https://doi.org/10.23858/APol66.2021.008
W 1892 r. Louis de Fleury, amator poszukiwań archeologicznych, skierował swe zainteresowania na cmentarzyska z grobami w obudowach kamiennych na północno-wschodnim Mazowszu. Na kilku z nich rozkopał łącznie około 20 grobów. Sprawozdanie z prac przekazał do Cesarskiej Komisji Archeologicznej w Petersburgu. W ciągu kolejnych kilkudziesięciu lat cmentarzyska te uległy praktycznie całkowitemu zniszczeniu. Tym samym, rezultaty prac L. de Fleury’ego pozostały głównym źródłem informacji o tych nekropolach, a więc i o zwyczajach pogrzebowych ludności zamieszkującej owo pogranicze Polski, ludów pruskich i Rusi w XI–XII w. W ciągu blisko 130 lat od czasu jego rozkopywań, w literaturze archeologicznej pojawiały się tylko niepełne i często mylne wiadomości na ich temat. Niniejsza publikacja jest pierwszą, w której szczegółowo omówiono wyniki prac L. de Fleury’ego oraz ich znaczenie dla poznania procesów osadniczych na Wysoczyźnie Kolneńskiej w 2 poł. XI w. i 1 poł. XII w.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
G a l l 1952 - Galli Anonymi Cronicae et gesta ducum sive principium polonorum, wyd. i oprac. K. Maleczyński, Monumenta Poloniae Historica. Nova series, II, Cracoviae.
Google Scholar
M a p a 1980 - Mapa topograficzna, ark. 244.223, 244.224, 244.241, 244.242, skala 1:10 000, wyd. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa.
Google Scholar
M P H 1864 - Włodzimierza Monomacha nauka i list do Olega, [w:] Monumenta Poloniae Historica, wyd. A. Bielowski, 1, Lwów, s. 863–884.
Google Scholar
O s t e u r o p a 1915 - Osteuropa, arkusz. Gruppe Grodno XIX 12–B, skala 1:25 000, wyd. Kartographischen Abteilung des Stellvertretenden Generalstabes der Armee, Berlin.
Google Scholar
P o v e s t ’… 1950 - Povest’ vremennyh let, 1, opracowanie D.S. Lihačev, tłumaczenie D.S. Lihačev, B.A. Romanov, Moskva–Leningrad.
Google Scholar
P o w i e ś ć… 2005 - Powieść minionych lat. Najstarsza kronika kijowska, tłumaczenie i opracowanie F. Sielicki, Wrocław.
Google Scholar
P S R L 1908 - Ipat’evskaâ letopis’, [w:] Polnoe sobranie ruskih letopisej, 2, wyd. 2, S.-Peterburg.
Google Scholar
P S R L 1926-1928 - Povest’ vremennyh let, [w:] Polnoe sobranie ruskich letopisej, 1: Lavrent’evskaâ letopis’, 1, wyd. 2, Leningrad.
Google Scholar
S ł o w o… 1995 - Słowo o Bogu i człowieku. Myśl religijna Słowian Wschodnich doby staroruskiej, tłumaczenie i opracowanie R. Łużny, Kraków.
Google Scholar
T K K P [ 1839] 1843 - Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, arkusz 32 Łomża, skala 1:126 000, oprac. Kwatermistrzostwo Generalne Wojska Polskiego, Korpus topografov Rossijskoj imperatorskoj armii.
Google Scholar
T M K 1808 - Topographisch-militärische Karte vom vormaligen Neu-Ostpreussen oder dem jetziger Nördlichen Theil des Herzogthums Warschau, nebst dem russischen District..., sekcja 9, skala około 150 000, wyd. J.Ch. Textor, Berlin.
Google Scholar
Z b i ó r… 1919 - Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, wyd. J.K. Kochanowski, Warszawa.
Google Scholar
Antoniewicz J . 1951, Zabytki wczesnośredniowieczne odkryte we wsi Pieńki-Grodzisko, pow. Łomża, „Sprawozdania P.M.A.”, 4/1–2, s. 125–143.
Google Scholar
Arnold S . 1929, Początki biskupstwa płockiego w świetle falsyfikatów mogilneńskich, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, 1, 3–24.
Google Scholar
Avenarius N . P. 1890, Drogičin’’ Nadbužsskij i ego drevnosti, [w:] Drevnosti sěvero-zapadnago kraâ, Materialy po archeologii Rossii, 4, Sanktpeterburg’, s. 2–42.
Google Scholar
Avenarius N . P. 1897, Kratkiâ izvěstiâ o Běl’skom’’ u. Grodnenskoj gub., [w:] Trudy vos’mago arheologičeskago s’ězda v’’ Moskvě – 1890, red. P.S. Uvarova, III, Moskva, s. 324–325.
