Znak na końcówce pasa wojownika z Bodzi. Interpretacja motywu
Słowa kluczowe:
Bodzia, cmentarzysko, grób wojownika, miecz, pas, okucie, dwuząb, znak Rurykowiczów, krzyżyk, młot Thora, MjölnirAbstrakt
Na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Bodzi, na północ od Włocławka, odkryty został grób wojownika z mieczem i pasem z okuciami. Na okuciu końcówki pasa są wyryte znaki. Autor zidentyfikował wśród nich litery alfabetu głagolickiego oraz dwuząb – znak rodowy Rurykowiczów. Przez wzgląd na znak na szczycie prawego zęba, który uznano za krzyż, autor postawił hipotezę, że jest to dwuząb Świętopełka, zięcia Bolesława Chrobrego. Obecnie autor uważa tę interpretację za niepoprawną, ponieważ znak na szczycie zęba to młot Mjölnir, znak skandynawskiego boga Thora.
Tłumacz: Iwna Zych
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Beleckij S. V. 2000, Zaroždenie russkoj geral’diki, „Stratum plus”, 6, s. 366–424
Beleckij S. V. 2012, Drevnejšaâ geral’dika Rusi, [w:] Povest’ vremennyh let, tłumaczenie D.S. Lihačëv, O.V. Tvorogov, Sankt Peterburg, s. 431–463
Biermann F. 2013, A Slavic or a Viking town? The excavations at Wolin 1934/41 and their contemporary interpretation, [w:] Scandinavian culture in Medieval Poland, S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski red., Interdisciplinary Medieval Studies, 2, Wrocław, s. 179–191
Buko A. red. 2015, Bodzia. A late Viking-Age elite cemetery in central Poland, [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, F. Curta red., 27, Leiden–Boston
Buko A. red. 2016, Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa
Buko A. red. 2017, Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, wyd. 2, Warszawa
Duczko W. 2004, Moc spirali. Historia motywów wolutowych we wczesnej sztuce europejskiej, [w:] Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu, S. Moździoch red., Spotkania Bytomskie, 5, Wrocław, s. 159–171
Duczko W. 2015, Status and magic. Ornaments used by the Bodzia elites, [w:] Bodzia. A late Viking-Age elite cemetery in central Poland, A. Buko red., [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, F. Curta red., 27, Leiden–Boston, s. 202–221
Duczko W. 2016, Moce wikingów. Światy i zaświaty wczesnośredniowiecznych Skandynawów, 1, Warszawa
Duczko W. 2017, Status i magia. Ozdoby elit z Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 131–151
Gajdukov P. G., Kalinin V. A. 2012, Drevnejšie russkie monety, [w:] Rus’ v IX–XI vekah: arheologičeskaâ panorama, N.A. Makarov red., Moskva–Vologda, s. 402–436
Göransson E. - M. Y. 1999, Bilder av kvinnor och kvinnlighet. Genus och kroppsspråk under övergången till kristendom, Stockholm Studies in Archaeology, 18, Stockholm
Hensel Z. 2017, Badania materiałoznawcze wybranych znalezisk z cmentarzyska w Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 305–317
Jansson I. 1988, Wikingerzeitlicher orientalischer Import in Skandinavien, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommision”, 69, s. 564–647
Kara M. 2017a, Organizacja przestrzeni grzebalnej, rytuał i obrządek pogrzebowy, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 329–380
Kara M. 2017b, Uzbrojenie, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 115–130
Kirpichnikov A. N. 2014, Early Ladoga during the Viking Age in the light of the international cultural transfer, [w:] Vers l’Orient et vers L’Occident. Regards croisés sur les dynamiques et les transferts culturels des Vikings à la Rous ancienne, P. Bauduin, A.E. Musin red., Caen, s. 215–230
