2012. Liturgiczny grzebień z Ostrowa Lednickiego, [w:] Liturgiczny grzebień z Ostrowa Lednickiego. Studium analityczne, J. Górecki, A.M. Wyrwa red., Dziekanowice–Lednica, s. 17–73
Indycka E. 2005. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Gieczu, stan. 4, woj. wielkopolskie. Dotychczasowe wyniki badań, Studia Lednickie, t. 8, Lednica, s. 175–196
Indycka E. 2009. Bransoleta srebrna o końcach w wężowe główki, [w:] 40 zabytków. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji 40-lecia Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Lednica, s. 32
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań
Kotowicz P.N. 2006. Uwagi o znaleziskach kiścieni wczesnośredniowiecznych na obszarze Polski, Acta Militaria Mediaevalis, t. 2, Kraków–Sanok, s. 51–66
Krąpiec M., Krysztofiak T. 2003. Potwierdzenie plemiennej metryki grodu w Gieczu, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 6, s. 32–51
Krysztofiak T. 2007. Rozwój wczesnośredniowiecznego ośrodka grodowego w Gieczu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Architektoniczno-przestrzenne i przyrodnicze podstawy rekonstrukcji wczesnośredniowiecznych założeń Giecza, A. Grygorowicz, M. Milecka, K. Tobolski red., Poznań, s. 15–39
Krysztofiak T. 2008. Początki osady przygrodowej w Gieczu (stan. 3) w świetle materiałów archeologicznych, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, B. Gruszka red., Zielona Góra, s. 241–264
Krysztofiak T. 2010. Wczesnopiastowskie założenia architektoniczne na grodzie w Gieczu – palatium i kościół p.w. św. Jana Chrzciciela, [w:] Čechy jsou plné kostelů. Bohemia plena estecclesiis, M. Studničková red., Praha, s. 130–151
Kurnatowska Z. 2000. Wielkopolska w X wieku i formowanie się państwa polskiego, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, H. Samsonowicz red., Kraków, s. 99–117
Kurnatowska Z. 2000. Wczesnopiastowskie grody centralne. Podobieństwa i różnice, [w:] Gniezno i Poznań w państwie pierwszych Piastów, Poznań, s. 9–31
Kurnatowska Z. 2002. Początki Polski, Poznań
Kurnatowska Z. 2003. Proces formowania się państwa polskiego, [w:] Civitas Schinesge cum pertinentiis, W. Chudziak red., Toruń, s. 33–49
Labuda G. 1984. Wyjaśniające się zagadki Ostrowa Lednickiego, [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań, s. 103–110
Markiewicz M. 2008. Biżuteria szklana z wczesnośredniowiecznych cmentarzysk strefy chełmińsko-dobrzyńskiej, Toruń
Michałowski R. 2010. Pałace monarsze na tle geografii sakralnej pierwszej monarchii piastowskiej. Uwagi wstępne, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki red., Warszawa, s. 454–467
Nadolski A. 1954. Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku., Łódź
Petersen I. 1919. De Norske Vikingesverd, Kristiana
Sachs R. 1987. Archeologiczne zabytki specjalne a charakter kultu chrześcijańskiego na Ostrowie Lednickim w pierwszej połowie XI wieku, [w:] Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 2, Warszawa–Poznań, s. 277–283
Szpunar A. [1991]1992. Zabytki archeologiczne z kolekcji Państwa Szymanowskich w Tarnowie, „Rocznik Tarnowski”, s. 233–242
Wrzosek A. 1961. Zabytki wczesnośredniowieczne z Ostrowa Lednickiego, pow. Gniezno, „Fontes Archaeolgici Posnanienses”, t. 12, s. 242–280
Pobrania
Opublikowane
2013-01-01
Jak cytować
Krysztofiak, T. (2013). Okucie ze znakiem Ruryka znalezione w Gieczu. Archeologia Polski, 58(1-2), 115–127. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/169
Numer
Dział
Studia
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
