Lustracja królewskich puszcz, lasów i borów na Mazowszu z 1566 roku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.2.004Słowa kluczowe:
historia lasów, lustracje królewszczyzn, Mazowsze, wiek XVI, puszczaAbstrakt
Publikowana lustracja lasów królewskich została przeprowadzona w latach 1564/1565–1566. Tekst jest zaktualizowanym wyciągiem z wcześniejszych rewizji. Opisanie lasów i puszcz mazowieckich pozwala poznać nie tylko stopień wyeksploatowania poszczególnych ekosystemów leśnych, ale umożliwia także zrozumienie złożonej sieci powiązań gospodarczych, społecznych i politycznych, jakie funkcjonowały w skupiskach leśnych w przeszłości.
Pobrania
Bibliografia
Atlas. 2021. Atlas historyczny Polski. Ziemie polskie Korony w drugiej połowie XVI wieku, 1, Mapy, plany, Warszawa.
Banderowicz Kinga. 2011. Poznańskie album civium — charakterystyka właściwości graficznych i językowych dokumentu, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, 18 (38), 1, s. 75–88.
Broda Józef. 1965a. Rozwój handlu i przemysłu na Zachodzie Europy w wiekach XVI–XVIII i jego wpływ na kształtowanie się eksportu z krajów nadbałtyckich, [w:] Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. A. Żabko-Potopowicz i in., Warszawa, s. 71–74.
Broda Józef. 1965b. Skutki rabunkowej eksploatacji lasu, [w:] Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, red. A. Żabko-Potopowicz i in., Warszawa, s. 122–125.
Chłapowski Krzysztof, Dygdała Jerzy. 2005. Prace edytorskie nad lustracjami dóbr królewskich XVI–XVIII w. po półwieczu, „Studia Źródłoznawcze”, 43, s. 161–171.
Czochański Marian. 2018. Pomiary dóbr i lasów w Królestwie Polskim. Procedury pomiarowe, wykonawcy i przykłady opracowań, Kutno.
Falkowski Mateusz. 2017. Fear and Abundance: Reshaping of Royal Forests in Sixteenth-Century Poland and Lithuania, „Environmental History”, 22, 4, s. 618–642.
Gieysztor Aleksander. 2009. Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa.
Górski Karol. 1969. Zarys dziejów pisma łacińskiego w Polsce (od w. XVI), „Archeion”, 51, s. 117–126.
Hałówna Maria, Senkowski Jerzy. 1954. Materiały archiwalne do budowy zamku warszawskiego. Rachunki budowy z lat 1569–1572, „Teki Archiwalne”, 2, s. 192–400.
Heymanowski Kazimierz. 1969. Budnicy i „holendrzy” w dziejach gospodarstwa leśnego na Mazowszu, „Sylwan”, 5, s. 21–40.
Heymanowski Kazimierz. 1970. Gospodarka leśna na Mazowszu w okresie feudalizmu (dobra królewskie), Kraków.
Karaś Mieczysław, Perzanowski Zbigniew. 1970. Statuty kapituły norbertańskiej z r. 1340 w tłumaczeniu polskim z r. 1541, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 230, Prace Językoznawcze, 30, Kraków.
Kowalczyk-Heyman Elżbieta. 2017. Liwiec, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, E. Kowalczyk-Heyman, red. T. Jurek, Warszawa, s. 124–125.
Lamentowicz Mariusz, Marcisz Katarzyna, Guzowski Piotr, Gałka Mariusz, Diaconu Andrei-Cosmin, Kołaczek P. 2020. How Joannites’ economy eradicated primeval forest and created anthroecosystems in medieval Central Europe, „Scientific Reports”, 10, 18775, doi: 10.1038/s41598-020-75692-4
Linde Samuel Bogumił. 1807. Słownik języka polskiego, 1, 1: A–F, Warszawa.
Lustracja. 1967. Lustracja województwa mazowieckiego 1565, 1, wyd. I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka, Warszawa.
Lustracja. 1968. Lustracja województwa mazowieckiego 1565, 2, wyd. I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka, Warszawa.
Lustracje. 1959. Lustracje województwa rawskiego 1564 i 1570, wyd. Z. Kędzierska, Warszawa.
