Osada Siennica w kontekście wczesnośredniowiecznej rubieży południowo-wschodniego Mazowsza
DOI:
https://doi.org/10.23858/APol68.2023.007Słowa kluczowe:
Mazowsze, mapa osadnictwa, wczesne średniowiecze, kasztelania, grodzisko, szlaki komunikacyjne, SiennicaAbstrakt
Artykuł zawiera wstępną rekonstrukcję obrazu wczesnośredniowiecznego osadnictwa w dorzeczu rzeki Sienniczki. Została tam też przedstawiona osada Siennica, której nazwa, jako jedna z pierwszych z tej części Mazowsza, pojawiła się w źródłach pisanych. Kontekstem tej analizy jest południowo-wschodnia i wschodnia rubież Mazowsza obejmująca zlewiska Świdra, Kostrzynia i Liwca, gdzie zarejestrowano kilkanaście grodzisk współtworzących dobrze czytelny kordon. W warstwie interpretacyjnej pojawia się zagadnienie szlaków komunikacyjnych łączących w średniowieczu Czersk z przygranicznymi kasztelaniami: liwską i łukowską oraz kwestia lokalizacji kilku osad zlokalizowanych na peryferiach południowo-wschodniego Mazowsza, których nazwy wraz z toponimem Zenniza odnotowane zostały pod datą 1220 r.
Pobrania
Bibliografia
ŹRÓDŁA PISANE I KARTOGRAFICZNE
C D M — Codex diplomaticus et commemoratorium Masoviae generalis, 1, J.K. Kochanowski wyd., Warszawa 1919. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [wbc.poznan.pl – dostęp: czerwiec 2022].
C z e r — Księga ziemi czerskiej. Liber terrae Cernensis 1404–1425. Najdawniejsze księgi sądowe, J.T. Lubomirski wyd., Warszawa 1879.
D K M — Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., B. Ulanowski wyd., Archiwum Komisji Historycznej, IV (osobna odbitka: Kraków 1887, 6, s. 12 [120]). Kujawsko--Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: czerwiec 2022].
H e l d e n s f e l d 1801–1804 — A.M. von Heldensfeld, Die Karte von Westgallizien, skala 1: 28.800. Wien [maps.arcanum.com/en/map/europe-18century-firstsurvey – dostęp: luty 2023].
L u m a z — Lustracja województwa mazowieckiego 1565, I–II, I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka wyd., Warszawa 1967–1968.
M a p a 1939 — Mapa szczegółowa Polski 1: 25 000 (1929–1939). P40-S33-D, GLINIANKA, Warszawa 1939. Mapster [http://maps.mapywig.org – dostęp: 4 maja 2023].
M a z o w s z e A H P I — Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część I: mapa, plany, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
M a z o w s z e A H P I I — Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część II: Komentarz i indeksy, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
M P H I I I — Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski, III, Lwów 1878. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: luty 2023].
M T P — Mapa Taktyczna Polski 1: 100000. P40, S33, arkusz J33: Mińsk Mazowiecki, Wojskowy Instytut Geograficzny 1925. mapywig.org [dostęp: 4 maja 2023].
P H P — Podział hydrograficzny Polski, II: Mapa 1:200.000, H. Czarnecka red., Warszawa 1980.
P S M I — Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, I: obejmujący materyał do zgonu Konrada I, J.K. Kochanowski oprac. i wyd., Warszawa 1919. Internet Archive [dostęp: luty 2023].
OPRACOWANIA
B e n k o M. 1956, Dawne ośrodki miejskie południowego Mazowsza prawobrzeżnego, „Ochrona Zabytków”, 4 (35), s. 205–234.
B i j a k U. 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
B ł o ń s k i M. 2003, Ostroga z Radachówki nad Świdrem, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz red., Warszawa–Lublin, s. 109–114.
B r o n i c k a - R a u hu t J., R a u h u t L. 1977, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Starogrodzie, woj. Siedlce, „Wiadomości Archeologiczne”, 42/1, s. 58–86.
B r y ń c z a k B. 2016, Sprawozdanie z badań AZP na obszarze 61-74, Warszawa. Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 1999, Sezon archeologiczny 1996 i 1997 w województwie siedleckim, „Szkice Podlaskie”, 7, s. 221–229.