Google Scholar
Banasiewicz P. 2006, Zabytki wczesnośredniowieczne w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Płocku (kolekcja Franciszka Tarczyńskiego), maszynopis pracy magisterskiej przechowywany w archiwum Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Bel’skij S . V. 2012, Mogil’nik Kûlâlahti Kalmistomâki v severo-zapadnom Priladož’e (Arheologičeskie issledovaniâ 2006–2009 godov), Sankt-Peterburg.
Google Scholar
Białuński G . 2003, Wizna na pograniczu mazowiecko-pruskim w czasach Bolesława Kędzierzawego, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie. Materiały z konferencji naukowej Górzno, 1–2 czerwca 2002 r., K. Grążawski red., Włocławek–Brodnica, s. 255–276.
Google Scholar
Bieniak J . 2010, Państwo Miecława. Studium analityczne, wyd. 2, Warszawa.
Google Scholar
Bieńkowska A . M . 2010, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko typu mazowieckiego w Skiwach Małych, pow. Siemiatycze, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne”, 6, s. 129–140.
Google Scholar
Bieńkowska A . , Dzik M . , Piasecka K . 2013, Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej, stan. 1, woj. podlaskie (badania 1951–1978), I, Białystok.
Google Scholar
Bieńkowska K . 2005, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Surażu, woj. podlaskie, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne”, 1, s. 121–166.
Google Scholar
Blombergowa М . М . 1986, Učastie polâkov v russkih arheologičeskih s’ezdah (1869–1914), „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 1, s. 19–26.
Google Scholar
Blombergowa M . M . 1988, Polscy członkowie rosyjskich towarzystw archeologicznych 1839–1914, „Acta Archeologica Lodziensia”, 35, s. 7–143.
Google Scholar
Blombergowa M . M . 1989, Juliana Talko-Hryncewicza i Gotfryda Ossowskiego kontakty z Cesarską Komisiją Archeologiczną w Petersburgu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 35/2, s. 271–282.
Google Scholar
Blombergowa M . M . 1993, Badania archeologiczne Polaków na terytorium Imperium Rosyjskiego w XIX i początku XX wieku, Łódź.
Google Scholar
Błaszczyk D. , Stanaszek Ł . M . 2016, Grób 609 z Czerska, stan. 1, w świetle nowych badań, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Warszawa, s. 323–332.
Google Scholar
Bojarski J . , Chudziak W. , Drozd A . , Koperkiewicz A . , Kozłowski T. , Stawska V. 2010, Katalog źródeł, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), W. Chudziak red., Toruń, s. 189–603.
Google Scholar
Bronicka-Rauhut J . 1998, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Czersku, Warszawa.
Google Scholar
Bronicka-Ruhut J . , Rauhut L . 1977, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Starogrodzie, woj. Siedlce, „Wiadomości Archeologiczne”, 42/1, s. 58–86.
Google Scholar
Buko A . 2009, Zespół wieżowy w Stołpiu: badania 2003–2005, Warszawa.
Google Scholar
Buko A . red . 2019, Średniowieczny zespół rezydencjonalny na Górze Katedralnej w Chełmie, Warszawa.
Google Scholar
Burek K . 1977, Starożytnicy i archeolodzy. Z dziejów badań archeologicznych na Białostocczyźnie, Olsztyn.
Google Scholar
Chilmon K . 1974, Badania wykopaliskowe wczesnośredniowiecznych cmentarzysk kurhanowych w Czarnej Wielkiej i Czarnej Cerkiewnej, pow. Siemiatycze, „Sprawozdania Archeologiczne”, 26, s. 301–316.
Google Scholar
Cieśliński A . 2014, Kopce kultury wielbarskiej z Mazowsza i Podlasia a tzw. typ rostołcki – próba nowego spojrzenia na związki cmentarzysk kurhanowych z północnej i wschodniej Polski, „Wiadomości Archeologiczne”, 65, s. 46–91.
Google Scholar
Czech-Błońska R . 2016, Paciorki z kamieni półszlachetnych, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., Warszawa, s. 107–214.
Google Scholar
Delestowicz N . 2016, Bolesław II Szczodry. Tragiczne losy wielkiego wojownika, 1040/1042–2/3 IV 1081 albo 1082, Kraków.
Google Scholar
Długopolska L . 1973, Zdobione misy romańskie z Pokrzywnicy Wielkiej, pow. Nidzica, „Wiadomości Archeologiczne”, 38/2, s. 325–328.
Google Scholar
Długopolska L . 1991, Wstępne sprawozdanie z badań prowadzonych w Narojkach gm. Drohiczyn, woj. białostockie na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku Mogiłki, „Rocznik Białostocki”, 17, s. 388–393.
