Sources for studying the management of the country estates of the Gniezno convent of Poor Clares from the end of the 16th to the end of the 17th century
Keywords:
modern period, economy, convents, Poor ClaresAbstract
The aim of the article is to present and analyse archival sources concerning the property management of the Gniezno convent of the order of Poor Clares, in particular the condition and structure of their country estates from the end of the 16th to the end of the 17th c. The records that after the dissolution of the convent were deposited in the Archive of the Metropolitan Chapter (now of the Gniezno Archdiocese) include unbound documents (several dozen originals, several hundred copies and authenticated excerpts from court books), accounts (10 manuscripts) and the major type of source, inventories, which were termed ‘revisions’. Inventories were written down by convent inspectors, Franciscan friars who visited the Poor Clares’ estates, often accompanied by convent clerks.Inventories include data on Poor Clares’ serfs, the structure and population of their vil-lages, feudal duties, farm buildings, livestock, crops, as well as on the convent itself and, as it was once described by Małgorzata Borkowska, on “how sisters played landladies”. The oldest inventory, from 1593, is a separate fifteen-leaf manuscript; the others have been compiled into one of the most intriguing Poor Clares manuscripts, the codex entitled “The books of all the affairs of the Gniezno Convent of St Clare Order. With a catalogue of all the sisters that entered this convent within human memory, living and deceased. Also, a catalogue of all the estates and privileges of the said convent when its Prioress was the most Reverend Mother Dorota Bro-mierska [...] made and diligently recorded AD 1609”. The manuscript records sixteen inventories (‘revisions’) of the sisters’ country estates and their town of Kostrzyn, from the years: 1610, 1615 (the most detailed one), 1624, 1627, 1631, 1632, 1648, 1650, 1651, 1667, 1667–1670, 1673, 1676, 1682, 1686, and 1689.An analysis of data from those sources indicates that the sisters’ estates prospered from the end of the 16th c. to the 1620s, but regressed in the middle of the 17th c due to war damage. Their economic potential was restored over the following twenty years, though never reaching the productivity level of the early-seventeenth-century boom.
Downloads
References
Borkowska Małgorzata, 1996, Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII-XVIII w., Warszawa: PIW
Borkowska Małgorzata, 2004, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 1: Polska Zachodnia i Północna, Warszawa: DiG
Chmarzyński G., 1976, Dzieje Gniezna, red. J. Topolski J., Poznań 1976
Das Trebnitzer Rechnungbuch von 1523–1524, 1986, Heinrich Grüger (ed.), Marburg: Johann Gottfried Herder Institut
Dochody i wydatki Konwentu Braci Eremitów św. Augustyna przy kościele św. Katarzyny w Kazimierzu. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie, 2002-2004, Krystyna. Jelonek-Litewka et. al. (eds.) 1: 1502–1505, 2: 1506–1508, Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa
Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, s. 174- 185
Kantak Kamil, 1938, Franciszkanie polscy. 2: 1517–1795, Kraków: Prowincja Polska OO. Franciszkanów
Kula Witold, 1983, Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa: PIW
Michalski Maciej, 2004, Kobiety i świętość w żywotach księżnych polskich, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
Michalski Maciej, 2006, Błogosławiona Jolenta – refleksja historyczno-hagiograficzno-historiozoficzna. In: T. Janiak and D. Stryniak. Franciszkanie konwentualni i klaryski w Wielkopolsce od XIII do XIX wieku, Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, s. 71-82
