https://doi.org/10.23858/APol69.2024.004
Artykuł dotyczy gospodarki żywieniowej społeczności tzw. kultury łużyckiej (KŁ) zamieszkującej od środkowej epoki brązu po schyłek wczesnej epoki żelaza (około 1300–300 lat p.n.e.) tereny dzisiejszej Polski. Przedstawiono metody zapewnienia sobie pożywienia stosowane w tym okresie przez człowieka. Stwierdzono, że główne znaczenie miała uprawa ziemi i chów zwierząt. Zbieractwo i łowiectwo, łącznie z rybołówstwem, zajmowały też ważne miejsce w cyklu pozyskiwania żywności. Zajęcia te nie tylko uzupełniały niedobory żywnościowe, ale w określonych sytuacjach ich rola mogła stać się dominująca.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
Abłamowicz R. 1995. Kilka uwag o występowaniu szczątków zwierzęcych na cmentarzyskach grupy górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej, [w:] J. Szydłowski (red.), Dziedzictwo kulturowe epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na Górnym Śląsku i w Małopolsce, tzw. grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej, „Śląskie Prace Prahistoryczne”, 4, s. 123–138.
Google Scholar
Abłamowicz R. 2009. Zwierzęce szczątki kostne z wykopalisk w miejscowości Witkowo, st. 42, woj. zachodniopomorskie, [w:] D. Majewski, M. Ignasiak, S. Chwałek, Opracowanie wyników badań archeologicznych na stanowisku Witkowo, nr 42 (AZP 33–10/23), pow. Stargard Szczeciński, woj. zachodniopomorskie, związanych z budową obwodnicy Stargardu Szczecińskiego, Stargard Szczeciński, s. 235–252.
Google Scholar
Abłamowicz R. 2014. Badania archeozoologiczne szczątków kostnych, [w:] M. Masojć (red.), Obozowiska. Osady. Wsie. Wrocław–Widawa 17, Wrocław, s. 367–394.
Google Scholar
Affelski J., Machnio K. 2016. Relikty dwóch nurtów osadniczych związanych z kulturą niemeńską i łużyckimi polami popielnicowymi odkrytych na stanowisku 4 w Starych Zambrzycach, gm. Rutki, woj. podlaskie, „Raport”, 11, s. 69–106.
Google Scholar
Amerongen van Y. 2016. Expect the unexpected: the vital need for wild plants in a Bronze Age farmer’s diet, „Open Journal of Archaeometry”, 3(6284), s. 1–6, https://doi.org/10.4081/arc.2016.6284
DOI: https://doi.org/10.4081/arc.2016.6284
Google Scholar
Andrzejowska M. 2008. Stanowisko ze schyłku epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Dziecinowie, pow. otwocki, „Wiadomości Archeologiczne”, 60, s. 225–320, https://doi.org/10.36154/wa.60.2010.09
Google Scholar
Behre K.-E. 1981. The interpretation of anthropogenic indicators in pollen diagrams, „Polen et Spores”, 23, s. 225–245.
Google Scholar
Behre K.-E. 1982. Zwei jungbronzezeitliche Getreidefunde aus Niedersachsen, „Nachrichten aus Niedersachsens Urgeschichte”, 51, s. 281–292.
Google Scholar
Bielińska G., Kosiński M., Wieczorek-Szmal M. 2013. Wyniki badań wykopaliskowych na terenie grodziska „Gąszczyk” w Mstowie Podlesiu, „Rocznik Muzeum Częstochowskiego”, 12, s. 13–67.
Google Scholar
Bogucki Z., Ożgo M., Kolmetz A. 2007. Wstępna analiza składu gatunkowego i wielkości muszli małży słodkowodnych ze stanowiska archeologicznego w Nowym Łowiczu (powiat Drawsko Pomorskie), [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, Gdańsk, s. 93–100.
Google Scholar
Bukowski Z. 1959–1960. Łużyckie osiedle obronne w Sobiejuchach, pow. Żnin, „Wiadomości Archeologiczne”, 26(3/4), s. 194–224.
Google Scholar
Chełkowski Z. 1965. Szczątki ryb z badań wykopaliskowych na grodzisku kultury łużyckiej w Szczecinie (Wzgórze Zamkowe), „Materiały Zachodnio-Pomorskie”, 11, s. 543–551.
Google Scholar
Chełkowski Z. 1966. Szczątki ryb z warstw osadnictwa wczesnośredniowiecznego oraz warstw kultury łużyckiej (materiały z badań ratunkowych przy ul. Grodzkiej w Szczecinie), „Materiały Zachodnio-Pomorskie”, 12, s. 121–143.
Google Scholar
Chmielewski K. 1958. Zwierzęce szczątki kostne z grodziska kultury łużyckiej w Słupcy, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 8–9, s. 115 136.
Google Scholar
Chrószcz A., Janeczek M., Gralak T. 2014. Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowego stanowiska archeologicznego w miejscowości Górzec, stan. 13, pow. strzeliński, woj. dolnośląskie, Polska, „Przegląd Archeologiczny”, 62, s. 71–124.
Google Scholar
Czopek S. 2008. Kilka uwag o archeozoologicznych materiałach tarnobrzeskiej kultury łużyckiej, [w:] J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt (red.), Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin, Poznań, s. 83–92.
Google Scholar
Dąbrowski H. 1962. Rozwój gospodarki rolnej w Polsce od XII do połowy XIV wieku, „Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego”, 5(1), s. 1–136.
Google Scholar
Dąbrowski J. 1997. Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok.
Google Scholar
Dąbrowski J. 2009. Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej, Warszawa.
Google Scholar
Dembińska M. 1967. Udział zbieractwa w średniowiecznej konsumpcji zbożowej, „Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego”, 9(3), s. 83–104.
Google Scholar
Diakowski M., Zych J. 2014. Analiza archeozoologiczna materiału kostnego z Grzybian, [w:] T. Stolarczyk, J. Baron (red.), Osada kultury pól popielnicowych w Grzybianach koło Legnicy, Legnica–Wrocław, s. 335–392.