Google Scholar
Duczko W. 2016, Status i magia. Ozdoby elit z Bodzi, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., Warszawa, s. 131–151.
Google Scholar
Dulinicz M . 2008, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Tańsku-Kęsosze w świetle badań wykopaliskowych z lat 1961, 1969, 1971, maszynopis pracy magisterskiej przechowywany w archiwum Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Dziedzictwo 2006, Dziedzictwo archeologiczne Podlasia i grodzieńszczyzny, Białystok.
Google Scholar
Dzik M . 2006, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Żukowie, pow. Płońsk, „Światowit”, Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages, 13, Warszawa.
Google Scholar
Dzik M . 2014a, Metalowe ozdoby i części stroju, [w:] Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej, stan. I, woj. podlaskie (badania 1951–1978), II, H. Karwowska red., Białystok, s. 161–194.
Google Scholar
Dzik M . 2014b, Układ pochówków, [w:] Średniowieczne cmentarzysko w Czarnej Wielkiej, stan. 1, woj. podlaskie (badania 1951–1978), II, H. Karwowska red., Białystok, s. 27–39.
Google Scholar
Dzik M . 2015, Przemiany zwyczajów pogrzebowych w międzyrzeczu Bugu i górnej Narwi (XI–XV w.), I–II, Rzeszów.
Google Scholar
Dzik M. [ 2012] 2016, Cmentarzysko w Rogawce w pow. siemiatyckim w świetle badań Siergieja Dubinskiego w 1910 roku, „Światowit”, 10 (60)/B, s. 205–236.
Google Scholar
Dzik M . 2017, Zabytki z wczesnośredniowiecznych cmentarzysk z grobami w obudowach kamiennych pochodzące z badań Nikolaja P. Awenariusa, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego”, 38, s. 185–196.
Google Scholar
Dzik M . 2019, Cmentarzyska i migracje. Osadnictwo w północnej części pogranicza polsko-ruskiego w XI–XII wieku w świetle materiałów ze stanowisk sepulkralnych, [w:] Pogranicza w polskich badaniach mediewistycznych, A. Janeczek, M. Parczewski, M. Dzik red., Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, 3, Rzeszów, s. 79–121.
Google Scholar
Engel M . , Sobczak C . 2017, Nieznane grodziska w okolicach Łomży. Nowe źródła do badań nad krajobrazem archeologicznym północno-wschodniego Mazowsza, [w:] Fines testis temporum. Studia ofiarowane Profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, M. Dzik, G. Śnieżko red., Rzeszów, s. 249–264.
Google Scholar
État . . . 1892, État de la Société Archéologique et Historique de la Charente. Au 31 Decembre 1890, „Bulletin et mémoires de la Société archéologique et historique de la Charentes”, 1890–1891, s. I–XXII.
Google Scholar
Fleury L . de 1893, Les cimetières à compartiments de l’ancien pays de Jadzwingues, [w:] Congrès international d’archéologie et d’anthropologie préhistoriques. II-ème Session, à Moscou, du 1/13 – 8/20 août 1892, II, J. Dumouchel, D. Anoutchine red., Moscou, s. 331–336.
Google Scholar
Fleury L . de 1894, Les Tumuli du Caucase fouillés par M. le professeur Samokwassoff et leur rapport avec ceux du département de la Charente, Angouléme.
Google Scholar
Frühmittelalterliche . . . 2013, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar IV. Kleinpolen. Schlesien, M. Bogucki, P. Ilisch, S. Suchodolski red., Warszawa.
Google Scholar
Gieysztor A . 2006, Trzy stulecia najdawniejszego Mazowsza (połowa X – połowa XIII w.), [w:] Dzieje Mazowsza, 1, H. Samsonowicz red., Pułtusk, s. 109–160.
Google Scholar
Grudziński T. 2010, Bolesław Śmiały-Szczodry i biskup Stanisław. Dzieje konfliktu, Kraków.
Google Scholar
Ivakin I . M . 1901, Knâz’ Vladimir’’ Monomah’’ i ego Poučenie, 1: Poučenie detâm’’, pis’mo k’’ Olegu i otryvki, Moskva.
Google Scholar
Janiszowski K . 1969, Wizna, pow. Łomża, Informator Archeologiczny. Badania 1968 r., Warszawa, s. 316–318.
Google Scholar
Janiszowski K . 1970, Wizna, pow. Łomża, Informator Archeologiczny. Badania 1969 r., Warszawa, s. 340–341.
Google Scholar
Janiszowski K . 1971, Wizna, pow. Łomża, Informator Archeologiczny. Badania 1970 r., Warszawa, s. 219.
