https://doi.org/10.23858/APol68.2023.007
Artykuł zawiera wstępną rekonstrukcję obrazu wczesnośredniowiecznego osadnictwa w dorzeczu rzeki Sienniczki. Została tam też przedstawiona osada Siennica, której nazwa, jako jedna z pierwszych z tej części Mazowsza, pojawiła się w źródłach pisanych. Kontekstem tej analizy jest południowo-wschodnia i wschodnia rubież Mazowsza obejmująca zlewiska Świdra, Kostrzynia i Liwca, gdzie zarejestrowano kilkanaście grodzisk współtworzących dobrze czytelny kordon. W warstwie interpretacyjnej pojawia się zagadnienie szlaków komunikacyjnych łączących w średniowieczu Czersk z przygranicznymi kasztelaniami: liwską i łukowską oraz kwestia lokalizacji kilku osad zlokalizowanych na peryferiach południowo-wschodniego Mazowsza, których nazwy wraz z toponimem Zenniza odnotowane zostały pod datą 1220 r.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
ŹRÓDŁA PISANE I KARTOGRAFICZNE
Google Scholar
C D M — Codex diplomaticus et commemoratorium Masoviae generalis, 1, J.K. Kochanowski wyd., Warszawa 1919. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [wbc.poznan.pl – dostęp: czerwiec 2022].
Google Scholar
C z e r — Księga ziemi czerskiej. Liber terrae Cernensis 1404–1425. Najdawniejsze księgi sądowe, J.T. Lubomirski wyd., Warszawa 1879.
Google Scholar
D K M — Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., B. Ulanowski wyd., Archiwum Komisji Historycznej, IV (osobna odbitka: Kraków 1887, 6, s. 12 [120]). Kujawsko--Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: czerwiec 2022].
Google Scholar
H e l d e n s f e l d 1801–1804 — A.M. von Heldensfeld, Die Karte von Westgallizien, skala 1: 28.800. Wien [maps.arcanum.com/en/map/europe-18century-firstsurvey – dostęp: luty 2023].
Google Scholar
L u m a z — Lustracja województwa mazowieckiego 1565, I–II, I. Gieysztorowa, A. Żaboklicka wyd., Warszawa 1967–1968.
Google Scholar
M a p a 1939 — Mapa szczegółowa Polski 1: 25 000 (1929–1939). P40-S33-D, GLINIANKA, Warszawa 1939. Mapster [http://maps.mapywig.org – dostęp: 4 maja 2023].
Google Scholar
M a z o w s z e A H P I — Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część I: mapa, plany, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
Google Scholar
M a z o w s z e A H P I I — Atlas Historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część II: Komentarz i indeksy, W. Pałucki red., Warszawa 1973.
Google Scholar
M P H I I I — Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski, III, Lwów 1878. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [umk.pl – dostęp: luty 2023].
Google Scholar
M T P — Mapa Taktyczna Polski 1: 100000. P40, S33, arkusz J33: Mińsk Mazowiecki, Wojskowy Instytut Geograficzny 1925. mapywig.org [dostęp: 4 maja 2023].
Google Scholar
P H P — Podział hydrograficzny Polski, II: Mapa 1:200.000, H. Czarnecka red., Warszawa 1980.
Google Scholar
P S M I — Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, I: obejmujący materyał do zgonu Konrada I, J.K. Kochanowski oprac. i wyd., Warszawa 1919. Internet Archive [dostęp: luty 2023].
Google Scholar
OPRACOWANIA
Google Scholar
B e n k o M. 1956, Dawne ośrodki miejskie południowego Mazowsza prawobrzeżnego, „Ochrona Zabytków”, 4 (35), s. 205–234.
Google Scholar
B i j a k U. 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
Google Scholar
B ł o ń s k i M. 2003, Ostroga z Radachówki nad Świdrem, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, M. Dulinicz red., Warszawa–Lublin, s. 109–114.