Google Scholar
Dobrakowski M., Domańska J., Lodowski J., Noworyta E., Romanow K. 2001. Wstępne sprawozdanie z archeologicznych badań ratowniczych na stanowiskach Polwica 4, 5 oraz Skrzypnik 8, gm. Domaniów, woj. dolnośląskie przybudowie autostrady A-4, [w:] Z. Bukowski (red.), Raport 96–99. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 1996–1999, Zeszyty Ośrodka Ratowniczych Badań Archeologicznych. Seria B: Materiały Archeologiczne, Warszawa, s. 130–185.
Google Scholar
Dobrakowski M., Domańska J., Noworyta E., Romanow K. 2003. Sprawozdanie z badań ratowniczych w latach 1999–2000 na stanowiskach Polwica 5 oraz Skrzypnik 8, gm. Domaniów, woj. dolnośląskie przy budowie autostrady A-4, [w:] Z. Bukowski (red.), Raport 2000. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za rok 2000, Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (d. Zeszyty ORBA). Seria B: Materiały Archeologiczne, Warszawa, s. 250–263.
Google Scholar
Domańska J., Lasak I. 1997. Zespół osadniczy ludności kultury łużyckiej w Niesułowicach, woj. wrocławskie, Monografie archeologiczne, 3, Wrocław.
Google Scholar
Durczewski D. 1985. Gród ludności kultury łużyckiej z okresu halsztackiego w Smuszewie, woj. pilskie, 1, Biblioteka Fontes Archaeologici Posnanienses, 6, Poznań.
Google Scholar
Dzieduszycka B. 1977. Rejestr stanowisk archeologicznych w rejonie Jez. Gopła (woj. Bydgoszcz), „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 26, s. 150–158.
Google Scholar
Dzieduszycki W. 1998. Święty Wojciech, st. 10, gm. Międzyrzecz. Badania wykopaliskowe, [w:] R. Mazurowski (red.), Ziemia Lubuska, Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 1, Poznań, s. 241–267.
Google Scholar
Dzięczkowski A. 2004. Materiały malakologiczne i botaniczne, [w:] T. Malinowski (red.), Komorowo, stanowisko 1: Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczesnośredniowieczne. Badania specjalistyczne, Zielona Góra, s. 139–146.
Google Scholar
Dzięczkowski A., Ostoja-Zagórski J. 1976. Próba zastosowania analizy malakologicznej do rekonstrukcji środowiska przyrodniczego na przykładzie grodziska halsztackiego w Jankowie, „Archeologia Polski”, 21(2), s. 319–351.
Google Scholar
Dzięgielewski K. 2017. Late Bronze and Early Iron Age communities in the northern part of the Polish Lowland (1000–500 BC), [w:] U. Bugaj (red.), 2000-500 BC, The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages, 3, Warszawa, s. 295–340.
Google Scholar
Fedorowicz E., Piasecki K. 2003. Zwierzęce szczątki kostne z osady w Dołkach, [w]: U. Kobylińska, Z archeologicznych studiów nad pradziejami i wczesnymi dziejami północnego Podlasia, Warszawa, s. 74–75.
Google Scholar
Gackowski J. 2012. Przestrzeń osadnicza Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza, Toruń.
Google Scholar
Gediga B. 1957. Osada kultury łużyckiej w miejscowości Morawiany, pow. Pińczów, „Wiadomości Archeologiczne”, 24(1/2), s. 141–142.
Google Scholar
Gediga B. 1976. Grody ludności kultury łużyckiej we Wrocławiu-Osobowicach, Wrocław.
Google Scholar
Gediga B. 1984. Das Definitionsproblem der Lausitzer Kultur und ihrer inneren Differenzierung, „Przegląd Archeologiczny”, 31, s. 159–174.
Google Scholar
Gocman U. 2015. Wykaz zwierzęcych szczątków kostnych z obiektów kultury łużyckiej, [w:] K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewska, A. Szyber (red.), Modlnica, stan. 5. Od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, 5, Kraków, s. 261.
Google Scholar
Godula G. 1992. Wyniki badań spalonych kości zwierzęcych ze stanowiska nr 56 w Sanoku, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1985–1990”, s. 165–166.
Google Scholar
Godula G. 1995. Zwierzęcy materiał kostny z osady kultury łużyckiej na stanowisku Mogiła 62 w Krakowie-Nowej Hucie, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty”, 18, s. 81–84.
Google Scholar
Godula G. 2003. Analiza zwierzęcych szczątków kostnych, [w:] Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 6–7 w Kowalewicach, pow. Zgierz, woj. łódzkie (trasa autostrady A-2), Via Archaeologica Lodziensis, 1, Łódź, s. 415–417.
Google Scholar
Godynicki S., Sobociński M. 1979. Zwierzęce szczątki kostne z grodziska kultury łużyckiej w Smuszewie, woj. pilskie, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 28, s. 3–35.
Google Scholar
Grabowska K., Banaszkiewicz B. 2009, Wpływ temperatury powietrza i opadów atmosferycznych na plonowanie grochu siewnego w środkowej Polsce, „Acta Agrophysica”, 13(1), s. 113–120.
Google Scholar
Gralak T. 2004. Osada ludności kultury łużyckiej z okresu halsztackiego oraz osada średniowieczna z XIII w. ze stan. 4 w Nowym Śleszowie, gm. Żurawina, pow. Wrocław, [w:] B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4, 2, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 3, Wrocław, s. 67–174.
Google Scholar
Gralak T. 2009. Osada ludności kultury łużyckiej ze stanowisk Piskorzówek 11 i 14, pow. Oława, [w:] B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4, 7, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 9, Wrocław, s. 33–64.
Google Scholar
Gralak T. 2010. Osadnictwo ludności kultury łużyckiej ze stanowiska Wojkowice 15, gm. Żurawina, pow. Wrocław, [w:] B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4, 8, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 10, Wrocław, s. 7–260.
Google Scholar
Gręzak A. 2010. Analiza zwierzęcych szczątków kostnych z pozostałości osady ludności łużyckich pól popielnicowych w Polanowie i Powidzu na Pojezierzu Gnieźnieńskim, [w:] A. Pydyn (red.), Archeologia Jeziora Powidzkiego, Toruń, s. 227–237.
Google Scholar
Gręzak A. 2014. Zwierzęce szczątki kostne ze st. 3 w Starosiedlu / Animals bone remains from site 3 at Starosiedle, [w:] Z. Kobyliński (red.), Starosiedle w Ziemi Lubuskiej: osadnictwo starożytne i wczesnośredniowieczne / Starosiedle in the Lubasz Land: prehistoric and Early Mediewal settlement, Warszawa, s. 637–641.