Google Scholar
Janowski A . 2003, Misy brązowe atrybutem wyposażenia? Groby z misami brązowymi na terenie ziem polskich we wczesnym średniowieczu, [w:] Kobieta – Śmierć – Mężczyzna, W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński red., Funeralia Lednickie, 5, Poznań, 331–347.
Google Scholar
Janowski A . 2019, Naczynia, [w:] Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, S. Wadyl red., Gdańsk, s. 269–278.
Google Scholar
Janowski A . , Kurasiński T. 2008, (Nie)militarne naczynia. Fakty i mity, „Acta Archaeologica Lodziensia”, 54, s. 61–88.
Google Scholar
Jasiński K . 1992, Rodowód pierwszych Piastów, Poznań.
Google Scholar
Jaskanis D . 1962, Materiały z badań wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w miejscowości Podroś koło Wołkowyska w BSRR, „Rocznik Białostocki”, 3, s. 337–363.
Google Scholar
Jaskanis D. 2004, O lokalnych właściwościach zausznic o kabłąku oplatanym filigranem oraz ornamentowanych kabłączków esowatych, [w:] Hereditatem cognoscere. Studia i szkice dedykowane Profesor Marii Miśkiewicz, Z. Kobyliński red., Warszawa, s. 218–224.
Google Scholar
JaskanisD . 2008, Święck. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy na północno-wschodnim Mazowszu, Warszawa.
Google Scholar
Jaskanis J . 1956a, Kotowo-Plac, pow. Łomża, „Dawna Kultura”, 1956/2, s. 144–145.
Google Scholar
JaskanisJ . 1956b, Szklane paciorki z miejscowości Kotowo-Plac, pow. Łomża, „Wiadomości Archeologiczne”, 23/2, s. 212–213.
Google Scholar
Jończyk L . 2013, Zapinki podkowiaste w kontekście europejskich analogii, [w:] Sutiejsk. Gród pogranicza polsko-ruskiego z X–XIII wieku. Studium interdyscyplinarne, J. Kalaga red., Warszawa–Pękowice, s. 41–59.
Google Scholar
Jusupović A . 2017, “червенъ и ины грады” or “гроды червеньскыя”? History of the domain of Cherven’ in the written record (10th–13th centuries), [w:] From Cherven’ Towns to Curzon Line. The lands on the Middle Bug during the Middle Ages and the historiographic perspective on the formation of Poland’s eastern border, 18th–21st centuries, M. Wołoszyn red., U Źródeł Europy Środkowo-Wschodniej, 3, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 31–105.
Google Scholar
Kaczmarek L . 1985, Ruś, gm. Wizna, Informator Archeologiczny. Badania rok 1984, Warszawa, s. 142–143.
Google Scholar
Kalaga J . 2006, Ciałopalny obrządek pogrzebowy w międzyrzeczu Liwca, Bugu i Krzny we wczesnym średniowieczu, Warszawa.
Google Scholar
Kamiński A . 1956, Materiały do bibliografii archeologicznej Jaćwieży od I do XIII w., Materiały Starożytne, I, Warszawa, s. 193–273.
Google Scholar
Kamiński A . 1961, Wizna na tle pogranicza polsko-rusko-jaćwieskiego, „Rocznik Białostocki”, 1, s. 9–61.
Google Scholar
Kaszewscy E . i Z . 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Brześciu Kujawskim, pow. Włocławek, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, I, Warszawa, s. 365–434.
Google Scholar
Katalog 1893, Katalog’’ predmetov’’, dostavlennyh’’ na arheologičeskuû vystavku pri IX arheologičeskom’ s’ezdě v’’ Vil’ně v’’ 1893 godu, Vil’na.
Google Scholar
Katalog 1898, Katalog’’ vremennoj hudožestvennoj vystavki v’’ gor. Lomžě v’’ Sentâbre 1898 goda / Katalog czasowej wystawy sztuk pięknych w Łomży we Wrześniu 1898 roku, Lomža.
Google Scholar
Kirpičnikov A . N . 1966, Drevnerusskoe oružie, 1, Meči i sabli IX–XIII vv., Archeologiâ SSSR. Svod arheologičeskih istočnikov, E1-36, B.A. Rybakov red., Moskva–Leningrad.
Google Scholar
Kóčka-Krenz H . 1971, Esowate kabłączki skroniowe z terenów Polski północno-zachodniej, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 22, s. 97–143.
Google Scholar
Kóčka-Krenz H . 1993, Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu, Poznań.
Google Scholar
Kopernicki I . 1883, Czaszki i kości z trzech starożytnych cmentarzysk zdobione kółkami kąbłączkowémi (Hackenringe), „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowéj”, 7, s. 3–40.
Google Scholar
Kordala T. 1992, Cmentarzysko z XI–XII wieku w Płocku-Podolszycach, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 15, s. 3–96.