Google Scholar
B r o n i c k a - R a u hu t J., R a u h u t L. 1977, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Starogrodzie, woj. Siedlce, „Wiadomości Archeologiczne”, 42/1, s. 58–86.
Google Scholar
B r y ń c z a k B. 2016, Sprawozdanie z badań AZP na obszarze 61-74, Warszawa. Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Google Scholar
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 1999, Sezon archeologiczny 1996 i 1997 w województwie siedleckim, „Szkice Podlaskie”, 7, s. 221–229.
Google Scholar
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 2005, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1996, Warszawa, s. 246–247.
Google Scholar
B r y ń c z a k B., M a r t y n i u k A. 2006, Zwola, st. 1, gm. Miastków Kościelny, woj. siedleckie, AZP 64-74/1, Informator Archeologiczny. Badania 1997, Warszawa, s. 230–231.
Google Scholar
C h u d z i k D. [2015–2016] 2018, Wybrane aspekty wczesnośredniowiecznego osadnictwa Równiny Łukowskiej i Wysoczyzny Siedleckiej, „Światowit”, 13–14 (54–55), fasc. A/B, s. 107–132.
Google Scholar
C z o p e k - K o p c i u c h B. red. b.r.w., Elektroniczny słownik hydronimów Polski [https://eshp.ijp.pan.pl – dostęp: luty 2023].
Google Scholar
D a l e w s k i Z. red. 2014, Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, Warszawa.
Google Scholar
D e m i d o w i c z T. 2010, Dokudów – zarys dziejów, Biała Podlaska.
Google Scholar
D u l i n i c z M. 1992, Stan i potrzeby badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym na Mazowszu (VI–XI w.), [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 243–261.
Google Scholar
D u l i n i c z M. 2003, Mazowsze we wczesnym średniowieczu: jego związki z „państwem gnieźnieńskim”, [w:] Civitas Schinesghe cum pertinentiis, W. Chudziak red., Toruń, s. 89–119.
Google Scholar
D u l i n i c z M. 2005, Mazowsze w IX–XIII w., [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 187–201.
Google Scholar
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1957] 2011, Wczesnośredniowieczne przeprawy przez środkową Wisłę, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 25–60.
Google Scholar
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1969] 2011, Uwagi w sprawie osadnictwa wczesnośredniowiecznego na obszarze dzisiejszej Warszawy, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 201–222.
Google Scholar
D u n i n - W ą s o w i c z T. [1975] 2011, Węzeł drogowy pułtuski na tle sieci komunikacyjnej wczesnośredniowiecznego Mazowsza (X–XIII w.), [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 253–268.
Google Scholar
D u n i n - W ą s o w i c z [1982] 2011, Wczesnośredniowieczna sieć drożna na Podlasiu, [w:] Teresa Dunin-Wąsowicz. Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybór i oprac. tekstów: A. Janeczek, posłowie: M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa, s. 269–282.
Google Scholar
G a j o w n i c z e k Z. T. 2015, Dzieje Latowicza. Rozwój etnosu polskiego na południowo-wschodnim Mazowszu na przykładzie Latowicza i okolic. Studium przypadku, Latowicz.
Google Scholar
G a ł e c k i Z. 2023, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Archeologia Polski”, 68, s. 243–249.
Google Scholar
G a ł e c k i Z., w druku a, Nazwa miejscowa i wodna Siennica w świetle danych onomastycznych, „Rocznik Mińskomazowiecki”.
Google Scholar
G a ł e c k i Z., w druku b, Średniowieczna nazwa kulturowa SIECZCZA < SIEKCZA, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”.
Google Scholar
G a ł e c k i Z., S k r z y ń s k a K. 2021, Wiejskie struktury osadnicze i ich przemiany w czasie. Przykład Nowosielca na dawnym pograniczu polsko-rusko-litewskim, „Przegląd Archeologiczny”, 69, s. 171–190.