Google Scholar
Gyulai F. 1993. Remants of food from the Bronze Age, [w:] J. Pavúk (red.), Actes du XIIe Congrés International des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques, Bratislava, 1–7 September 1991, 3, Bratislava, s. 177–180.
Google Scholar
Hajnalová E. 2001. Ovocie a ovocinárstvo v archeobotanických nálezoch na Slovensku, Acta Interdisciplinaria Archaeologica, 10, Nitra.
Google Scholar
Henneberg M., Ostoja-Zagórski J. 1977. Próba modelowej rekonstrukcji gospodarki mieszkańców halsztackich grodów typu biskupińskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 25(3), s. 319–340.
Google Scholar
Hensel W. 1938. Przedmioty drewniane z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie, [w:] J. Kostrzewski (red.), Gród prasłowiański w Biskupinie w powiecie żnińskim, Poznań, s. 54–61.
Google Scholar
Hildt-Węgrzynowicz T. 1961. Osadnictwo kultury łużyckiej we wsi Kamionka Nadbużna, pow. Ostrów Mazowiecka, „Materiały Starożytne”, 7, s. 165–200.
Google Scholar
Hoffmann M.J. 2007. Osada z młodszej epoki brązu w Olsztynie-Hermenau w świetle źródeł archiwalnych z Prussia Museum w Królewcu, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, Gdańsk, s. 173–190.
Google Scholar
Iwaszkiewicz M. 1964. Szczątki ryb z grodziska (stan. 1) w Objezierzu, pow. Oborniki, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 15, s. 190.
Google Scholar
Iwaszkiewicz M. 1979a. Pozostałości ichtiologiczne z grodziska wklęsłego w Bninie, pow. śremski, [w:] J. Żak (red.), Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Grodzisko wklęsłe, Poznań, s. 199–200.
Google Scholar
Iwaszkiewicz M. 1979b. Szczątki ryb z podgrodzia w Bninie, [w:] J. Żak (red.), Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Podgrodzie, Warszawa–Poznań, s. 305–307.
Google Scholar
Iwaszkiewicz M. 1988. Wyniki ekspertyzy ichtiologicznej niektórych zabytków z cmentarzyska kultury łużyckiej w Laskach, [w:] T. Malinowski, Laski. Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej, 1, Słupsk, s. 71.
Google Scholar
Jasnosz S. 1964. Starożytne osadnictwo na terenie Objezierza, pow. Oborniki, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 15, s. 165–189.
Google Scholar
Jędrzejewski R. 2004. Osada ludności kultury łużyckiej w Kałdusie, gm. Chełmno, [w:] M.J. Hoffmann, J. Sobieraj (red.), Człowiek i środowisko w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza u południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku, Pruthenia Antiqua. Studia do pradziejów i wczesnej historii ziem pruskich, 1, s. 315–328.
Google Scholar
Jones G., Halstead P. 1995. Maslins, mixtures and monocrops: on the interpretation of archaeobotanical crop samples of heterogeneous composition, „Journal of Archaeological Science”, 22(1), s. 103–114.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0305-4403(95)80168-5
Google Scholar
Józefowska A. 2018. Halsztacki model funeralny grobów komorowych z Domasławia, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 60(1), s. 183–208.
Google Scholar
Kaj J. 1950. Szczątki rybne w materiale kostnym wykopaliskowym z grodziska kultury „łużyckiej” i wczesnośredniowiecznej w Biskupinie w powiecie żnińskim, [w:] J. Kostrzewski (red.), III sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948, Poznań, s. 72–78.
Google Scholar
Kałużna-Czaplińska J., Józefowska A., Rosiak A. 2020. Oznaczenie związków organicznych w próbkach naczyń pochodzących z grobów halsztackich z Domasławia 10/11/12, gm. Kobierzyce, [w:] B. Gediga, A. Józefowska (red.), Opracowania specjalistyczne. Cmentarzysko wczesnej epoki żelaza w Domasławiu 10/11/12, powiat wrocławski, 5, Wrocław, s. 253–261.
Google Scholar
Kałużna-Czaplińska J., Muzolf B., Rosiak A. 2021. Analiza pozostałości organicznych zachowanych w ściankach naczyń ceramicznych pochodzących ze stanowiska 1 w Dzierzgówku, [w:] B. Muzolf, P. Muzolf, P. Papiernik, J. Licha, D.K. Płaza, Wielokulturowy kompleks osadniczy na stanowisku 1 w miejscowości Dzierzgówek, gm. Nieborów, pow. Łowicz, Łódź, s. 495–507.
Google Scholar
Kałużna-Czaplińska J., Rosiak A. 2017. Analiza chromatograficzna pozostałości organicznych zachowanych w naczyniach z cmentarzysk popielnicowych w Lutomiersku-Wrzącej, stan. 1 oraz Mastkach, stan. 2, [w:] B. Muzolf, A. Zielińska, P. Kittel, Lutomiersk-Wrząca, stanowisko 1, gmina Lutomiersk, Mastki, stanowisko 2, gmina Chąśno, województwo łódzkie. Cmentarzyska epoki brązu łużyckich pól popielnicowych z Polski środkowej, Łódź, s. 345–349.
Google Scholar
Kapcia M., Mueller-Bieniek A. 2017. Żołędzie (Quercus sp.) jako źródło pożywienia i paszy w pradziejowej gospodarce, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica”, 24(1), s. 133–155.
Google Scholar
Kaszewski Z. 1967. Osada kultury łużyckiej z III i IV okresu epoki brązu na stanowisku 13 w Brześciu Kujawskim, pow. Włocławek, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 14, s. 159–206.
Google Scholar
Kaszewski Z. 1979. Materiały starożytne z Kałdusa, woj. toruńskie, „Pomorania Antiqua”, 8, s. 155–227.
Google Scholar
Klichowska M. 1984. Struktury uprawne w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza na ziemiach polskich w świetle badań archeobotanicznych, „Archeologia Polski”, 29(1), s. 69–108.
Google Scholar
Kogus A. 1985. Osada kultury łużyckiej w Nowej Hucie-Pleszowie. 2. Katalog materiałów z badań prowadzonych w latach 1955–1978, „Materiały Archeologiczne Nowej Huty”, 9, s. 7–88.