Pasiciel Stanisław, 2005, Zespół klasztorny franciszkanów i klarysek w Gnieźnie, Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego
Przybyłowicz Miriam Olga, 2006, Wizytacje klasztoru klarysek w Gnieźnie z lat 1595-1598. In: Marta Młynarska-Kaletynowa, Jerzy Kruppé (eds.) O rzeczach minionych. Scripta rerum historicarum Annae Rutkowska-Płachcińska oblata, Studia i materiały z Historii Kultury Materialnej 71, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 247–280
Przybyłowicz Miriam Olga, 2011, Rachunki klasztorne jako źródło do poznania realiów życia klasztornego. Najstarsza księga rachunkowa klarysek ze Starego Sącza. In.: Antoni Barciak (ed.) Realia życia codziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, Katowice – Zabrze: Studio Noa Ireneusz Olsza, s. 107-130
Przybyłowicz Miriam Olga, 2012, Archiwalia klarysek gnieźnieńskich w Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej, cz. 1: Sprawozdanie z kwerendy w dniach 29–31 VIII 2012 r. Hereditas Monasteriorum 1, s. 456-462
Przybyłowicz Miriam Olga, 2013, Archiwalia klarysek gnieźnieńskich w Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej, cz. 2: Sprawozdanie z kwerendy w dniach 9–12 VII 2013 r., Hereditas Monasteriorum 3, s. 552-569
Przybyłowicz Miriam Olga, 2013, „Pamięć obłóczyn kożdy probantki”. Ceremonia obłóczyn w świetle rękopisu Modus suscipiendi novitias ad habitum S. Clarae z 1600 r. z klasztoru klarysek gnieźnieńskich. Hereditas Monasteriorum 3, s. 179-194
Przybyłowicz Miriam Olga, 2014, Zając, dwa złote na pieprz i kary za gry hazardowe, Dwa przywileje klarysek dla miasta Kostrzyna z 1477 i 1615 r. In.: Ecclesia Regnum Fontes. Studia z dziejów średniowiecza. Prace ofiarowane Profesor Marii Koczerskiej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski, s. 138-149
Przybyłowicz Miriam Olga, 2016, Reguła zakonna jest wozem do nieba. Realia życia w klasztorach klarysek w Małopolsce, Wielkopolsce i na Śląsku, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Przybyłowicz Miriam Olga, 2016, Rękopis Księgi wszystkich spraw Konwentu Gnieźnieńskiego zakonu S. Klary […] pilnie pisane w roku pańskim 1609 i jego zawartość, Hereditas Monasteriorum 7, s. 247-263
Przybyłowicz Miriam Olga, Archiwalia klarysek gnieźnieńskich w Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Cz. 3: Sprawozdanie z kwerendy przeprowadzone w dniach 14-17 czerwca 2016. w druku
Rosenbaiger Kazimierz, 1936, Biernacki Kazimierz. In.: Polski Słownik Biograficzny. 2, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, s. 81
Sawicki Witold, 1980, Błogosławiona Jolenta: życia i dzieje kultu, Niepokalanów: Ojcowie Franciszkanie
Sidorowska Agnieszka, Instrukcje gospodarcze, rewizje i lustracje dóbr Ordynacji Zamojskiej w XVI-XVIII wieku (na przykładzie klucza szczebrzeskiego. In.: Jadwiga. Muszyńska, Szymon Kazusek, Jacek Pielas (eds.), Folwark – Wieś – Latyfundium. Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, s. 151-157
Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, 1981, Hieronim Eugeniusz Wyczawski (ed.). Warszawa: Archiwum Prowincji OO. Bernardynów
Szulc Alicja, 2001, Klasztory franciszkańskie w średniowiecznej Wielkopolsce, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny
Zdanek Maciej, 2009, Inwentarz dóbr i folwarków opactwa cystersów w Mogile. In.: Jadwiga. Muszyńska, Szymon Kazusek, Jacek Pielas (eds.), Folwark – Wieś – Latyfundium
Zdanek Maciej, 2011, Dochody dominikanów krakowskich w 1. poł. XVI w. In.: Wiesław Długokęcki et. al. (eds.) Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne. Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie 9, Kraków: Wydawnictwo Esprit, s. 259–271
Żytkowicz Leonid, 1962, Studia nad gospodarstwem wiejskim w dobrach kościelnych w XVI w. Warszawa: PWN
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.