Google Scholar
Kordala T. 2003, Podstawy chronologii wczesnośredniowiecznych cmentarzysk szkieletowych na Północnym Mazowszu, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz red., Lublin–Warszawa, 303–310.
Google Scholar
Kordala T. 2006, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe na północnym Mazowszu, Łódź.
Google Scholar
Kościelecki P. 2000, Topografia wyposażenia grobów męskich na staromazowieckich cmentarzyskach z grobami w obudowach kamiennych z XI–XIII wieku, „Studia i Materiały Archeologiczne”, 10, s. 55–88.
Google Scholar
Kotańska A . 1997, Ilustratorzy i drzeworytnicy czasopism ilustrowanych drugiej połowy XIX w.: na marginesie katalogu drzeworytów o tematyce warszawskiej, „Almanach Muzealny”, 1, s. 85–116.
Google Scholar
Kotyšev D .M. 2001, K voprosu o datirovke odnogo fragmenta „Poučeniâ” Vladimira Monomaha, „Vestnik Čelâbinskogo gosudarstvennogo universiteta”, seriâ 1, Istoriâ, 1, s. 6–12.
Google Scholar
Kowalczyk-Heyman E . 2007a, Cmentarzysko w Jedwabnem, gm. loco, czyli o tym, jak nie należy korzystać ze źródeł i opracowań z drugiej ręki, „Rocznik Mazowiecki”, 19, s. 295–297.
Google Scholar
Kowalczyk-Heyman E . 2007b, Cmentarzysko w Karwowie: przyczynek do współpracy archeologiczno-toponomastyczno-historycznej, „Rocznik Mazowiecki”, 19, s. 298–304.
Google Scholar
Kowalczyk-Heyman E . 2013, Dzieje granicy mazowiecko-krzyżackiej (między Pisą a Biebrzą), Warszawa.
Google Scholar
Kučkin V. A . 1971, „Poučenie” Vladimira Monomaha i russko-pol’sko-nemeckie otnošeniâ 60–70-h gg. XI veka, „Sovetskoe slavânovedenie”, 2, s. 21–34.
Google Scholar
Kufel-Dzierzgowska A . 1975, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Polsce środkowej, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 22, s. 374–390.
Google Scholar
Kurasiński T. 2016, Stave vessels as part of post mortem furnishings in Early Medieval Poland – a problem outline and research perspectives, „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 29, s. 65–74.
Google Scholar
Kvâtkovskaâ A . V. 1998, Âtvâžskie mogil’niki Belarusi (k. XI–XVII vv.), Vilnius.
Google Scholar
Linničenko I . A . 1884, Vzaimnye otnošeniâ Rusi i Polši do poloviny XIV stoletiâ, 1, Kiev.
Google Scholar
Liste… 1895, Liste des associés correspondants nationaux et étrangers. Au 2 Mai 1894, „Bulletin de la Société Nationale des Antiquaries de France”, 1894, s. 16–35.
Google Scholar
Łęga W. 1930, Kultura Pomorza we wczesnem średniowieczu na podstawie wykopalisk, 1, Toruń.
Google Scholar
Łuniewski T. 1882, Cmentarzysko starożytne w Żarnówce, „Wiadomości Archeologiczne”, 4, s. 109–126.
Google Scholar
Maleczyński K . 2010, Bolesław III Krzywousty, wyd. 2, Kraków.
Google Scholar
Marciniak J . 1959, Cmentarzysko szkieletowe z okresu wczesnośredniowiecznego znalezione w miejscowości Kościesze, pow. Pułtusk, „Wiadomości Archeologiczne”, 26/1–2, s. 63–67.
Google Scholar
Marczak J . 2015, Ludwik de Fleury (1828–1909) właściciel majątku Kępa n/Biebrzą (https://www.grajewiak.pl/index.php/biogramy/548-fleury-ludwik, dostęp 6.02.2020).
Google Scholar
Miśkiewiczowa M . 1981, Mazowsze wschodnie we wczesnym średniowieczu, Warszawa.
Google Scholar
Miśkiewiczowa M . 1982, Mazowsze płockie we wczesnym średniowieczu, Płock.
Google Scholar
Miśkiewiczowa M . 1996, Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Niewiadomej w województwie siedleckim, Warszawa.
Google Scholar
Musianowicz K . [ 1948] 1949, Kabłączki skroniowe – próba typologii i chronologii, „Światowit”, 20, s. 115–232.
Google Scholar
Musianowicz K . [1951–1952] 1952, Mazowieckie naczynia z cylindryczną szyjką na tle słowiańskiego materiału porównawczego, „Wiadomości Archeologiczne”, 18/3–4, s. 345–384.