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 2005, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1996, Warszawa, s. 246–247.
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 2006, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1997, Warszawa, s. 230–231.
C h u d z i k D. [2015–2016] 2018, Wybrane aspekty wczesnośredniowiecznego osadnictwa Równiny Łukowskiej i Wysoczyzny Siedleckiej, „Światowit”, 13–14 (54–55), fasc. A/B, s. 107–132.
C z o p e k - K o p c i u c h B. red. b.r.w., Elektroniczny słownik hydronimów Polski [https://eshp.ijp.pan.pl – dostęp: luty 2023].
D a l e w s k i Z. red. 2014, Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, Warszawa.
D e m i d o w i c z T. 2010, Dokudów – zarys dziejów, Biała Podlaska.
D u l i n i c z M. 1992, Stan i potrzeby badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym na Mazowszu (VI–XI w.), [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 243–261.
D u l i n i c z M. 2003, Mazowsze we wczesnym średniowieczu: jego związki z „państwem gnieźnieńskim”, [w:] Civitas Schinesghe cum pertinentiis, W. Chudziak red., Toruń, s. 89–119.
D u l i n i c z M. 2005, Mazowsze w IX–XIII w., [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 187–201.
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1957] 2011, Wczesnośredniowieczne przeprawy przez środkową Wisłę, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 25–60.
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1969] 2011, Uwagi w sprawie osadnictwa wczesnośredniowiecznego na obszarze dzisiejszej Warszawy, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 201–222.
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1975] 2011, Węzeł drogowy pułtuski na tle sieci komunikacyjnej wczesnośredniowiecznego Mazowsza (X–XIII w.), [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 253–268.
D u n i n - W ą s o w i c z [1982] 2011, Wczesnośredniowieczna sieć drożna na Podlasiu, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 269–282.
G a j o w n i c z e k Z. T. 2015, Dzieje Latowicza. Rozwój etnosu polskiego na południowo-wschodnim Mazowszu na przykładzie Latowicza i okolic. Studium przypadku, Latowicz.
G a ł e c k i Z. 2023, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Archeologia Polski”, 68, s. 243–249. DOI: https://doi.org/10.23858/APol68.2023.008
G a ł e c k i Z., w druku a, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Rocznik Mińskomazowiecki”.
G a ł e c k i Z., w druku b, Średniowieczna nazwa kulturowa SIECZCZA < SIEKCZA, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”.
G a ł e c k i Z., S k r z y ń s k a K. 2021, Wiejskie struktury osadnicze i ich przemiany w czasie. Przykład Nowosielca na dawnym pograniczu polsko-rusko-litewskim, „Przegląd Archeologiczny”, 69, s. 171–190. DOI: https://doi.org/10.23858/PA69.2021.2105
G a w l a s S. 1975, Osadnictwo ziemi czerskiej w średniowieczu: XII–XIV wiek, [w:] Dzieje Warki 1321–1971. Studia i materiały, B. Dymek red., Warszawa, s. 20–47.
G i e y s z t o r A. [1994] 2006, Trzy stulecia najdawniejszego Mazowsza (połowa X – połowa XIII w), [w:] Dzieje Mazowsza do 1526 roku, H. Samsonowicz red., Warszawa, s. 109–160.
G i e y s z t o r A., H e r b s t S., D z i e w a n o w s k i K. 1962, Mazowsze – nazwa i treść pojęcia w ciągu dziejów, [w:] Rok ziemi mazowieckiej, Płock, s. 61–62.
G o ł e m b n i k A. 1978, Z problematyki badań rezydencji książęcej w Jazdowie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 26/3, s. 281–300.
G ó r s k a I., P a d e r e w s k a L., P y r g a ł a J., S z y m a ń s k i W., G a j e w s k i L., O k u l i c z Ł. 1976, Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków.
K a l a g a J., W r ó b l e w s k i W. 1992, Stan i potrzeby badań nad młodszym podokresem wczesnego średniowiecza (XI/XII–XIII w.) na Mazowszu południowo-wschodnim, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 265–273.
K a r c z e w s k i D. 2000, Studia nad trzynastowiecznymi dokumentami klasztoru Norbertanek w Strzelnie, „Studia Źródłoznawcze”, 37, s. 109–130.