Google Scholar
Kohler-Schneider M. 2001. Verkohlte Kultur- und Wildpflanzenreste aus Stillfried an der March als Spiegel spätbronzezeitlicher Landwirtschaft im Weinviertel, Niederösterreich, Wien.
Google Scholar
Krąpiec M., Makowiecki D., Michczyński A., Nowaczyk B., Pazdur A., Pazdur M.F., Polcynowie I. i M., Stępniak T., Suchorska-Rola M., Rola J. 1996. Drugi sezon interdyscyplinarnych badań na stan. 1 w Żuławce Małej, gm. Wyrzysk, woj., pilskie, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, 4, s. 23–58.
Google Scholar
Krupska A., Chrószcz A. 2010. Szczątki kostne zwierząt z obiektów stanowiska Wojkowice 15 datowanych na okres kultury łużyckiej, [w:] B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 10(8), Wrocław, s. 260–281.
Google Scholar
Krupska A., Chrzanowska W. 2003. Zwierzęce szczątki kostne z wielokulturowego stanowiska Wilkowice 8, woj. dolnośląskie, [w:] B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, 2(1), Wrocław, s. 355–368.
Google Scholar
Kruszona W. 1991. Zwierzęce szczątki kostne z wykopalisk w Objezierzu, woj. poznańskie, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 15, s. 21–31.
Google Scholar
Kruszona W. 1992. Zwierzęce szczątki kostne z wykopalisk w Górzycy (woj. gorzowskie), „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 17, s. 19–31.
Google Scholar
Krzyszowski A. 2008. Osada ludności kultury łużyckiej na stanowisku 284 (AUT 192) Poznań-Nowe Miasto, [w:] H. Machajewski, R. Pietrzak (red.), Poznań-Nowe Miasto. Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty, Archeostrada. Studia i materiały z badań wykopaliskowych na autostradzie A2 – odcinek Wielkopolski, 3, Poznań, s. 93- 119.
Google Scholar
Kubasiewicz M. 1960a. Szczątki zwierzęce z okresu halsztackiego ze Strzelec (stan. 3) w pow. mogileńskim, „Przegląd Archeologiczny”, 12, s. 123–124.
Google Scholar
Kubasiewicz M. 1960b. Z badań nad szczątkami zwierzęcymi z Zamku Szczecińskiego, „Materiały Zachodnio-Pomorskie”, 6, s. 265–269.
Google Scholar
Kubasiewicz M. 1962. Szczątki zwierzęce z badań ratowniczych na stanowisku przy ul. Grodzkiej w Szczecinie, „Materiały Zachodnio Pomorskie”, 8, s. 207–220.
Google Scholar
Kubasiewicz M. 1964a. Szczątki zwierzęce z osady kultury łużyckiej w Słupcy, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 15, s. 158–159.
Google Scholar
Kubasiewicz M. 1964b. Szczątki zwierzęce z osiedla obronnego kultury łużyckiej w Sobiejuchach, pow. Żnin, „Materiały Starożytne”, 10, s. 145–168.
Google Scholar
Kubasiewicz M., Pawlikowski J. 1976. Szczątki zwierzęce z osady łużyckiej Grodziec, pow. Będzin, „Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie. Archeologia”, 4(1), s. 107–129.
Google Scholar
Kurnatowski S. 1966. Przemiany techniki uprawy roli w czasach między epoką brązu i wczesnym średniowieczem a rozmieszczenie stref zasiedlenia, „Studia z dziejów gospodarstwa wiejskiego”, 8(1), s. 92–99.
Google Scholar
Kurzawska A. 2008. Śmietniska muszlowe na terenie Polski, [w:] D. Makowiecki, R. Abłamowicz, D. Abłamowicz, K. Smiarowski, M. Makohonienko (red.), Badania archeozoologiczne w Polsce i Europie środkowo-wschodniej. Materiały – metody – interpretacje. III sympozjum archeologii środowiskowej, Stowarzyszenie Archeologii Środowiskowej: Środowisko i kultura, 5, Poznań, s. 59–63.
Google Scholar
Kurzawska A. 2012. Analiza malakologiczna, [w:] I. Sobkowiak-Tabaka (red.), Osadnictwo pradziejowe, średniowieczne i nowożytne w Lutolu Mokrym, Ratownicze Badania Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych, 4, Poznań, s. 369–379.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. 1981. Analiza kości zwierzęcych, [w:] Woryty – studium archeologiczno-przyrodnicze zespołu osadniczego kultury łużyckiej, Wrocław, s. 170–171.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. 1984/1988. Kości zwierzęce z osiedla obronnego kultury łużyckiej w Biskupinie, „Wiadomości Archeologiczne”, 49(1), s. 17–36.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. 1991. Hodowla i łowiectwo w Biskupinie na tle innych osiedli obronnych kultury łużyckiej, [w:] J. Jaskanis (red.), Prahistoryczny gród w Biskupinie. Problematyka osiedli obronnych na początku epoki żelaza, Warszawa, s. 185–196.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. 1997. Podstawy archeozoologii. Szczątki ssaków, Warszawa.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A. 2014. Szczątki zwierzęce z cmentarzyska i osady kultury łużyckiej w Maciejowicach, [w:] J. Dąbrowski, M. Mogielnicka-Urban, Zespół osadniczy kultury łużyckiej w Maciejowicach, pow. garwoliński, woj. mazowieckie, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i materiały, 5, Warszawa, s. 390–399 na CD.
Google Scholar
Lasota-Moskalewska A., Kobryń H., Gręzak A. 1996. Konsumpcja mięsa w pradziejach na terenie ziem Polski w świetle prac profesora Mariana Sobocińskiego, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 20, s. 97–110.
Google Scholar
Lityńska-Zając M. 1997. Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Studium archeobotaniczne, Kraków.
Google Scholar
Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu, Kraków.
Google Scholar
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z. 2003. Archeobotaniczne badania na stanowiskach w Krakowie-Bieżanowie (stan. 27) i Krakowie-Rżące (stan. 1), [w:] S. Kadrow (red.), Kraków-Bieżanów, stanowisko 27 i Kraków-Rżąka, stanowisko 1. Osada kultury łużyckiej, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, 3, Kraków, s. 253–268.
Google Scholar
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych, Poznań.