Google Scholar
Musianowicz K . 1960, Granica mazowiecko-drehowicka na Podlasiu we wczesnym średniowieczu, Materiały Wczesnośredniowieczne, 5, Warszawa, s. 187–230.
Google Scholar
Musin A . , Dzik M . , w druku, Archeologia archiwalna. Materiały Cesarskiej Komisji Archeologicznej do badań nad dziedzictwem materialnym wschodniej Polski, Rzeszów.
Google Scholar
Musin A . , Medvedeva M . red . 2019, Imperatorskaâ Arheologičeskaâ Komissiâ (1859–1917). Istoriâ pervogo gosudarstvennogo učreždeniâ rossijskoj arheologii od osnovaniâ do reformy, 1–2, wyd. 2, Sankt-Peterburg.
Google Scholar
Musin A . , Nosov E . red . 2009, Imperatorskaâ Arheologičeskaâ Komissiâ (1859–1917). K 150-letiû co dnâ osnovaniâ. U istokov otečestvennoj archeologii i ohrany kul’turnogo naslediâ, 1–2, Sankt-Peterburg.
Google Scholar
Müller U. 2011, Hochmittelalterliche Bronzeschalen in Ostmitteleuropa, [w:] Ekskluzywne życie – dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, M. Rębkowski red., Wolińskie Spotkania Mediewistyczne, I, Wolin, s. 233–260.
Google Scholar
Nadolski A . 1954, Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis, 3, Łódź.
Google Scholar
Nazarenko A . V. [ 2007] 2009, Drevnââ Rus’ i slavâne (istoriko-filologičeskie issledovaniâ), Drevnejšie gosudarstva Vostočnoj Evropy, Moskva.
Google Scholar
Notice 1910, Notice sur le Comte Louis Eugène de Fleury – Associé correspondant national de la Société des Antiquaires de France – Membre correspondant de la Société archéologique et historique de la Charente – 1827–1909, „Bulletin et mémoires de la Société archéologique et historique de la Charentes”, 1910, s. LXII–LXVIII.
Google Scholar
Odoj R . 1958, Sprawozdanie z prac wykopaliskowych, przeprowadzonych w Równinie Dolnej, pow. Kętrzyn w 1956 i 1957 r., „Rocznik Olsztyński”, 1, s. 117–156.
Google Scholar
Olczak H . , Krasnodębski D . 2019, Wschodniosłowiańskie szkieletowe cmentarzysko kurhanowe w Uroczysku Jelonka w Puszczy Białowieskiej, [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 67–72.
Google Scholar
Olczak H . , Krasnodębski D . 2020, Suraż na tle osadnictwa pogranicza mazowiecko-rusko-litewskiego w okresie od XI do XVI w., [w:] Suraż – średniowieczny gród na pograniczu mazowiecko-rusko-litewskim, Warszawa, s. 469–506.
Google Scholar
Ościłowski J . [ 2004–2005] 2006, Sieć grodowa na Wysoczyźnie Kolneńskiej we wczesnym średniowieczu. Ze studiów nad pograniczem mazowiecko-prusko-jaćwieskim, „Światowit”, 6 (47)/B, s. 81–105.
Google Scholar
Ościłowski J . 2011, Uwarunkowania geograficzne lokalizacji grodów na północnym Mazowszu (X – pocz. XIII w.). Problematyka badań interdyscyplinarnych, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 19, s. 7–40.
Google Scholar
Ościłowski J . 2013, Wysoczyzna Kolneńska we wczesnym średniowieczu. Nowe dane do dziejów osadnictwa, „Studia Łomżyńskie”, 24, s. 99–109.
Google Scholar
Pacuski K . 2019, Wschodnia granica Mazowsza w średniowieczu w świetle danych historycznych (X–XV w.), [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 15–32.
Google Scholar
Pavlenko S . 2010, Ovruc’ka seredn’ovìčna pìrofìlìtova ìndustrìâ: rezul’tati, problemi ta perspektivi doslìdžennâ, [w:] Problemi davn’orus’koï ta seredn’ovìčnoï arheologìï, G.Û. Ìvakìn red., Arheologìâ ì davnâ ìstorìâ Ukraïni, 1, Kiïv, s. 157–166.
Google Scholar
Pela W. , Skrok Z . 1987, Wykopaliska na rubieżach Mazowsza, „Ziemia Łomżyńska”, 3, s. 119–124.
Google Scholar
Płocha J . 1969, Najdawniejsze dzieje opactwa benedyktynów w Mogilnie, Wrocław.
Google Scholar
Poklewski T. 1961, Misy brązowe z XI, XII i XIII wieku, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis, 9, Łódź.