K a r c z e w s k i D. 2001, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław.
K a s p e r o w i c z A. 1985, Najdawniejsza przynależność terytorialna Mazowsza południowego. „Przegląd Historyczny”, 76/1, s. 15–41.
K i e r s n o w s k a T. 1986, Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
K o w a l c z y k E. 1996, Osadnictwo ziemi liwskiej do połowy XIV w. w świetle źródeł pisanych, [w:] Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, II, Miasta i rzemiosła, Z. Kurnatowska red., Wrocław, s. 193–199.
K o w a l c z y k E. 2003a, Liw. Z dziejów kolejnego mitu archeologicznego (w związku z artykułem Wojciecha Wróblewskiego), „Kwartalnik Historyczny”, 94/3, s. 335–346.
K o w a l c z y k E. 2003b, Wschodnie Mazowsze – „tabula rasa” (przyczynek do pracy Dariusza Karczewskiego, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław), „Przegląd Historyczny”, 94/2, s. 195–198.
K o w a l c z y k E. 2004a, Toponimia Mazowsza w oczach historyka i archeologa. Na marginesie ostatnich publikacji toponomastycznych, „Rocznik Mazowiecki”, 16, s. 283–296.
K o w a l c z y k E. 2004b, Włość kałuska w średniowieczu. Z dziejów osadnictwa na wschodnim Mazowszu, „Rocznik Kałuszyński”, 4, s. 9–25.
K o w a l c z y k E. 2005, Granice Mazowsza we wczesnym średniowieczu: ocena stanu badań, [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 167–172.
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2014, Najstarsze nazwy miejscowe ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 7, s. 9–16.
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2015, Świadectwa archeologiczne o początkach Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 79–88.
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2016, Węgrów. W sprawie genezy nazwy, „Onomastica”, 60, s. 233–248. DOI: https://doi.org/10.17651/ONOMAST.60.16
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2019, O meandrach identyfikacji średniowiecznych nazw wodnych na północno-wschodnim i wschodnim Mazowszu, „Onomastica”, 63, s. 127–144. DOI: https://doi.org/10.17651/ONOMAST.63.7
K r a s n o d ę b s k i D., S k r z y ń s k a K., O l c z a k H. 2019, Badania nieinwazyjne wybranych mikroregionów osadniczych, [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim, A. Buko red., Warszawa, s. 33–53.
K u r a ś S. 1983, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, III, Warszawa.
L i p i ń s k a O. 2001, Gród i osada podgrodowa na Bródnie Starym w świetle badań prowadzonych w latach 1949–1966, „Z otchłani wieków”, 56/1–2, s. 82–90.
L i t a k S. 1964, Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem do końca XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 12/2, s. 5–136.
L i t a k S. 2000, Powstanie organizacji parafialnej a rozwój osadnictwa w ziemi łukowskiej XII–XVI w., „Roczniki Humanistyczne”, 48/2, s. 283–307.
M i ś k i e w i c z o w a M. 1996, Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Niewiadomej w województwie siedleckim, Warszawa.
N o w i k A. M. 2014, Dzieje Mrozów w okresie przedrozbiorowym, [w:] Mrozy. Wieś–Miasto–Gmina, K. Juśkiewicz red., Mrozy, s. 40–50.
N o w i k A. M. 2018, Dzieje parafii Kuflew do 1795 r., [w:] Dzieje ziemi kuflewskiej, K. Juśkiewicz, A.M. Nowik, J. Sekular red., Kuflew.
N o w i k A. M. 2019, Dzieje Jędrzejowa w powiecie mińskim do 1914 r., [w:] Jędrzejów Nowy i Stary. Historia, szkoła, OSP, Jędrzejów Nowy, s. 10–35.
N o w i k A. M. 2021, Dzieje Cegłowa do 1795 roku, [w:] Na cegle pisane. Historia miasteczka Cegłów, A.M. Nowik, A. Rogalski, A. Chojnacki, M. Śluzek red., Cegłów.
N o w i k A. M., S a l i n a A. 2022, Pod rządami Piastów i Jagiellonów, VI wieków Mińska Mazowieckiego, II, Mińsk Mazowiecki.