Google Scholar
G a w l a s S. 1975, Osadnictwo ziemi czerskiej w średniowieczu: XII–XIV wiek, [w:] Dzieje Warki 1321–1971. Studia i materiały, B. Dymek red., Warszawa, s. 20–47.
Google Scholar
G i e y s z t o r A. [1994] 2006, Trzy stulecia najdawniejszego Mazowsza (połowa X – połowa XIII w), [w:] Dzieje Mazowsza do 1526 roku, H. Samsonowicz red., Warszawa, s. 109–160.
Google Scholar
G i e y s z t o r A., H e r b s t S., D z i e w a n o w s k i K. 1962, Mazowsze – nazwa i treść pojęcia w ciągu dziejów, [w:] Rok ziemi mazowieckiej, Płock, s. 61–62.
Google Scholar
G o ł e m b n i k A. 1978, Z problematyki badań rezydencji książęcej w Jazdowie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 26/3, s. 281–300.
Google Scholar
G ó r s k a I., P a d e r e w s k a L., P y r g a ł a J., S z y m a ń s k i W., G a j e w s k i L., O k u l i c z Ł. 1976, Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
K a l a g a J., W r ó b l e w s k i W. 1992, Stan i potrzeby badań nad młodszym podokresem wczesnego średniowiecza (XI/XII–XIII w.) na Mazowszu południowo-wschodnim, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań, s. 265–273.
Google Scholar
K a r c z e w s k i D. 2000, Studia nad trzynastowiecznymi dokumentami klasztoru Norbertanek w Strzelnie, „Studia Źródłoznawcze”, 37, s. 109–130.
Google Scholar
K a r c z e w s k i D. 2001, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław.
Google Scholar
K a s p e r o w i c z A. 1985, Najdawniejsza przynależność terytorialna Mazowsza południowego. „Przegląd Historyczny”, 76/1, s. 15–41.
Google Scholar
K i e r s n o w s k a T. 1986, Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 1996, Osadnictwo ziemi liwskiej do połowy XIV w. w świetle źródeł pisanych, [w:] Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, II, Miasta i rzemiosła, Z. Kurnatowska red., Wrocław, s. 193–199.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 2003a, Liw. Z dziejów kolejnego mitu archeologicznego (w związku z artykułem Wojciecha Wróblewskiego), „Kwartalnik Historyczny”, 94/3, s. 335–346.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 2003b, Wschodnie Mazowsze – „tabula rasa” (przyczynek do pracy Dariusza Karczewskiego, Dzieje klasztoru Norbertanek w Strzelnie do początku XVI w., Inowrocław), „Przegląd Historyczny”, 94/2, s. 195–198.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 2004a, Toponimia Mazowsza w oczach historyka i archeologa. Na marginesie ostatnich publikacji toponomastycznych, „Rocznik Mazowiecki”, 16, s. 283–296.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 2004b, Włość kałuska w średniowieczu. Z dziejów osadnictwa na wschodnim Mazowszu, „Rocznik Kałuszyński”, 4, s. 9–25.
Google Scholar
K o w a l c z y k E. 2005, Granice Mazowsza we wczesnym średniowieczu: ocena stanu badań, [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, M. Dulinicz red., Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, 3, Warszawa, s. 167–172.
Google Scholar
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2014, Najstarsze nazwy miejscowe ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 7, s. 9–16.
Google Scholar
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2015, Świadectwa archeologiczne o początkach Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 79–88.
Google Scholar
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2016, Węgrów. W sprawie genezy nazwy, „Onomastica”, 60, s. 233–248.
Google Scholar
K o w a l c z y k - H e y m a n E. 2019, O meandrach identyfikacji średniowiecznych nazw wodnych na północno-wschodnim i wschodnim Mazowszu, „Onomastica”, 63, s. 127–144.