Google Scholar
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska E., Tomczyńska Z. 2014. Badania archeobotaniczne na stanowiskach 10, 11 i 12 w Targowisku, pow. wielicki. Osady i cmentarzysko kultury łużyckiej, [w:] J. Górski (red.), Kompleks osadniczy kultury łużyckiej w Targowisku, stan. 10–12, pow. wielicki, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków, s. 243–276.
Google Scholar
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Tomczyńska Z., Cywa K., Madeyska E. 2015. Wielokulturowe stanowisko w Modlnicy, woj. małopolskie. Badania archeobotaniczne, [w:] K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewska, A. Szyber (red.), Modlnica, stan. 5. Od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków, s. 473–485.
Google Scholar
Locker A. 2004. The fish, [w:] A. Harding, J. Ostoja-Zagórski, C. Palmer, J. Rackham, Sobiejuchy: a fortified site of the Early Iron Age in Poland, Warszawa, s. 144–147.
Google Scholar
Lubicz-Niezabitowski E. 1948. Hodowla zwierząt, łowiectwo i rybactwo u mieszkańców Polski zachodniej w okresie halsztackim (r. 700-400 przed Chr.) i wczesnohistorycznym (r. 600–1100 po Chr.), „Wiadomości Archeologiczne”, 16, s. 162–169.
Google Scholar
Łuczaj Ł. 2004. Dzikie rośliny jadalne. Przewodnik survivalowy, Krosno.
Google Scholar
Makowicz-Poliszot D. 2003. Omówienie wyników analiz materiałów kostnych z Krakowa-Bieżanowa, stan. 27 i Krakowa-Rżąki, stan. 1, [w:] S. Kadrow (red.), Kraków-Bieżanów, stanowisko 27 i Kraków-Rżąka, stanowisko 1. Osada kultury łużyckiej, Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, 3, Kraków, s. 269–272.
Google Scholar
Makowicz-Poliszot D. 2014. Analiza materiału kostnego ze stanowiska 5 w Palikówce, gm. Krasne, [w:] W. Poradyło, D. Bobak, W. Pasterkiewicz, M. Połtowicz-Bobak, Wielokulturowe stanowisko nr 5 w Palikówce, Via Archaeologica Ressoviensia, 6, Rzeszów, s. 317–322.
Google Scholar
Makowicz-Poliszot D. 2016. Analiza kości zwierzęcych z epok metali ze stanowiska 2 w Zagórzu, gm. Niepołomice, woj. małopolskie, „Raport”, 11, s. 23–56.
Google Scholar
Makowiecki D. 1998a. Analiza zwierzęcych szczątków kostnych ze stanowiska 1 i 12 w Nowej Wsi, [w:] R. Mazurowski (red.), Ziemia Lubuska, Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 1, Poznań, s. 182–188.
Google Scholar
Makowiecki D. 1998b. Ekspertyza archeozoologiczna zwierzęcych szczątków kostnych, [w:] R. Mazurowski (red.), Ziemia Lubuska, Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 1, Poznań, s. 31.
Google Scholar
Makowiecki D. 1998c. Zwierzęce szczątki kostne ze stanowiska 29 w Żółwinie, [w:] R. Mazurowski (red.), Ziemia Lubuska, Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 1, Poznań, s. 360–363.
Google Scholar
Makowiecki D. 2003a. Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na niżu polskim w świetle badań archeoichtiologicznych, Poznań.
Google Scholar
Makowiecki D. 2003b. Oznaczenia archeozoologiczne, [w:] L. Czerniak (red.), Wyniki badań archeologicznych w Grabku, gm. Szczerców, woj. łódzkie, stanowisko 9, Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S. A., 3, Poznań, s. 165–168.
Google Scholar
Makowiecki D. 2003c. Wykaz kości zwierzęcych ze stanowiska Zabrzezie, gm. Rząśnia, stan. 3, [w:] M. Chłodnicki (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S. A., 4, Poznań, s. 137.
Google Scholar
Makowiecki D. 2006. Wykaz pozostałości kostnych z badań wykopaliskowych na stan. 78 w Międzyrzeczu, [w:] S. Groblica, A. Jaszewska (red.), Współczesnymi drogami w przeszłość, IV polsko-niemieckie spotkania archeologiczne, Dychów 15–18 listopada 2005, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, 3(2), Zielona Góra, s. 96.
Google Scholar
Makowiecki D. 2010. Wyniki badań zwierzęcych szczątków kostnych z archeologicznych badań ratowniczych na trasie autostrady A2 – województwo wielkopolskie, [w:] J. Bednarczyk, J. Kabaciński, A. Kośko (red.), Osadnictwo Kotliny Kolskiej, Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2, Via Archaeologica Posnaniensis, 1, Poznań, s. 669–670.
Google Scholar
Makowiecki D., Makowiecka M. 2004a. Gospodarka zwierzętami, [w:] J. Bednarczyk, L. Czerniak, A. Kośko (red.), Kujawy, 5, Osadnictwo społeczeństw kultur cyklu łużyckiego, Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 3, Poznań, s. 401–431.
Google Scholar
Makowiecki D., Makowiecka M. 2004b. Zwierzęce szczątki kostne, [w:] T. Malinowski (red.), Komorowo, stanowisko 1: Grodzisko kultury łużyckiej i osadnictwo wczesnośredniowieczne. Badania specjalistyczne, Zielona Góra, s. 19–92.
Google Scholar
Makowiecki D., Makowiecka M. 2016. Wyniki badań archeozoologicznych, [w:] A. Krzyszowski, P. Pawlak (red.), Osadnictwo wielokulturowe w Napachaniu, stan. 59, gm. Rokietnica, pow. poznański, woj. wielkopolskie. Wyniki badań archeologicznych, Biblioteka Fontes Archaeologici Posnanienses, 18, Poznań, s. 295–297.
Google Scholar
Makowiecki D., Makowiecka M., Zabilska-Kunek M. 2015. Badania archeozoologiczne szczątków kostnych z miejscowości Zamiechów, stan. 18, pow. jarosławski, [w:] S. Czopek, J. Bronowicki, J. Podgórska-Czopek, Zamiechów, stan 18 – wielokulturowe stanowisko na Przedgórzu Rzeszowskim, Via Archaeologica Ressoviensia, 8, Rzeszów, s. 249–258.