Lustracje. 1965. Lustracje województwa płockiego 1565–1789, wyd. A. Sucheni-Grabowska, S.M. Szacherska, Warszawa.
Matricularum. 1919. Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, wyd. T. Wierzbowski, 5, Sigismundi Augusti regis tempora complectens (1548–1572), 1, Acta cancellariorum 1548–1572, Warszawa.
Myśliwski Grzegorz. 2022. Bałtycka strefa gospodarcza w badaniach Henryka Samsonowicza, „Zapiski Historyczne”, 87, 4, s. 39–67, http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2022.36
North Michael. 2018. Historia Bałtyku, Warszawa.
Olenderek Tomasz. 2019. Mapy leśnictw Królestwa Polskiego z lat 1816–1818, „Sylwan”, 163, 1, s. 62–70.
Olenderek Tomasz, Mazur Krzysztof. 2020. Mapy leśne Królestwa Polskiego w zasobach Archiwum Państwowego w Radomiu, „Studia i Materiały Ośrodka Kultury Leśnej”, 19, s. 221–234.
Pacuski Kazimierz. 2005. Puszcza Kampinoska w średniowieczu i na początku czasów nowożytnych (do 1526 r.), [w:] Kampinoski Park Narodowy, 3, Dzieje Puszczy Kampinoskiej i okolic, 1, red. P. Matusak, Izabelin, s. 173–224.
Puszcze. 2007. Puszcze wielkoksiążęce na północnym Podlasiu i zachodniej Grodzieńszczyźnie w XV–XVI wieku (podziały, administracja, służby leśne i wodne), red. J. Śliwiński, Olsztyn.
Róg Dominik. 2021. Zagadnienia identyfikacji osadnictwa budziarskiego w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w. na przykładzie Puszczy Solskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 69, 2, s. 193–218, https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.2.004
Rutkowski Henryk, Główka Dariusz, Majewski Wiesław. 2005. Puszcza Kampinoska w XVI–XVIII wieku, [w:] Kampinoski Park Narodowy, 3, Dzieje Puszczy Kampinoskiej i okolic, 1, red. P. Matusak, Izabelin, s. 225–291.
Samojlik Tomasz. 2010. Traditional utilisation of Białowieża Primeval Forest (Poland) in the 15th to 18th centuries, „Landscape Archaeology and Ecology”, 8, s. 150–164.
Samojlik Tomasz, Jędrzejewska Bogumiła. 2004. Użytkowanie Puszczy Białowieskiej w czasach Jagiellonów i jego ślady we współczesnym środowisku leśnym, „Sylwan”, 148, 11, s. 37–50.
Simiński Rafał. 2008. Od „solitudo” do „terra culta”. Przestrzeń jako przedmiot wyobrażeń w Inflantach i Prusach od XIII do początku XV wieku, Toruń.
Słownik. 1972. Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, 6: Dra–Eżby, red. M. Borecki, Wrocław.
Słownik. 2013. Słownik historyczno-geograficzny ziemi warszawskiej w średniowieczu, oprac. A. Wolff, K. Pacuski, red. T. Jurek, Warszawa.
Stilgoe John R. 2015. What is landscape?, Cambridge MA.
Urzędnicy. 1992. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, oprac. K. Chłapowski i in., Kórnik.
Urzędnicy. 1993a. Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, red. A. Gąsiorowski, Kórnik.
Urzędnicy. 1993b. Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, Kórnik.
Warde Paul. 2006. Fear of Wood Shortage and the Reality of the Woodland in Europe, c. 1450–1850, „History Workshop Journal”, 62, 1, s. 29–57.
Wawrzyńczyk Alina. 1962. Gospodarstwo chłopskie w dobrach królewskich na Mazowszu w XVI i na początku XVII w., Warszawa.
Zawadzki Stanisław, Zawadzki Grzegorz. 2021. Puszcze w ekonomiach królewskich Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XVII wieku — zarządzanie i eksploatacja, „Rocznik Lituanistyczny”, 7, s. 155–184, https://doi.org/10.12775/RL.2021.7.07
Żabko-Potopowicz Antoni. 1963. Polskie piśmiennictwo leśne w Królestwie Polskim w okresie kształtowania się kapitalizmu (1815–1865), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 11, 2, s. 353–376.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