O ś c i ł o w s k i J. 2016, Uwarunkowania geograficzne lokalizacji grodów na południowym Mazowszu (X – połowa XIII w.). Problematyka badań interdyscyplinarnych, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 20, s. 72–118.
P a c u s k i K. 2019, Wschodnia granica Mazowsza w średniowieczu w świetle danych historycznych (X–XV w.), [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 15–32.
P a w i ń s k i A. 1895, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, V: Mazowsze, Warszawa (=Źródła dziejowe, XVI).
P i b e r - Z b i e r a n o w s k a M. 2017, Uwagi nad początkami powiatu garwolińskiego w ziemi czerskiej, [w:] Fines testios temporum. Studia ofiarowane profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, M. Dzik, G. Śnieżko red., Rzeszów, s. 97–106.
P i b e r - Z b i e r a n o w s k a M. 2021, Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r., (część południowa), „Studia Geohistorica”, 9, s. 95–113. DOI: https://doi.org/10.12775/SG.2021.06
R a u h u t L. 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 435–655.
R a u h u t o w a J. 1976, Czersk we wczesnym średniowieczu od VII do XII w., Wrocław.
R y m u t K., C z o p e k - Ko p c i u c h B., B i j a k U. red. 1996–2017, Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, I–XIV, Kraków.
S a l i n a A. 2015, Struktury administracji kościelnej w ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 8, s. 149–170.
S a l i n a A. 2017, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, T. Jurek red., oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina przy współpracy E. Kowalczyk-Heyman, Warszawa, s. V–XII.
S a l i n a A. 2021, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina z udziałem M. Bis i W. Bisa, Warszawa, s. V–XVI.
S a m s o n o w i c z H. 1984, Ziemia liwska w średniowieczu, „Prace archiwalno-konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 4, s. 68–80.
S a m s o n o w i c z H. 2015, Początki Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 11–18.
S a m s o n o w i c z H. 2021, Aleksandra Gieysztora badania nad Mazowszem, „Historia Slavorum Occidentalis”, 3 (30), s. 263–274. DOI: https://doi.org/10.15804/hso210310
S k r z y ń s k a K. 2021, Metryka pogranicza. Sieć grodowa dorzecza środkowego Bugu w 2 połowie IX i w X w., Warszawa.
S k r z y ń s k a K., w przygotowaniu, Nowe dane o wczesnośredniowiecznych grodziskach w dorzeczu Świdra na południowo-wschodnim Mazowszu.
S k r z y ń s k a K., B r y ń c z a k B., w przygotowaniu, Wczesnośredniowieczne grodziska na rubieżach południowo-wschodniego Mazowsza, maszynopis w archiwum autorek.
S ł o w n i k g e o g r a f i c z n y…1880–1902, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski red., I–XV, Warszawa.
S ł o w n i k h i s t o r y c z n o - g e o g r a f i c z n y… 2017, Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, E. Kowalczyk-Heyman oprac., Warszawa.
S ł o w n i k h i s t o r y c z n o - g e o g r a f i c z n y… 2021, Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, A – CYCHRY, M. Piber-Zbieranowska i A. Salina, M. Bis, W. Bis oprac., Warszawa.
S ł u p e c k i L. P. 2006, Dzieje Czerska w XI–XIV wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 3, s. 9–36.
S ł u p e c k i L. P. 2016, Czersk w świetle źródeł pisanych. Wieki XII–XIV, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 29–43.
S o k o ł o w s k i D. 2016, Miasta zdegradowane we wschodniej części województwa mazowieckiego, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 30, s. 72–94.
S o l o n J., B o r z y s z k o w s k i J., B i d ł a s i k M ., R i c h l i n g A ., B a d o - r a K ., B a l o n J., B r z e z i ń s k a - W ó j c i k T., C h a b u d z i ń s k i Ł., D o - b r o w o l s k i R., G r z e g o r c z y k I., J o d ł o w s k i M. , K i s to w s k i M. , K o t R., K r ą ż P., L e c h n i o J., M a c i a s A., M a j c h r o w s k a A., M a l i - n o w s k a E., M i g o ń P. , M y g a - P i ą t ek U. , N i t a J. , P a p i ń s k a E. , R o d z i k J., S t r z y ż M., Te r p i ł o w s k i S., Z i a ja W. 2018, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91/2, s. 143–170 [https://doi.org/10.7163/GPol.0115]. DOI: https://doi.org/10.7163/GPol.0115
S z u b i ń s k i E. 2020, Dzieje osadnictwa gminy Siennica w powiecie mińskim od pradziejów po zabory, cz. 1: opisowa, Siennica [https://polona.pl].