Google Scholar
K r a s n o d ę b s k i D., S k r z y ń s k a K., O l c z a k H. 2019, Badania nieinwazyjne wybranych mikroregionów osadniczych, [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim, A. Buko red., Warszawa, s. 33–53.
Google Scholar
K u r a ś S. 1983, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, III, Warszawa.
Google Scholar
L i p i ń s k a O. 2001, Gród i osada podgrodowa na Bródnie Starym w świetle badań prowadzonych w latach 1949–1966, „Z otchłani wieków”, 56/1–2, s. 82–90.
Google Scholar
L i t a k S. 1964, Formowanie sieci parafialnej w Łukowskiem do końca XVI wieku, „Roczniki Humanistyczne”, 12/2, s. 5–136.
Google Scholar
L i t a k S. 2000, Powstanie organizacji parafialnej a rozwój osadnictwa w ziemi łukowskiej XII–XVI w., „Roczniki Humanistyczne”, 48/2, s. 283–307.
Google Scholar
M i ś k i e w i c z o w a M. 1996, Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Niewiadomej w województwie siedleckim, Warszawa.
Google Scholar
N o w i k A. M. 2014, Dzieje Mrozów w okresie przedrozbiorowym, [w:] Mrozy. Wieś–Miasto–Gmina, K. Juśkiewicz red., Mrozy, s. 40–50.
Google Scholar
N o w i k A. M. 2018, Dzieje parafii Kuflew do 1795 r., [w:] Dzieje ziemi kuflewskiej, K. Juśkiewicz, A.M. Nowik, J. Sekular red., Kuflew.
Google Scholar
N o w i k A. M. 2019, Dzieje Jędrzejowa w powiecie mińskim do 1914 r., [w:] Jędrzejów Nowy i Stary. Historia, szkoła, OSP, Jędrzejów Nowy, s. 10–35.
Google Scholar
N o w i k A. M. 2021, Dzieje Cegłowa do 1795 roku, [w:] Na cegle pisane. Historia miasteczka Cegłów, A.M. Nowik, A. Rogalski, A. Chojnacki, M. Śluzek red., Cegłów.
Google Scholar
N o w i k A. M., S a l i n a A. 2022, Pod rządami Piastów i Jagiellonów, VI wieków Mińska Mazowieckiego, II, Mińsk Mazowiecki.
Google Scholar
O ś c i ł o w s k i J. 2016, Uwarunkowania geograficzne lokalizacji grodów na południowym Mazowszu (X – połowa XIII w.). Problematyka badań interdyscyplinarnych, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 20, s. 72–118.
Google Scholar
P a c u s k i K. 2019, Wschodnia granica Mazowsza w średniowieczu w świetle danych historycznych (X–XV w.), [w:] Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim w świetle badań wybranych cmentarzysk, A. Buko red., Warszawa, s. 15–32.
Google Scholar
P a w i ń s k i A. 1895, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, V: Mazowsze, Warszawa (=Źródła dziejowe, XVI).
Google Scholar
P i b e r - Z b i e r a n o w s k a M. 2017, Uwagi nad początkami powiatu garwolińskiego w ziemi czerskiej, [w:] Fines testios temporum. Studia ofiarowane profesor Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, M. Dzik, G. Śnieżko red., Rzeszów, s. 97–106.
Google Scholar
P i b e r - Z b i e r a n o w s k a M. 2021, Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r., (część południowa), „Studia Geohistorica”, 9, s. 95–113.
Google Scholar
R a u h u t L. 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 435–655.
Google Scholar
R a u h u t o w a J. 1976, Czersk we wczesnym średniowieczu od VII do XII w., Wrocław.
Google Scholar
R y m u t K., C z o p e k - Ko p c i u c h B., B i j a k U. red. 1996–2017, Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, I–XIV, Kraków.
Google Scholar
S a l i n a A. 2015, Struktury administracji kościelnej w ziemi liwskiej, „Rocznik Liwski”, 8, s. 149–170.