Google Scholar
Malinowski T. 1955. Grodziska kultury łużyckiej w Wielkopolsce, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 5, s. 1–48.
Google Scholar
Malinowski T. 1958. Osadnictwo kultury łużyckiej wczesnej epoki żelaznej w Słupcy, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 8–9, s. 1–97.
Google Scholar
Marciniak J. 1965. Sprawozdanie z badań archeologicznych w Witowie, pow. Kazimierza Wielka, w 1963 r., „Sprawozdania Archeologiczne”, 17, s. 119–124.
Google Scholar
Michalski J. 1991. Gospodarcze aspekty rozwoju plemion małopolskich od III okresu epoki brązu do początków okresu lateńskiego, „Światowit”, 38, s. 19–62.
Google Scholar
Miśkiewicz J. 1964. Osada kultury łużyckiej z miejscowości Miszewko Strzałkowskie, pow. Płock, „Wiadomości Archeologiczne”, 30(1/2), s. 150–174.
Google Scholar
Mnich B., Szostek K. 2018. Izotopy wapnia – nowe światło w badaniach antropologicznych, [w:] W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Stary materiał – nowe spojrzenie, Funeralia Lednickie, Spotkanie 20, Poznań, s. 133–139.
Google Scholar
Moldenhawer K. 1950. Szczątki roślinne z wczesnego okresu żelaznego w Biskupinie, [w:] J. Kostrzewski (red.), III sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948, Poznań, s. 79–87.
Google Scholar
Moldenhawer K. 1958. Wyniki badań materiałów botanicznych 1955 r. na grodzisku i osadzie kultury łużyckiej w Słupcy, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 8–9, s. 146–149.
Google Scholar
Niewęgłowski A. 1993. Leszczyna i orzechy laskowe jako materialne korelaty religii w Polsce przedchrześcijańskiej, [w:] M. Kwapiński, H. Paner (red.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, Gdańsk, s. 47–55.
Google Scholar
Noryśkiewicz B., Ralska-Jasiewiczowa M. 1989. Type region P-w: Dobrzyń-Olsztyn Lake districts, [w:] M. Ralska-Jasiewiczowa (red.), Environmental changes recorded in lakes and mires of Poland during the last 13000 years, „Acta Palaeobotanica”, 29(2), s. 85–93.
Google Scholar
Orlińska G. 2007. Materiały osadnicze z Transboru, gm. Latowicz, woj. mazowieckie, „Wiadomości Archeologiczne”, 59, s. 115–164.
Google Scholar
Ostoja-Zagórski J. 1978. Gród halsztacki w Jankowie nad jeziorem Pakoskim, Wrocław.
Google Scholar
Ostoja-Zagórski J. 1982. Przemiany osadnicze, demograficzne i gospodarcze w okresie halsztackim na Pomorzu, Wrocław.
Google Scholar
Osypińska M. 2012. Analiza archeozoologiczna szczątków zwierzęcych, [w:] I. Sobkowiak-Tabaka (red.), Osadnictwo pradziejowe i średniowieczne i nowożytne w Lutolu Mokrym, Ratownicze Badania Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych, 4, Poznań, s. 363–368.
Google Scholar
Osypińska M. 2013a. Szczątki zwierząt z grodziska w Wicinie – analiza archeozoologiczna materiałów kostnych z badań w latach 2008–2012, [w:] A. Jaszewska, S. Kałagate (red.), Wicina. Badania archeologiczne w latach 2008–2012 oraz skarb przedmiotów pochodzących z Wiciny, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, 7, Zielona Góra, s. 281–301.
Google Scholar
Osypińska M. 2013b. Szczątki zwierzęce z badań wykopaliskowych na stanowisku nr 1 w Grodzisku, [w:] G. Szczurek, A. Różański (red.), Grodzisko z wczesnej epoki żelaza i wczesnego średniowiecza w Grodzisku, gm. Pleszew, woj. wielkopolskie, Poznań, s. 85–101.
Google Scholar
Osypińska M. 2015. Analiza archeozoologiczna szczątków zwierzęcych, [w:] M. Ignaczak, A. Romańska, Osada kultury łużyckiej w Wilenku, gm. Szczaniec, woj. lubuskie, stan. 16 (aut. nr 49), Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2, Via Archaeologica Posnaniensis, 9, Poznań, s. 209–216.
Google Scholar
Palmer C. 2004. Palaeoeconomic and palaeoenvironmental studies, 1. The carbonized macroscopic plant remains, [w:] A. Harding, J. Ostoja-Zagórski, C. Palmer, J. Rackham, Sobiejuchy: a fortified site of the Early Iron Age in Poland, Warszawa, s. 66–119.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J. 1999. Konsumpcja mięsa w Grodnie – osadzie z wczesnej epoki żelaza, „Światowit”, 1(42), B, s. 178–185.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J. 2003. Zwierzęta w gospodarce ludności zamieszkującej ziemie polski północno-wschodniej we wczesnej epoce żelaza, Olsztyn.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J. 2004. Gospodarowanie zwierzętami na ziemiach Polski północno-wschodniej we wczesnej epoce żelaza w porównaniu z obszarami ościennymi, [w:] M.J. Hoffmann, J. Sobieraj (red.), Człowiek i środowisko w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza u południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku, Pruthenia Antiqua. Studia do pradziejów i wczesnej historii ziem pruskich, 1, Olsztyn, s. 157–175.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J. 2013. Łowiectwo ssaków na ziemiach polskich od neolitu do okresu wędrówek ludów, Warszawa.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J., Anc K., Choromańska A., Gągała M., Kaczyńska J., Kur A. 2008. Gospodarowanie zwierzętami w osadzie ludności kultury łużyckiej w Grzybianach koło Legnicy, stan. 1 (woj. dolnośląskie), [w:] D. Makowiecki, R. Abłamowicz, D. Abłamowicz, K. Smiarowski, M. Makohonienko (red.), Badania archeozoologiczne w Polsce i Europie środkowo-wschodniej. Materiały – metody – interpretacje. III sympozjum archeologii środowiskowej, Stowarzyszenie Archeologii Środowiskowej: Środowisko i kultura, 5, Poznań, s. 152–155.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J., Anc K., Choromańska A., Gągała M., Kaczyńska J., Kur A. 2011. Gospodarowanie zwierzętami w osadzie ludności kultury łużyckiej w Grzybianach koło Legnicy, stan. 1 (woj. dolnośląskie), „Światowit”, 8(49), B, s. 49–67.