Google Scholar
Procès-verbaux [ 1890–1891] 1892, Procès-verbaux, „Bulletin et mémoires de la Société archéologique et historique de la Charentes”, s. XXV–LXXIII.
Google Scholar
Protokol’’ 1893, Protokol’’ zasědaniâ I-go otděleniâ (pervobytnyâ drevnosti) v’’ 1 čast’’ dnâ, [w:] Izvěstiâ IX arheologičeskago s’’ězda v’’ g. Vil’ně, 12, s. 3–5.
Google Scholar
Protokoly 1897a, Protokoly, [w:] Trudy devâtago arheologičeskago s’’ězda v’’ Vil’ně 1893, P.S. Uvarova, S.S. Sluckij red., II, Moskva, s. 1–126.
Google Scholar
Protokoly 1897b, Protokoly zasědanij VIII Arheologičeskago S’’ězda, [w:] Trudy vos’mago arheologičeskago s’’ězda v’’ Moskvě 1890, P.S. Uvarova red., IV, Moskva, s. 49–204.
Google Scholar
Radzikowska M . 2019, Birytualizm na cmentarzysku „Tureckie Mogiły” w Czekanowie – zjawisko jednostkowe czy świadectwo przeżywającej się tradycji?, [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle wyników badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 129–139.
Google Scholar
Ramotowski J . 2013, Ludwik de Fleury – pasjonat z Kępy Giełczyńskiej, „Studia Łomżyńskie”, 24, s. 281–294.
Google Scholar
Rauhut L . 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, I, Warszawa, s. 435–656.
Google Scholar
Rauhut L . 1973, Nowe odkrycia grobów ciałopalnych na cmentarzyskach wczesnośredniowiecznych w obudowach kamiennych na Mazowszu i Podlasiu, „Wiadomości Archeologiczne”, 38/2, s. 361–364.
Google Scholar
Rauhut L . , Długopolska L . 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Pokrzywnicy Wielkiej, pow. Nidzica, „Wiadomości Archeologiczne”, 36/3, s. 292–353.
Google Scholar
Rauhut L . , Długopolska L . 1972, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Łączynie Starym, pow. Przasnysz, „Wiadomości Archeologiczne”, 37/3, s. 320–393.
Google Scholar
Rauhut L . , Długopolska L . 1973, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w obudowie kamiennej w Tańsku-Przedborach, pow. Przasnysz, „Wiadomości Archeologiczne”, 38/3–4, s. 383–441.
Google Scholar
Rauhut L . , Długopolska L . 1974, Cmentarzysko z XII–XIII w. w obudowie kamiennej w Rybałtach, pow. Siemiatycze, „Wiadomości Archeologiczne”, 39/3, s. 339–372.
Google Scholar
Rutkowski L . [ 1906] 1907, Cmentarzyska rzędowe w Rostkowie, Strzeszewie, Wierzbicy, Żachowie, Blichowie i Rogowie badane przez ś. p. Franciszka Tarczyńskiego, „Światowit”, 7, s. 39–43.
Google Scholar
Sawicki J . 2015, Kultura materialna w świetle znalezisk z grobów na cmentarzu Salwatora we Wrocławiu, [w:] Cmentarz Salwatora. Pierwsza nekropolia wrocławskich protestantów, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 21, Wrocław, s. 59–137.
Google Scholar
Sawicki T. 2016, Przedmioty żelazne, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., Warszawa.
Google Scholar
Schätze… 2011, Schätze des Mittelalters. Schmuck aus dem Staatlichen Archäologischen Museum Warschau. Katalog zur Ausstellung, W. Brzeziński red., Bönen.
Google Scholar
Sianko P. 2019, Granica mazowiecko-litewska do 1569 roku. Kształtowanie się, rola społeczna, maszynopis pracy doktorskiej przechowywany w archiwum Instytutu Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar
Sidorovič V.M., Râbceva S.S., Plavinskij N.A. 2015, Degtânskij klad serediny XI veka: sostav i kontekst, „Stratum Plus”, 6, s. 143–180.
Google Scholar
Smorodskij A . P. 1893, Devâtyj arheologičeskij s’’ezd v’’ Vil’ně i ego značenie dlâ Minskoj gubernii, Minsk.
Google Scholar
Solecki R . 2018, Cmentarzysko wilanowskie w okresie od średniowiecza po nowożytność, Warszawa.
Google Scholar
Solon J., Borzykowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W. 2018, Physico-geographical mesoregions of Poland: verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91/2, s. 143–170.
Google Scholar
Solov’iev S . M . 1988, Sočineniâ v 18 tomah, 1, Istoriâ Rossii s drevnejših vremën, 1–2, Moskva.
Google Scholar
Spicyn A . 1925, Litovskiâ drevnosti, „Tauta ir Žodis”, 3, s. 112–171.