Kollinger K. 2018, O znaczeniu archeologicznego kontekstu znalezisk także w badaniach historyków w związku z nowszymi hipotezami na temat atrybucji tzw. brakteatów tamańskich, „Archeologia Polski”, 63, s. 159–173
Komar O. 2016, Knâžì znaki z Desâtinnoï cerkvi, Kiïv
Mačinskij D. A. 2004, Krest i molot, [w:] Ladoga i Gleb Lebedev. Vos’mye čteniâ pamâti Anny Mačinskoj. Staraâ Ladoga, 21–23 dekabrâ 2003 g. Sbornik statej, D.A. Mačinskij red., Sankt-Peterburg, s. 184–206
Mel’nikova E. A. 2008, K voprosu o proishoždenii znakov Rûrikovičej, [w:] Rûrikoviči i rossijskaâ gosudarstvennost’, M.B. Bibikov, E.A. Mel’nikova, V.D. Nazarov red., „Drevnejšie Gosudarstva Vostočnoj Evropy 2005 god”, Moskva, s. 240–249
Miheev S. M. 2014, K probleme atribucii znakov Rûrikovičej, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki”, 4 (58), s. 45–63
Minaeva O. 1996, From paganism to christianity. Formation of Medieval Bulgarian art (681–972), Frankfurt am Main
Montelius O. 1906, Kulturgeschichte Schwedens von den ältesten Zeiten bis zum elften Jahrhundert nach Christus, Leipzig
Novikova G. L. 1992, Iron neck-rings with Thor’s hammers found in Eastern Europe, „Fornvännen”, 87, s. 73–89
Price D. T., Frei K. M. 2017, Badania izotopowe pochówków z Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 425–435
Słupecki L. P. 2006, Mitologia skandynawska w epoce wikingów, Kraków
Sotnikova M. P. 1995, Drevnejšie russkie monety X–XI vekov. Katalog i issledovanie, Moskva
Ström K. 1973, Torshammarringen – ett i Västmanland unikt vikingatida föremål, „Västmanlands fornminnesförenings årsskrift”, 51, s. 105–117
Ström K. 1984, Thorshammerringe und andere Gegenstände des heidnischen Kults, [w:] Birka, 2/1: Systematische Analysen der Gräberfunde, G. Arwidsson red., Stockholm, s. 127–140
Suchodolski S. 2017, Obol zmarłych, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 285–303
Urbańczyk P. 2017, Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń
Vysockij S. A. 1966, Drevnerusskie nadpisi Sofii Kievskoj, 1: XI–XIV vv., Kiev
Beleckij S. V. 2012, Drevnejšaâ geral’dika Rusi, [w:] Povest’ vremennyh let, tłumaczenie D.S. Lihačëv, O.V. Tvorogov, Sankt Peterburg, s. 431–463
Biermann F. 2013, A Slavic or a Viking town? The excavations at Wolin 1934/41 and their contemporary interpretation, [w:] Scandinavian culture in Medieval Poland, S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski red., Interdisciplinary Medieval Studies, 2, Wrocław, s. 179–191
Buko A. red. 2015, Bodzia. A late Viking-Age elite cemetery in central Poland, [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, F. Curta red., 27, Leiden–Boston
Buko A. red. 2016, Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa
Buko A. red. 2017, Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, wyd. 2, Warszawa
Duczko W. 2004, Moc spirali. Historia motywów wolutowych we wczesnej sztuce europejskiej, [w:] Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu, S. Moździoch red., Spotkania Bytomskie, 5, Wrocław, s. 159–171
Duczko W. 2015, Status and magic. Ornaments used by the Bodzia elites, [w:] Bodzia. A late Viking-Age elite cemetery in central Poland, A. Buko red., [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, F. Curta red., 27, Leiden–Boston, s. 202–221
Duczko W. 2016, Moce wikingów. Światy i zaświaty wczesnośredniowiecznych Skandynawów, 1, Warszawa
Duczko W. 2017, Status i magia. Ozdoby elit z Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 131–151