Google Scholar
Piątkowska-Małecka J., Gręzak A. 2007. Gospodarowanie zwierzętami ludności kultury łużyckiej na ziemiach polskich, [w:] M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska (red.), Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce, Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, 1, Poznań, s. 129–137.
Google Scholar
Piskorska T., Stefaniak K. 2012. Wyniki analiz materiałów archeozoologicznych ze stanowiska Lutomiersk-Koziówki 3 a–c, aneks 2, [w:] Lutomiersk-Koziówki stanowisko 3a–c, gmina Lutomiersk. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny, Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, 39, Łódź, s. 1–10.
Google Scholar
Przybyła M.M. 2006. Materiały z osady obronnej kultury łużyckiej na Górze Świętej Doroty w Będzinie-Grodźcu, [w:] W. Blajer (red.), Z badań nad osadnictwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Kraków, s. 181–203.
Google Scholar
Rackham J. 2004. Palaeoeconomic and palaeoenvironmental studies, 2. Animals bones, [w:] A. Harding, J. Ostoja-Zagórski, C. Palmer, J. Rackham, Sobiejuchy: a fortified site of the Early Iron Age in Poland, Warszawa, s. 120–164.
Google Scholar
Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. jr., Turner Ch. (red.), 2004. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, Kraków.
Google Scholar
Rembisz A., Gackowski J., Makowiecki D., Polcyn M. 2009. Ślady gospodarki roślinno-zwierzęcej ludności łużyckich pól popielnicowych z osady w Rudzie, gmina Grudziądz, północna Polska, [w:] L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak (red.), Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, 2, Poznań, s. 109–122.
Google Scholar
Rodzińska-Nowak J. 2012. Gospodarka żywnościowa kultury przeworskiej, Kraków.
Google Scholar
Rydzewski J. 1982. Liczebność grupy ludzkiej a możliwości produkcyjne środowiska naturalnego na przykładzie zespołu osadniczego kultury łużyckiej w Wawrzeńczycach, woj. krakowskie, [w:] M. Gedl (red.), Południowa strefa kultury łużyckiej i powiązania tej kultury z Południem, Kraków–Przemyśl, s. 319–333.
Google Scholar
Schramm Z. 1974. Zwierzęce szczątki kostne z osady kultury łużyckiej w Kotlinie, pow. Jarocin, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 24, s. 132–140.
Google Scholar
Sobociński M. 1972a. Szczątki kostne z osady w Wąsoszu, pow. Góra. Aneks, „Silesia Antiqua”, 14, s. 170–174.
Google Scholar
Sobociński M. 1972b. Zwierzęcy materiał kostny z wykopalisk w Gzinie, pow. Chełmno, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu M. Kopernika. Archeologia”, 3, s. 27–41.
Google Scholar
Sobociński M. 1973a. Materiał kostny zwierzęcy z osady kultury pucharów lejkowatych i kultury łużyckiej oraz domniemanego grobu kultury unietyckiej, [w:] J. Romanow, K. Wachowski, B. Miszkiewicz, Tomice, pow. Dzierżoniów: wielokulturowe stanowisko archeologiczne, Wrocław, s. 297–312.
Google Scholar
Sobociński M. 1973b. Szczątki kostne zwierząt z osady wielokulturowej w Dębnicy, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu”, 66, „Wydział Zootechniczny”, 20, s. 105–120.
Google Scholar
Sobociński M. 1975. Materiał kostny zwierzęcy z grodziska wklęsłego w Bninie, [w:] J. Żak (red.), Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Grodzisko wklęsłe, Poznań, s. 201–252.
Google Scholar
Sobociński M. 1976. Materiał kostny zwierzęcy z osady halsztacko-lateńskiej w Kobylnikach, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 2, s. 49–58.
Google Scholar
Sobociński M. 1978a. Szczątki kostne zwierząt z osady kultury łużyckiej w Gniechowicach, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 4, s. 83–88.
Google Scholar
Sobociński M. 1978b, Szczątki kostne zwierzęce z osady okresu halsztackiego w Kruszwicy (stanowisko 4), „Rocznik Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 4, s. 119–123.
Google Scholar
Sobociński M. 1978c. Zwierzęcy materiał kostny z osady otwartej kultury łużyckiej w miejscowości Węgry, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 4, s. 73–81.
Google Scholar
Sobociński M. 1979a. Zwierzęce szczątki kostne z podgrodzia w Bninie, [w:] J. Żak (red.), Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Podgrodzie, Warszawa–Poznań, s. 265–304.
Google Scholar
Sobociński M. 1979b. Zwierzęce szczątki kostne z wykopalisk w Tądowie Górnym, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 5, s. 113–119.
Google Scholar
Sobociński M. 1981a. Szczątki kostne ssaków domowych z grodziska halsztackiego w Jankowie nad Jeziorem Pakoskim, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 7, s. 19–40.
Google Scholar
Sobociński M. 1981b. Szczątki kostne ssaków dzikich z grodziska halsztackiego w Jankowie nad Jeziorem Pakoskim, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 7, s. 57–73.
Google Scholar
Sobociński M. 1983. Zwierzęce szczątki kostne z warstw i obiektów kultury łużyckiej w Kruszwicy, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 8, s. 101–107.
Google Scholar
Sobociński M. 1989. Zwierzęce szczątki kostne z osady obronnej kultury łużyckiej w Izdebnie, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 13, s. 109–125.
Google Scholar
Sobociński M., Makowiecki D. 1992. Szczątki kostne zwierząt z osady wielokulturowej w Tądowie Górnym (woj. sieradzkie), „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 17, s. 197–207.
Google Scholar
Sobociński M., Makowiecki D. 1994. Zwierzęcy materiał kostny z grodziska ludności kultury łużyckiej w miejscowości Koziegłowy, woj. konińskie, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 19, s. 37–61.
Google Scholar
Socha K., Sójkowska-Socha J. 2014. Od birytualnego cmentarzyska ludności kultury mogiłowej po osadę średniowieczną. Wstępne wyniki badań wykopaliskowych wielokulturowego stanowiska nr 20 w Górzycy, pow. słubicki, „Archeologia Środkowego Nadodrza”, 11, s. 7–52.