Google Scholar
Storožev V. N . 1894, IX arheologičeskij s’’ezd v g. Vil’no, Sankt-Peterburg.
Google Scholar
Szczerba A . 2010, Rola Carskiej Komisji Archeologicznej w ochronie zabytków archeologicznych na obszarze Imperium Rosyjskiego, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki”, 19/1–2, s. 7–21.
Google Scholar
Szczerba A . 2012, Problem ochrony zabytków archeologicznych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej pod panowaniem rosyjskim, Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, IX, Łódź.
Google Scholar
Szewczuk U. 2004, Misa brązowa z Blichowa w woj. mazowieckim, [w:] Hereditatem cognoscere. Studia i szkice dedykowane Profesor Marii Miśkiewicz, Z. Kobyliński red., Warszawa, s. 225–228.
Google Scholar
Tabella 1827, Tabella Miast, Wsi, Osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności […], II, Warszawa.
Google Scholar
Tarczyński F. 1900, Groby rzędowe kamienne w pow. Płockim, „Światowit”, 2, s. 19–27.
Google Scholar
Tarczyński F. 1901, Groby rzędowe kamienne w pow. Płockim, „Światowit”, 3, s. 30–32.
Google Scholar
Trigger B . G . 2007, A history of archaeological thought, wyd. 2, Cambridge.
Google Scholar
Trzciński M . , Skowron J . 2006, Kotówek, st. 1, gm. Jedwabne, Informator Archeologiczny. Badania 1997, Warszawa, s. 197.
Google Scholar
Uvarova P. S . , Borozdin I . N . red . 1915, Imperatorskoe Moskovskoe Arheologičeskoe Obŝestvo v pervoe 50-letie ego suŝestvovaniâ (1864–1914), 2, Moskva.
Google Scholar
[ Virchow R . ] 1875, Sitzung vom 14. Mai 1875 – R. Virchow berichtet, unter Vorlegung der wichtigsten Fundstücke, über verschiedene deutsche Alterthümersammlungen, sowie neue Ausgrabungen bei Priment, Zahorowo und Wollstein, „Zeitschrift für Ethnologie”, 7, s. 95–112.
Google Scholar
Volter È . 1889, Arheologičeskie kollekcii častnyh lic v severo-zapadnom krae, „Vilenskij Vestnik”, 269 (13 grudnia), s. 2–3.
Google Scholar
Wadyl S . 2019, Narzędzia i przedmioty codziennego użytku, [w:], Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, S. Wadyl red., Gdańsk, s. 187–202.
Google Scholar
Wieczorek-Kańczuta K . , Szajt J . 2018, Noże, pochewki i okucia pochewek na noże, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu, 1, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 23, s. 296–322.
Google Scholar
Włodarski B . [ 1958–1959] 1959, Problem jaćwiński w stosunkach polsko-ruskich, „Zapiski Historyczne”, 24/2–3, s. 7–36.
Google Scholar
Włodarski B . 1966, Ruś w planach politycznych Bolesława Krzywoustego (1102–1238), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, 20, Historia, II, s. 37–57.
Google Scholar
Wojciechowski T. 1970, Szkice historyczne XI wieku, wyd. 4, Warszawa.
Google Scholar
Wrzesiński J . 2000, Noże żelazne w grobach na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Dziekanowicach, „Studia Lednickie”, 6, s. 91–124.
Google Scholar
Zajkoŭskì È . 2018, Slavânskìâ pahavannì z draŭlânymì vëdramì: arèal raspaŭsûdžannâ, hranalogìâ, vytokì tradycyì, semantyka, „Materìali ì doslìdžennâ z arheologìï Prikarpattâ ì Volinì”, 22, s. 135–155.
Google Scholar
Zasědanie 1893, Zasědanie IX Arheologičeskago s’’ězda v’’ Vil’ně. Zasědanie I-go otděleniâ (pervobytnyâ drevnosti) 12 avgusta, [w:] Arheologičeskiâ Izvěstiâ i Zamětki izdavaemyâ Imperatorskim’’ Moskovskim’’ arheologičeskim’’ obŝesvom’’, A.V. Orěšnikov red., I, Moskva, s. 365–368.
Google Scholar
Zawadzka-Antosik B . 1973, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w obudowie kamiennej w Grzebsku, pow. Mława, „Wiadomości Archeologiczne”, 38/3–4, s. 461–492.
Google Scholar
Zjazd 1893, Zjazd archeologiczny w Wilnie, „Gazeta Warszawska”, 120 (217), s. [3–4].
Google Scholar
Żytyński L . 1893, IX. Zjazd archeologiczny w Wilnie, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, 5/1 (15), szp. 123–126.
Google Scholar