Gajdukov P. G., Kalinin V. A. 2012, Drevnejšie russkie monety, [w:] Rus’ v IX–XI vekah: arheologičeskaâ panorama, N.A. Makarov red., Moskva–Vologda, s. 402–436
Göransson E. - M. Y. 1999, Bilder av kvinnor och kvinnlighet. Genus och kroppsspråk under övergången till kristendom, Stockholm Studies in Archaeology, 18, Stockholm
Hensel Z. 2017, Badania materiałoznawcze wybranych znalezisk z cmentarzyska w Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 305–317
Jansson I. 1988, Wikingerzeitlicher orientalischer Import in Skandinavien, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommision”, 69, s. 564–647
Kara M. 2017a, Organizacja przestrzeni grzebalnej, rytuał i obrządek pogrzebowy, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 329–380
Kara M. 2017b, Uzbrojenie, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 115–130
Kirpichnikov A. N. 2014, Early Ladoga during the Viking Age in the light of the international cultural transfer, [w:] Vers l’Orient et vers L’Occident. Regards croisés sur les dynamiques et les transferts culturels des Vikings à la Rous ancienne, P. Bauduin, A.E. Musin red., Caen, s. 215–230
Kollinger K. 2018, O znaczeniu archeologicznego kontekstu znalezisk także w badaniach historyków w związku z nowszymi hipotezami na temat atrybucji tzw. brakteatów tamańskich, „Archeologia Polski”, 63, s. 159–173
Komar O. 2016, Knâžì znaki z Desâtinnoï cerkvi, Kiïv
Mačinskij D. A. 2004, Krest i molot, [w:] Ladoga i Gleb Lebedev. Vos’mye čteniâ pamâti Anny Mačinskoj. Staraâ Ladoga, 21–23 dekabrâ 2003 g. Sbornik statej, D.A. Mačinskij red., Sankt-Peterburg, s. 184–206
Mel’nikova E. A. 2008, K voprosu o proishoždenii znakov Rûrikovičej, [w:] Rûrikoviči i rossijskaâ gosudarstvennost’, M.B. Bibikov, E.A. Mel’nikova, V.D. Nazarov red., „Drevnejšie Gosudarstva Vostočnoj Evropy 2005 god”, Moskva, s. 240–249
Miheev S. M. 2014, K probleme atribucii znakov Rûrikovičej, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki”, 4 (58), s. 45–63
Minaeva O. 1996, From paganism to christianity. Formation of Medieval Bulgarian art (681–972), Frankfurt am Main
Montelius O. 1906, Kulturgeschichte Schwedens von den ältesten Zeiten bis zum elften Jahrhundert nach Christus, Leipzig
Novikova G. L. 1992, Iron neck-rings with Thor’s hammers found in Eastern Europe, „Fornvännen”, 87, s. 73–89
Price D. T., Frei K. M. 2017, Badania izotopowe pochówków z Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 425–435
Słupecki L. P. 2006, Mitologia skandynawska w epoce wikingów, Kraków
Sotnikova M. P. 1995, Drevnejšie russkie monety X–XI vekov. Katalog i issledovanie, Moskva
Ström K. 1973, Torshammarringen – ett i Västmanland unikt vikingatida föremål, „Västmanlands fornminnesförenings årsskrift”, 51, s. 105–117
Ström K. 1984, Thorshammerringe und andere Gegenstände des heidnischen Kults, [w:] Birka, 2/1: Systematische Analysen der Gräberfunde, G. Arwidsson red., Stockholm, s. 127–140
Suchodolski S. 2017, Obol zmarłych, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., wyd. 2, Warszawa, s. 285–303
Urbańczyk P. 2017, Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń
Vysockij S. A. 1966, Drevnerusskie nadpisi Sofii Kievskoj, 1: XI–XIV vv., Kiev
Pobrania
Opublikowane
2018-01-01
Jak cytować
Duczko, W. (2018). Znak na końcówce pasa wojownika z Bodzi. Interpretacja motywu. Archeologia Polski, 63, 145–157. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/238
Numer
Dział
Studia
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