Google Scholar
S a l i n a A. 2017, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, T. Jurek red., oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina przy współpracy E. Kowalczyk-Heyman, Warszawa, s. V–XII.
Google Scholar
S a l i n a A. 2021, Wstęp, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina z udziałem M. Bis i W. Bisa, Warszawa, s. V–XVI.
Google Scholar
S a m s o n o w i c z H. 1984, Ziemia liwska w średniowieczu, „Prace archiwalno-konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 4, s. 68–80.
Google Scholar
S a m s o n o w i c z H. 2015, Początki Warszawy, [w:] Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, H. Rutkowski red., Warszawa, s. 11–18.
Google Scholar
S a m s o n o w i c z H. 2021, Aleksandra Gieysztora badania nad Mazowszem, „Historia Slavorum Occidentalis”, 3 (30), s. 263–274.
Google Scholar
S k r z y ń s k a K. 2021, Metryka pogranicza. Sieć grodowa dorzecza środkowego Bugu w 2 połowie IX i w X w., Warszawa.
Google Scholar
S k r z y ń s k a K., w przygotowaniu, Nowe dane o wczesnośredniowiecznych grodziskach w dorzeczu Świdra na południowo-wschodnim Mazowszu.
Google Scholar
S k r z y ń s k a K., B r y ń c z a k B., w przygotowaniu, Wczesnośredniowieczne grodziska na rubieżach południowo-wschodniego Mazowsza, maszynopis w archiwum autorek.
Google Scholar
S ł o w n i k g e o g r a f i c z n y…1880–1902, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, F. Sulimierski, B. Chlebowski i W. Walewski red., I–XV, Warszawa.
Google Scholar
S ł o w n i k h i s t o r y c z n o - g e o g r a f i c z n y… 2017, Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, E. Kowalczyk-Heyman oprac., Warszawa.
Google Scholar
S ł o w n i k h i s t o r y c z n o - g e o g r a f i c z n y… 2021, Słownik historyczno-geograficzny ziemi czerskiej w średniowieczu, 1, A – CYCHRY, M. Piber-Zbieranowska i A. Salina, M. Bis, W. Bis oprac., Warszawa.
Google Scholar
S ł u p e c k i L. P. 2006, Dzieje Czerska w XI–XIV wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 3, s. 9–36.
Google Scholar
S ł u p e c k i L. P. 2016, Czersk w świetle źródeł pisanych. Wieki XII–XIV, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 29–43.
Google Scholar
S o k o ł o w s k i D. 2016, Miasta zdegradowane we wschodniej części województwa mazowieckiego, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 30, s. 72–94.
Google Scholar
S o l o n J., B o r z y s z k o w s k i J., B i d ł a s i k M ., R i c h l i n g A ., B a d o - r a K ., B a l o n J., B r z e z i ń s k a - W ó j c i k T., C h a b u d z i ń s k i Ł., D o - b r o w o l s k i R., G r z e g o r c z y k I., J o d ł o w s k i M. , K i s to w s k i M. , K o t R., K r ą ż P., L e c h n i o J., M a c i a s A., M a j c h r o w s k a A., M a l i - n o w s k a E., M i g o ń P. , M y g a - P i ą t ek U. , N i t a J. , P a p i ń s k a E. , R o d z i k J., S t r z y ż M., Te r p i ł o w s k i S., Z i a ja W. 2018, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91/2, s. 143–170 [https://doi.org/10.7163/GPol.0115].
Google Scholar
S z u b i ń s k i E. 2020, Dzieje osadnictwa gminy Siennica w powiecie mińskim od pradziejów po zabory, cz. 1: opisowa, Siennica [https://polona.pl].
Google Scholar
Ta b e l l a . . . 1827, Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, I-II, Warszawa. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa [dostęp: luty 2023].
Google Scholar
T r z e c i e c k i M. 2015, Mazowsze w XIII wieku – spojrzenie archeologa, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 51, s. 149–166.