Ta b e l l a . . . 1827, Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, I-II, Warszawa. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa [dostęp: luty 2023].
T r z e c i e c k i M. 2015, Mazowsze w XIII wieku – spojrzenie archeologa, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 51, s. 149–166.
T r z e c i e c k i M. 2016, Organizacja przestrzeni i zabudowa Wzgórza Zamkowego: XI–XIV w., [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 131–163.
T r z e c i e c k i M. 2018, Grody „plemienne” i „wczesnopaństwowe” na Mazowszu (IX–XI w.). Stan badań, problematyka i możliwości interpretacji, „Historia Slavorum Occidentis”, 2/17, s. 42–67. DOI: https://doi.org/10.15804/hso180202
T y s z k i e w i c z J . 2003, Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór studiów, Warszawa, s. 63–74.
U r b a ń c z y k P. 2016a, Fazy użytkowania wzgórza zamkowego w Czersku ustalone na podstawie badań z lat 1974–1983, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 69–129.
U r b a ń c z y k P. 2016b, Zakończenie – „historia stratygraficzna”, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 333–335.
W e y m a n n S. 1938, Cła i drogi handlowe w Polsce Piastowskiej, Poznań.
W o l f f A. 1962, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370–1526, Wrocław.
W o l f f A., B o r k i e w i c z - C e l i ń s k a A. oprac., b.r.w., Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu, Warszawa, przechowywana w Instytucie Historii PAN. Publikacja internetowa: Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu; Kartoteka powiatu czerskiego w średniowieczu, Warszawa. Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych [rcin.org.pl – dostęp: maj 2023].
W ó j c i k A. 2016, Wczesne średniowiecze, [w:] VI wieków Mińska Mazowieckiego, I, Archeologia – najdawniejsze dzieje, Mińsk Mazowiecki, s. 141–165.
W r ó b l e w s k i W. 1990, Wstępne wyniki badań wykopaliskowych w Grodzisku, woj. Siedlce, stan. 1, w latach 1983–1986, „Sprawozdania Archeologiczne”, 41, s. 295–315.
W r ó b l e w s k i W. 1991, Wczesnośredniowieczna sieć osadnicza dorzecza środkowego Liwca. Stan i potrzeby badań, „Prace archiwalno konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 7/2, s. 53–63.
W r ó b l e w s k i W. 1995, Rubież zachodnia czy wschodnia? Z badań nad początkami wczesnośredniowiecznego osadnictwa w dorzeczu Liwca, [w:] Nunc de Svebis dicendum est... Studia archaeologica et historica Georgii Kolendo ab amicis et discipulis dicata, A. Bursche, W. Mielczarek, W. Nowakowski red., Warszawa, s. 271–287.
W r ó b l e w s k i W. [1995–1998] 2001, Chronologia względna wczesnośredniowiecznych grodzisk środkowego i dolnego biegu Liwca. Próba analizy w świetle badań geologiczno-geomorfologicznych, „Wiadomości Archeologiczne”, 54, s. 3–21.
W r ó b l e w s k i W. 2001, U źródeł kasztelanii liwskiej. Wczesnośredniowieczne struktury osadnicze w dorzeczu Liwca, [w:] Najstarsze dzieje Podlasia w świetle źródeł archeologicznych, B. Bryńczak, P. Urbańczyk red., Siedlce, s. 205–228.
W r ó b l e w s k i W. 2003, „Mityczny” Liw raz jeszcze, czyli o krótkich nogach niecnych praktyk badawczych (uwagi na marginesie polemiki Elżbiety Kowalczyk), „Światowit”, 5 (43), fasc. B, s. 287–299.
Z a w a d z k a - A n t o s i k B . 1969, Jarnice, pow. Węgrów. Stanowisko 1, Informator Archeologiczny. Badania 1968, Warszawa, s. 143–144.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Archeologia Polski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