Google Scholar
Stefaniak K., Piskorska T., Pokrzyszko B. 2017. Szczątki kostne zwierząt z wielokulturowego stanowiska 3 w Ludwinowie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie, [w:] L. Marchelak, A. Nierychlewska, I. Nowak, P. Papiernik, Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 3 w Ludwinowie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie (trasa autostrady A-1), Via Archaeologica Lodziensis, 7(1), Łódź, s. 489–531.
Google Scholar
Stefaniak K., Piskorska T., Socha P. 2015. Szczątki kostne zwierząt ze stanowiska 1, 2 w Zgórzu, gm. Strzelce, woj. łódzkie, [w:] B. Muzolf, M. Frączak, P. Muzolf, D.K. Płaza, Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 1, 2 w Zgórzu, pow. Kutno, woj. łódzkie (trasa autostrady A-1), Via Archaeologica Lodziensis, 5, Łódź, s. 267–270.
Google Scholar
Sulzenbacher G. 2004. La mummia dei ghiacci. Con Ötzi alla scoperta del Neolitico, Vienna-Bolzano.
Google Scholar
Szamałek K. 1987. Kruszwicki zespół osadniczy w młodszej epoce brązu i w początkach epoki żelaza, Wrocław.
Google Scholar
Szpunar B. 1996. Osada kultury łużyckiej w Wielopolu, gm. Olesno, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego”, 17, s. 49–63.
Google Scholar
Ślaski J. 1950. Łużyckie wyroby drewniane z Biskupina, [w:] J. Kostrzewski (red.), III sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim, Poznań, s. 160–171.
Google Scholar
Twarowska E. 1983. Zdobywanie pożywienia, [w:] J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski (red.), Człowiek i środowisko w pradziejach, Warszawa, s. 218–231.
Google Scholar
Urban J. 2004. Osada ludności kultur łużyckiej i pomorskiej w Zakrzewie, st. 11, gm. Warta, pow. Sieradz, woj. łódzkie, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 42, s. 185–252.
Google Scholar
Urban J. 2018. „Zwierzęta udomowione w gospodarce społeczności tzw. kultury łużyckiej – wybrane zagadnienia”, Warszawa, maszynopis w Archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie.
Google Scholar
Urban J. 2019. Gospodarka rolna społeczności tzw. kultury łużyckiej, Warszawa.
Google Scholar
Urban J. 2020. „Zajęcia pozarolnicze (zbieractwo, łowiectwo i rybołówstwo) w odniesieniu do strategii żywieniowych społeczności tzw. kultury łużyckiej”, Warszawa, maszynopis w Archiwum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie.
Google Scholar
Uzarowiczowa A. 1965. Osada kultury łużyckiej w Podgajczu, pow. Opatów, „Wiadomości Archeologiczne”, 31(2–3), s. 226–236.
Google Scholar
Waluszewska-Bubień A. 1976. Szczątki kostne ptaków z wykopalisk w miejscowości Węgry, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 2, s. 69–78.
Google Scholar
Waluszewska-Bubień A. 1977. Szczątki kostne ptaków w zwierzęcych materiałach wykopaliskowych z Inowrocławia, „Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia”, 3, s. 103–113.
Google Scholar
Waszczuk K. 2009. Analiza zwierzęcych szczątków kostnych ze stanowiska nr 8 w Świętem, gm. Stargard Szczeciński, woj. zachodniopomorskie, [w:] W. Słota, M. Snakowski, Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku archeologicznym Święte, nr 8 (AZP: 33–10/97), pow. Stargard Szczeciński, woj. zachodniopomorskie, związanych z budową obwodnicy Stargardu Szczecińskiego, Bytom, s. 831–860.
Google Scholar
Wesołowski S. 1983. Plemiona kultury łużyckiej na terenie Szczecina (od XII do IV wieku p.n.e.), [w:] W. Filipowiak, G. Labuda (red.), Pradzieje Szczecina, Dzieje Szczecina, 1, Warszawa–Poznań, s. 280–468.
Google Scholar
Węgrzynowicz T. 1968. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Kamionce Nadbużnej pow. Ostrów Mazowiecka, „Materiały Starożytne”, 11, s. 209–248.
Google Scholar
Węgrzynowicz T. 1972. Osada z IV okresu epoki brązu w Ołtarzach-Gołaczach, pow. Ostrów Mazowiecka, „Wiadomości Archeologiczne”, 37(2), s. 139–169.
Google Scholar
Węgrzynowicz T. 1973. Kultura łużycka na Mazowszu wschodnim i Podlasiu, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, 2, s. 7–126.
Google Scholar
Wojdal P., Wilczyński J. 2007. Analiza zooarcheologiczna szczątków ssaków ze stanowiska 22 w Grodzisku Dolnym, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego”, 28, s. 85–90.
Google Scholar
Wolsan M., Nadachowski A. 1992. Szczątki zwierzęce z osady grupy tarnobrzeskiej kultury łużyckiej w Białobrzegach (okres halsztacki i lateński), „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1985–1990”, 13, s. 185–188.
Google Scholar
Zielińska U., Pikulski J. 2008. Konsumpcja mięsa przez ludności zamieszkująca łużycką osadę w Witowie, gm. Koszyce, [w:] D. Makowiecki, R. Abłamowicz, D. Abłamowicz, K. Smiarowski, M. Makohonienko (red.), Badania archeozoologiczne w Polsce i Europie środkowo-wschodniej. Materiały – metody – interpretacje. III sympozjum archeologii środowiskowej, Stowarzyszenie Archeologii Środowiskowej: Środowisko i kultura, 5, Poznań, s. 164.
Google Scholar
Zohary D., Hopf M., Weiss E. 2012. Domestication of plants in the Old World: The origin and spread of domesticated plants in Southwest Asia, Europe, and the Mediterranean Basin (4th ed.), Oxford, https://doi.org/10.1093/acprof:osobl/9780199549061.001.0001
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:osobl/9780199549061.001.0001
Google Scholar
Żychlińska J. 2018. Zwierzęta w kulturze łużyckiej – między konsumpcją realną a konsumpcją symboliczną, [w:] J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska (red.), Apetyt na jedzenie. Pokarm w społeczeństwie, kulturze, symbolice na przestrzeni dziejów, Bydgoszcz, s. 22–38.
Google Scholar