Google Scholar
T r z e c i e c k i M. 2016, Organizacja przestrzeni i zabudowa Wzgórza Zamkowego: XI–XIV w., [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 131–163.
Google Scholar
T r z e c i e c k i M. 2018, Grody „plemienne” i „wczesnopaństwowe” na Mazowszu (IX–XI w.). Stan badań, problematyka i możliwości interpretacji, „Historia Slavorum Occidentis”, 2/17, s. 42–67.
Google Scholar
T y s z k i e w i c z J . 2003, Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór studiów, Warszawa, s. 63–74.
Google Scholar
U r b a ń c z y k P. 2016a, Fazy użytkowania wzgórza zamkowego w Czersku ustalone na podstawie badań z lat 1974–1983, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 69–129.
Google Scholar
U r b a ń c z y k P. 2016b, Zakończenie – „historia stratygraficzna”, [w:] Czersk. Wzgórze Zamkowe. Badania w latach 1974–1983, P. Urbańczyk, M. Trzeciecki red., Origines Polonorum, 10, Warszawa, s. 333–335.
Google Scholar
W e y m a n n S. 1938, Cła i drogi handlowe w Polsce Piastowskiej, Poznań.
Google Scholar
W o l f f A. 1962, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370–1526, Wrocław.
Google Scholar
W o l f f A., B o r k i e w i c z - C e l i ń s k a A. oprac., b.r.w., Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu, Warszawa, przechowywana w Instytucie Historii PAN. Publikacja internetowa: Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza w średniowieczu; Kartoteka powiatu czerskiego w średniowieczu, Warszawa. Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych [rcin.org.pl – dostęp: maj 2023].
Google Scholar
W ó j c i k A. 2016, Wczesne średniowiecze, [w:] VI wieków Mińska Mazowieckiego, I, Archeologia – najdawniejsze dzieje, Mińsk Mazowiecki, s. 141–165.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. 1990, Wstępne wyniki badań wykopaliskowych w Grodzisku, woj. Siedlce, stan. 1, w latach 1983–1986, „Sprawozdania Archeologiczne”, 41, s. 295–315.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. 1991, Wczesnośredniowieczna sieć osadnicza dorzecza środkowego Liwca. Stan i potrzeby badań, „Prace archiwalno konserwatorskie na terenie województwa siedleckiego”, 7/2, s. 53–63.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. 1995, Rubież zachodnia czy wschodnia? Z badań nad początkami wczesnośredniowiecznego osadnictwa w dorzeczu Liwca, [w:] Nunc de Svebis dicendum est... Studia archaeologica et historica Georgii Kolendo ab amicis et discipulis dicata, A. Bursche, W. Mielczarek, W. Nowakowski red., Warszawa, s. 271–287.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. [1995–1998] 2001, Chronologia względna wczesnośredniowiecznych grodzisk środkowego i dolnego biegu Liwca. Próba analizy w świetle badań geologiczno-geomorfologicznych, „Wiadomości Archeologiczne”, 54, s. 3–21.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. 2001, U źródeł kasztelanii liwskiej. Wczesnośredniowieczne struktury osadnicze w dorzeczu Liwca, [w:] Najstarsze dzieje Podlasia w świetle źródeł archeologicznych, B. Bryńczak, P. Urbańczyk red., Siedlce, s. 205–228.
Google Scholar
W r ó b l e w s k i W. 2003, „Mityczny” Liw raz jeszcze, czyli o krótkich nogach niecnych praktyk badawczych (uwagi na marginesie polemiki Elżbiety Kowalczyk), „Światowit”, 5 (43), fasc. B, s. 287–299.
Google Scholar
Z a w a d z k a - A n t o s i k B . 1969, Jarnice, pow. Węgrów. Stanowisko 1, Informator Archeologiczny. Badania 1968, Warszawa, s. 143–144.
Google Scholar
Język Polski
English